Unikalne i sprawdzone teksty

Motywy w poezji Jana Andrzeja Morsztyna – miłość, śmierć, brzydota

Poezja Jana Andrzeja Morsztyna stanowi jeden z najciekawszych przykładów polskiej twórczości barokowej. Najważniejsze dzieła zebrane zostały przez samego twórcę w dwóch książkach poetyckich – dwutomowej „Lirze” (1638 – 1661) oraz liczącym ponad 30 wierszy zbiorze „Kanikuła albo psia gwiazda” (1647).
Twórca sonetu „Do trupa” znany jest przede wszystkim jako reprezentant nurtu dworskiego i niezwykle wprawny naśladowca marinizmu, czyli wywodzącego się z Italii prądu, który zapoczątkował Giambattista Marino. Jako doświadczony tłumacz włoskich utworów Morsztyn z wielką zręcznością przeniósł założenia tego stylu na rodzimy grunt, odsłaniając przy tym swój niesamowity kunszt poetycki.

W dorobku poetyckim Jana Andrzeja Morsztyna znajdują się utwory podejmujące różnorodną tematykę – miłosną, religijną i patriotyczną. Zdecydowanie dominują jednak erotyki, które wyróżniają się dzięki zastosowaniu niebanalnych konceptów, nietypowemu, często żartobliwemu (niekiedy ironicznemu lub uszczypliwemu) spojrzeniu na uczucie oraz doskonałej, dopracowanej formie.

Miłość ubiera Morsztyn w słowa iście po mistrzowsku. Wiele miejsca poświęca jej aspektowi fizycznemu. Kobiecą urodę chwali na wiele sposobów, posługując się różnorodnymi konceptami. Najbardziej charakterystycznym z nich zdaje się ikon, czyli rozbudowane, spiętrzone porównanie polegające na wyliczeniu rzeczy oraz zjawisk i odniesieniu ich do członu nadrzędnego (np. w utworze „O swej pannie” jest to uroda wybranki). Przy tym nie pomija on duchowego wymiaru uczucia, dostrzegając potęgę miłości („Cuda miłości”) oraz sprzeczności, jakie rodzi ona w człowieku (często stosuje metaforykę opartą na kontraście – np. ogień i woda).

Jednym z najciekawszych konceptów zastosowanych przez Morsztyna jest porównanie miłości do śmierci, co uczynił w sonecie „Do trupa”. Eksponuje tutaj wieczny ogień trawiący zakochanego i niemożność odnalezienia przezeń spokoju, co kontrastuje z głębokim spokojem ciała znajdującego się pod żałobnym całunem. Jednak miłość nie jest dla Morsztyna sprawą śmiertelnie poważną, o czym świadczą utwory żartobliwe, uszczypliwe lub ironiczne, w których poeta zdaje się „puszczać oko” do czytelnika (np. „Niestatek” [Prędzej kto wiatr]”).

Przeciwieństwem tak chętnie opiewanego przez Morsztyna piękna jest, rzecz jasna, brzydota. I dla niej nie brakuje miejsca w twórczości polskiego poety, lecz nie stanowi ona tematu dominującego. Utwór „Niestatek [Oczy są ogień]” podkreśla płynne granice i relatywność tego pojęcia, ukazując przy tym decydującą rolę punktu widzenia oraz subiektywność ludzkiego patrzenia na świat.

Miłość, śmierć i brzydota są motywami, które w dużej mierze zdominowały poezję barokową. Obecne są także w twórczości Morsztyna, chociaż zdecydowanie wyróżnia się w niej miłość. Może być ona różnorodna – stanowić źródło cierpienia (przy długiej rozłące – „Tęsknica”), ale także przynosić nieopisaną radość. Pewnym jest jednak, że jej istnienie pozwala odsunąć od siebie myśli o śmierci, brzydocie i tymczasowości ziemskiego życia.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Sprężyna – streszczenie problematyka...

Streszczenie Główną bohaterką osiemnastego – ostatniego tomu „Jeżycjady” pt. „Sprężyna” jest Łucja Pałys – córka Idy...

Kazania sejmowe - opracowanie

„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...

Miło szaleć kiedy czas po temu...

Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...

Hymn o miłości – interpretacja...

Hymn to uroczysta pieśń która chwali w niniejszym utworze Boga. Charakteryzuje się wzniosłym nastrojem a podmiot liryczny wypowiada się by zaprezentować jakieś...

Kazania sejmowe - streszczenie

Piotr Skarga był kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy jezuitą jedną z najważniejszych postaci polskiej reformacji. Jego najważniejsze dzieła to bardzo popularne...

Wieża – opracowanie problematyka...

Geneza „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego po raz pierwszy opublikowana została w lipcu 1958 r. w paryskiej „Kulturze”. Opowiadanie to powstało...

But w butonierce – interpretacja...

„But w butonierce” to bodaj najbardziej znany wiersz jaki spisał poeta-futurysta Bruno Jasieński. Już po tytule widać sposób w jaki autor zamierza obchodzić...

Kazanie o miłości ku Ojczyźnie...

Opublikowane w 1597 roku „Kazania sejmowe” Piotra Skargi należą do arcydzieł literatury staropolskiej. Wśród kazań szczególne znaczenie ma kazanie...

To lubię – interpretacja i analiza...

Streszczenie Ballada „To lubię” rozpoczyna się zwrotem do Maryli. Jest ona zachęcana do spojrzenia na piękny krajobraz. Na skraju lasu znajduje się cerkiew w...