Biografia
Melchior Wańkowicz - pisarz, dziennikarz i publicysta - przyszedł na świat 10 stycznia 1892 r. w Kałużycach (dzisiejsza Białoruś). Wywodził się z ziemiańskiej rodziny herbu Lis, do której należał również Walenty Wańkowicz, autor znanego portretu Adama Mickiewicza („Portret Adama Mickiewicza na Judahu skale”).
Ojciec Melchiora Wańkowicza (nosił to samo imię) został zesłany na Syberię za udział w powstaniu styczniowym. Po powrocie do rodzinnej miejscowości poślubił Marię Szwoynicką, z którą miał czworo dzieci. Przyszły autor „Ziela na kraterze” był ich najmłodszym potomkiem. W 1895 r. Maria Wańkowicz zmarła, a mały Melchior posłany został na wychowanie do mieszkającej na Kowieńszczyźnie babki.
W 1903 r. Melchior Wańkowicz rozpoczął naukę w Gimnazjum Pawła Chrzanowskiego w Warszawie. Już w tym okresie zaangażował się w działalność konspiracyjną, zasiliwszy szeregi Organizacji Młodzieży Szkół Średnich „Przyszłość” (znanej jako „Pet”). W 1910 r. Wańkowicz został sekretarzem generalnym organizacji oraz redaktorem młodzieżowego pisma „Wici”.
Po ukończeniu szkoły i zdaniu matury wyjechał Wańkowicz do Krakowa, gdzie rozpoczął studia prawnicze (1911). I w tym czasie był członkiem wielu organizacji o charakterze konspiracyjnym (m. in. Organizacji Młodzieży Narodowej „Wolny Strzelec”).
Wielki wpływ na losy Wańkowicza miała I wojna światowa. To wtedy w jego życiu zaszły ogromne zmiany, które wyznaczyły tor jego dalszego biegu. W 1916 r. poślubił Zofię z Małagowskich (byli razem do końca jej życia), a rok później wstąpił do Pierwszego Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego. Będąc żołnierzem, bezpośrednio doświadczył okrucieństw niesionych przez konflikty zbrojne.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Wańkowicz wyjechał na Ukrainę i pracował jako korespondent „Gazety Warszawskiej”. Kiedy zakończyła się wojna polsko - bolszewicka, Wańkowicz wrócił nad Wisłę, by w murach Uniwersytetu Warszawskiego dokończyć przerwane wcześniej studia. Następnie rozpoczął współpracę z rządem (Wydział Prasowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych), którą przerwał niedługo przed przewrotem majowym.
Zrezygnowawszy z pracy w administracji, poświęcił się Wańkowicz pracy redaktora i wydawcy. W 1924 r. założył wydawnictwo „Rój” i został w nim redaktorem naczelnym - funkcję tę pełnił do 1939 r. Równocześnie publikował też swoje reportaże w najbardziej popularnych czasopismach (m. in. w „Wiadomościach Literackich”).
Po wybuchu II wojny światowej Wańkowicz wyjechał do Rumunii, gdzie szybko stał się znaczącą w kręgach emigracyjnych postacią. W 1940 r. został ewakuowany na Cypr, a później wyjechał na Bliski Wschód. W 1943 r. dołączył do 2 Korpusu Polskiego i wziął udział w bitwie o Monte Cassino (równocześnie wciąż tworzył artykuły i wysyłał je do czasopism).
Zakończenie II wojny światowej nie oznaczało dla Wańkowicza powrotu do ojczyzny (w wojnie stracił córkę, zniszczono również najbliższe jego sercu miejsca Warszawy). Najpierw zamieszkał w Londynie, a później wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Wciąż współpracował z prasą i publikował własne dzieła, lecz nie było to jego jedynym źródłem utrzymania (podejmował się też różnych zajęć dorywczych).
Do Polski powrócił Wańkowicz w 1958 r. Jednak już wkrótce ponownie przepłynął ocean, aby zrealizować swe plany dotyczące podróży i zebrać materiały niezbędne do ukończenia książek i reportaży.
W 1964 r. Wańkowicz podpisał głośny „List 34”, co spotkało się z nieprzychylną reakcją władzy. Podejrzewano go nawet o wysyłanie poufnych informacji do krajów zachodnich. W wyniku procesu sądowego Wańkowicza skazano na 3 lata więzienia, lecz po 5 tygodniach został ułaskawiony.
Melchior Wańkowicz zmarł 10 września 1974 r. w Warszawie. Pochowano go na Powązkach.
Charakterystyka twórczości
Melchior Wańkowicz uważany jest za jednego z najwybitniejszych polskich reportażystów. W jego dorobku literackim znajdują się dzieła różnorodne, często niedające się łatwo sklasyfikować w obrębie poszczególnych gatunków. Wielkie uznanie czytelników i krytyków zdobyły powieści reportażowe Wańkowicza - m. in. „Na tropach Smętka”, w której opisana została podróż autora i jego córki przez ziemie Prus Wschodnich (był to pretekst do ukazania przemian zachodzących na tych terenach oraz dręczących je problemów). Za arcydzieło reportażu w wykonaniu Wańkowicza uważana jest licząca trzy tomy „Bitwa o Monte Cassino” (1945 - 1947). Powstała ona w oparciu o relacje żołnierzy biorących udział w walkach oraz obserwacjach samego autora.
Nieco inny charakter ma „Ziele na kraterze” - pozycja szczególna w dorobku Wańkowicza. Dzieło to opowiada o osobistej tragedii autora, czyli śmierci jego córki Krystyny, która zginęła w powstaniu warszawskim. Nie należy ono jednak do smutnych, żałobnych opisów cierpienia - wręcz przeciwnie: wypełnione wspomnieniami „Ziele na kraterze” stanowi pochwałę życia rodzinnego i codzienności, wraz z wpisanymi w nie radościami i troskami.
Bardzo ważnym aspektem twórczości Wańkowicza jest jej język. Krytycy i badacze literatury niemal jednogłośnie podkreślają, że ze wspaniałym wyczuciem łączył on nieskazitelną polszczyznę z jej gwarowymi odmianami, jednocześnie wprowadzając liczne neologizmy i przywracając językowi słowa dawano nieużywane.
Biografia Joseph Conrad (Józef Teodor Konrad Korzeniowski) urodził się w 1857 roku w Berdyczowie na terenie dzisiejszej Ukrainy. Był synem pisarza Apollona Korzeniowskiego...
Biografia Czesław Janczarski (pseudonim Jan Antkiewicz) – polski poeta twórca literatury dziecięcej oraz tłumacz z języka rosyjskiego. Urodził się na Wołyniu...
Biografia Adam Asnyk to poeta który urodził się w 1938 roku 11 września. Jego młodość była czasem nauki ale i działalności na rzecz państwa. Studiował między...
Biografia James Joyce urodził się w 1882 roku w Dublinie. Pisarz nie miał szczęśliwego dzieciństwa z powodu alkoholizmu ojca. Kształcił się w szkołach jezuickich a...
Biografia Paul Verlaine urodził się w 1844 roku we Francji w Metzu. Pochodził z zamożnej rodziny oficera armii francuskiej. Już w wieku 14 lat zaczął pisać teksty poetyckie...
Biografia Jack London (prawdziwe nazwisko John Griffith Chaney) – amerykański pisarz urodził się 12 stycznia 1876 r. w San Francisco natomiast zmarł 22 listopada 1916...
Biografia Nancy H. Kleinbaum – amerykańska pisarka dziennikarka i publicystka. Urodziła się w 1948 r. W latach 1966 – 1970 studiowała na Northwestern University...
Biografia Stanisław Supłatowicz (Sat – Okh w języku shawnee - Długie Pióro ps. Kozak) – polski artysta i pisarz pochodzenia indiańskiego; żołnierz AK....
Biografia Stanisław Ignacy Witkiewicz przyszedł na świat 24 lutego 1885 r. w Warszawie. Był synem Stanisława Witkiewicza - cenionego malarza pisarza i architekta propagatora...