Poezja Jana Andrzeja Morsztyna stanowi jeden z najciekawszych przykładów polskiej twórczości barokowej. Najważniejsze dzieła zebrane zostały przez samego twórcę w dwóch książkach poetyckich – dwutomowej „Lirze” (1638 – 1661) oraz liczącym ponad 30 wierszy zbiorze „Kanikuła albo psia gwiazda” (1647).
Twórca sonetu „Do trupa” znany jest przede wszystkim jako reprezentant nurtu dworskiego i niezwykle wprawny naśladowca marinizmu, czyli wywodzącego się z Italii prądu, który zapoczątkował Giambattista Marino. Jako doświadczony tłumacz włoskich utworów Morsztyn z wielką zręcznością przeniósł założenia tego stylu na rodzimy grunt, odsłaniając przy tym swój niesamowity kunszt poetycki.
W dorobku poetyckim Jana Andrzeja Morsztyna znajdują się utwory podejmujące różnorodną tematykę – miłosną, religijną i patriotyczną. Zdecydowanie dominują jednak erotyki, które wyróżniają się dzięki zastosowaniu niebanalnych konceptów, nietypowemu, często żartobliwemu (niekiedy ironicznemu lub uszczypliwemu) spojrzeniu na uczucie oraz doskonałej, dopracowanej formie.
Miłość ubiera Morsztyn w słowa iście po mistrzowsku. Wiele miejsca poświęca jej aspektowi fizycznemu. Kobiecą urodę chwali na wiele sposobów, posługując się różnorodnymi konceptami. Najbardziej charakterystycznym z nich zdaje się ikon, czyli rozbudowane, spiętrzone porównanie polegające na wyliczeniu rzeczy oraz zjawisk i odniesieniu ich do członu nadrzędnego (np. w utworze „O swej pannie” jest to uroda wybranki). Przy tym nie pomija on duchowego wymiaru uczucia, dostrzegając potęgę miłości („Cuda miłości”) oraz sprzeczności, jakie rodzi ona w człowieku (często stosuje metaforykę opartą na kontraście – np. ogień i woda).
Jednym z najciekawszych konceptów zastosowanych przez Morsztyna jest porównanie miłości do śmierci, co uczynił w sonecie „Do trupa”. Eksponuje tutaj wieczny ogień trawiący zakochanego i niemożność odnalezienia przezeń spokoju, co kontrastuje z głębokim spokojem ciała znajdującego się pod żałobnym całunem. Jednak miłość nie jest dla Morsztyna sprawą śmiertelnie poważną, o czym świadczą utwory żartobliwe, uszczypliwe lub ironiczne, w których poeta zdaje się „puszczać oko” do czytelnika (np. „Niestatek” [Prędzej kto wiatr]”).
Przeciwieństwem tak chętnie opiewanego przez Morsztyna piękna jest, rzecz jasna, brzydota. I dla niej nie brakuje miejsca w twórczości polskiego poety, lecz nie stanowi ona tematu dominującego. Utwór „Niestatek [Oczy są ogień]” podkreśla płynne granice i relatywność tego pojęcia, ukazując przy tym decydującą rolę punktu widzenia oraz subiektywność ludzkiego patrzenia na świat.
Miłość, śmierć i brzydota są motywami, które w dużej mierze zdominowały poezję barokową. Obecne są także w twórczości Morsztyna, chociaż zdecydowanie wyróżnia się w niej miłość. Może być ona różnorodna – stanowić źródło cierpienia (przy długiej rozłące – „Tęsknica”), ale także przynosić nieopisaną radość. Pewnym jest jednak, że jej istnienie pozwala odsunąć od siebie myśli o śmierci, brzydocie i tymczasowości ziemskiego życia.
Streszczenie Główną bohaterką osiemnastego – ostatniego tomu „Jeżycjady” pt. „Sprężyna” jest Łucja Pałys – córka Idy...
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...
Hymn to uroczysta pieśń która chwali w niniejszym utworze Boga. Charakteryzuje się wzniosłym nastrojem a podmiot liryczny wypowiada się by zaprezentować jakieś...
Piotr Skarga był kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy jezuitą jedną z najważniejszych postaci polskiej reformacji. Jego najważniejsze dzieła to bardzo popularne...
Geneza „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego po raz pierwszy opublikowana została w lipcu 1958 r. w paryskiej „Kulturze”. Opowiadanie to powstało...
„But w butonierce” to bodaj najbardziej znany wiersz jaki spisał poeta-futurysta Bruno Jasieński. Już po tytule widać sposób w jaki autor zamierza obchodzić...
Opublikowane w 1597 roku „Kazania sejmowe” Piotra Skargi należą do arcydzieł literatury staropolskiej. Wśród kazań szczególne znaczenie ma kazanie...
Streszczenie Ballada „To lubię” rozpoczyna się zwrotem do Maryli. Jest ona zachęcana do spojrzenia na piękny krajobraz. Na skraju lasu znajduje się cerkiew w...