Unikalne i sprawdzone teksty

Motywy w poezji Jana Andrzeja Morsztyna – miłość, śmierć, brzydota

Poezja Jana Andrzeja Morsztyna stanowi jeden z najciekawszych przykładów polskiej twórczości barokowej. Najważniejsze dzieła zebrane zostały przez samego twórcę w dwóch książkach poetyckich – dwutomowej „Lirze” (1638 – 1661) oraz liczącym ponad 30 wierszy zbiorze „Kanikuła albo psia gwiazda” (1647).
Twórca sonetu „Do trupa” znany jest przede wszystkim jako reprezentant nurtu dworskiego i niezwykle wprawny naśladowca marinizmu, czyli wywodzącego się z Italii prądu, który zapoczątkował Giambattista Marino. Jako doświadczony tłumacz włoskich utworów Morsztyn z wielką zręcznością przeniósł założenia tego stylu na rodzimy grunt, odsłaniając przy tym swój niesamowity kunszt poetycki.

W dorobku poetyckim Jana Andrzeja Morsztyna znajdują się utwory podejmujące różnorodną tematykę – miłosną, religijną i patriotyczną. Zdecydowanie dominują jednak erotyki, które wyróżniają się dzięki zastosowaniu niebanalnych konceptów, nietypowemu, często żartobliwemu (niekiedy ironicznemu lub uszczypliwemu) spojrzeniu na uczucie oraz doskonałej, dopracowanej formie.

Miłość ubiera Morsztyn w słowa iście po mistrzowsku. Wiele miejsca poświęca jej aspektowi fizycznemu. Kobiecą urodę chwali na wiele sposobów, posługując się różnorodnymi konceptami. Najbardziej charakterystycznym z nich zdaje się ikon, czyli rozbudowane, spiętrzone porównanie polegające na wyliczeniu rzeczy oraz zjawisk i odniesieniu ich do członu nadrzędnego (np. w utworze „O swej pannie” jest to uroda wybranki). Przy tym nie pomija on duchowego wymiaru uczucia, dostrzegając potęgę miłości („Cuda miłości”) oraz sprzeczności, jakie rodzi ona w człowieku (często stosuje metaforykę opartą na kontraście – np. ogień i woda).

Jednym z najciekawszych konceptów zastosowanych przez Morsztyna jest porównanie miłości do śmierci, co uczynił w sonecie „Do trupa”. Eksponuje tutaj wieczny ogień trawiący zakochanego i niemożność odnalezienia przezeń spokoju, co kontrastuje z głębokim spokojem ciała znajdującego się pod żałobnym całunem. Jednak miłość nie jest dla Morsztyna sprawą śmiertelnie poważną, o czym świadczą utwory żartobliwe, uszczypliwe lub ironiczne, w których poeta zdaje się „puszczać oko” do czytelnika (np. „Niestatek” [Prędzej kto wiatr]”).

Przeciwieństwem tak chętnie opiewanego przez Morsztyna piękna jest, rzecz jasna, brzydota. I dla niej nie brakuje miejsca w twórczości polskiego poety, lecz nie stanowi ona tematu dominującego. Utwór „Niestatek [Oczy są ogień]” podkreśla płynne granice i relatywność tego pojęcia, ukazując przy tym decydującą rolę punktu widzenia oraz subiektywność ludzkiego patrzenia na świat.

Miłość, śmierć i brzydota są motywami, które w dużej mierze zdominowały poezję barokową. Obecne są także w twórczości Morsztyna, chociaż zdecydowanie wyróżnia się w niej miłość. Może być ona różnorodna – stanowić źródło cierpienia (przy długiej rozłące – „Tęsknica”), ale także przynosić nieopisaną radość. Pewnym jest jednak, że jej istnienie pozwala odsunąć od siebie myśli o śmierci, brzydocie i tymczasowości ziemskiego życia.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Ikar - opracowanie interpretacja...

Geneza „Ikar” to opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza które pierwszy raz opublikowane zostało w 1954 roku. Ma ono charakter na poły autobiograficzny odnosi...

Czego chcesz od nas Panie (Hymn-Pieśń...

„Czego chcesz od nas Panie…” jest pieśnią dziękczynną skierowaną do Boga. Podmiot liryczny chwali go za stworzenie i utrzymywanie w istnieniu świata....

Księga Hioba - streszczenie plan...

Streszczenie Hiob miał duży majątek siedmiu synów i trzy córki. Żył dobrze i cnotliwie był bogobojny. Pewnego razu szatan zarzucił Bogu że Hiob jest mu...

Motyw ptaka w literaturze i sztuce...

Dla człowieka ptaki to zwierzęta szczególne. W czasach przed wzbiciem się ludzkości w powietrze to właśnie one mogły unosić się do góry. Nadawało im to...

Guziki – interpretacja i analiza...

“Guziki” to wiersz Zbigniewa Herberta poświęcony zbrodni katyńskiej. Wiosną 1940 roku ponad dwadzieścia tysięcy polskich oficerów zostało rozstrzelanych...

Eviva l'arte! - interpretacja i...

„Eviva l'arte!” to jeden z wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera wyrażający uwielbienie poety dla sztuki i dumę z bycia artystą. Tytułowe wykrzyknienie w języku...

Terrorysta on patrzy – interpretacja...

„Terrorysta on patrzy” to wiersz Wisławy Szymborskiej traktujący o groźnym zjawisku współczesnego świata jakim jest terroryzm. Jest to tekst w którym...

Tren XI - interpretacja i analiza

Tren XI to kontynuacja krytyki filozofii jako drogi do szczęścia (por. Tren IX). Filozofia miała uczynić człowieka cnotliwym – a cnota i szczęście miały być tym...

Syzyfowe Prace - streszczenie plan...

Powieść Stefana Żeromskiego ukazała się w 1897 roku. Jej akcja rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku na terenach zaboru rosyjskiego. Streszczenie Utwór rozpoczyna...