Duma i uprzedzenie – streszczenie skrótowe, problematyka

Streszczenie skrótowe

Mieszkający w wiosce Longbourn państwo Bennetowie mieli pięć córek - Jane, Elżbietę, Mary, Katarzynę (Kitty) i Lidię. Ich ojciec oraz właściciel majątku - pan Bennet - był człowiekiem inteligentnym i oczytanym, lecz równocześnie stroniącym od ludzi i najchętniej spędzającym czas wśród książek. Taka postawa odbijała się na sytuacji materialnej rodziny. Żadna z pięciu niezamężnych córek nie mogła liczyć na pokaźny posag, żadna nie mogła też odziedziczyć majątku, a to ze względu na prawo primogenitury (dziedziczenie przez synów lub krewnych płci męskiej).

Wieść o wzięciu w dzierżawę dworku w Netherfield Park przez pana Charlesa Bingleya, młodego i zamożnego kawalera, odebrana została przez Bennetów jako niepowtarzalna okazja do zapewnienia dobrej przyszłości choć jednej z ich córek.

Wkrótce pan Bennet składa nowemu sąsiadowi towarzyską wizytę, która skutkuje zaproszeniem na bal organizowany w Meryton. Przed pannami Bennet roztacza się więc niezwykła szansa.

W czasie balu Jane wyraźnie przypada do gustu panu Bingleyowi, który chętnie spędza z nią czas. Jednak jego towarzysz - Fitzwilliam Darcy (człowiek jeszcze bardziej zamożny) niemal zupełnie ignoruje Elżbietę. Mężczyzna z rezerwą odnosi się do obecnych na balu i nie bierze udziału w tańcach, co większość odbiera jako dowód jego wyniosłości i arogancji spowodowanych posiadaniem wielkiego majątku. W dodatku Elżbieta zupełnie przypadkowo słyszy, jak pan Darcy określa jej urodę jako „znośną”.

Wraz z upływem czasu relacja Jane Bennet i Charlesa Bingleya zaczęła stawać się coraz bardziej zażyła. Pewnego dnia najstarsza córka Bennetów otrzymała zaproszenie od pani Karoliny Bingley, siostry pana Charelsa, która z zainteresowaniem spoglądała na Darcy’ego. Przyjaciel Bingleya zaczął jednak wyrażać coraz większe zainteresowanie Elżbietą. Jego uwagę przykuwały do niej piękne oczy, niebanalna osobowość oraz ciekawe poczucie humoru (Elżbieta bardzo przypominała swego ojca, człowieka o dość ironicznym stosunku do rzeczywistości).

Tego dnia, kiedy panna Jane miała udać się do Bingleyów na obiad, pan Bennet odmówił córce podwózki. Mężczyzna miał nadzieję, że zbliżająca się ulewa złapie dziewczynę w drodze i skłoni ją do pozostania w posiadłości zamożnego mężczyzny. Tak też się stało. Zupełnie przemoczona Jane szybko złapała przeziębienie i zatrzymała się w Nehterfield Park na kilka dni.

Na wieść o chorobie siostry Elżbieta postanowiła ją odwiedzić. Do posiadłości Bingleya dotarła jednak, przecinając zabłocone pola i łąki, przez co jej suknia była w opłakanym stanie. Na jej widok panna Karolina oraz pani Hurst (starsza siostra Bingleyów, żona pana Hursta), były zgorszone. Postanowiły jednak przywitać ją ze względu na brata.

Elżbieta była bardzo zadowolona ze szczęścia Jane. Oceniała ona pana Bingleya jako dobrego i uczciwego człowieka, osobę godną miłości.

Wizyta złożona przez Elżbietę chorującej siostrze nie uszła uwadze pana Darcy’ego, który z coraz większym zainteresowaniem spoglądał w jej stronę. Panna Bennet była jednak niewzruszona i postanowiła nie zwracać na niego uwagi, nadal uważając go za człowieka aroganckiego. Sam fakt został jednak zaobserwowany przez pannę Karolinę, która stała się zazdrosna i przy wielu okazjach drwiła z niskiego statusu społecznego Elżbiety Bennet.

Wkrótce do Netherfield Park przybyły również pani Bennet oraz jej córki. Wtedy okazało się, że ich maniery znacznie odbiegały od uznanych przez Bingleyów norm, co doprowadziło do kilku niezręcznych sytuacji. Mimo to pan Charles nadal z wielką troską odnosił się do Jane, dbając o to, aby wróciła do zdrowia.

Kiedy stan najstarszej z panien Bennet uległ poprawie, rodzina wróciła do Longbourn. Wkrótce w Meryton pojawił się pułk milicji. Okazję tę postanawiają wykorzystać Lidia i Kitty, które zatrzymują się u pani Phillips, siostry pani Bennet, by flirtować z oficerami (m. in. z niezwykle przystojnym panem Wickhamem).

W tym czasie z wizytą do Longbourn przybył pan Collins, daleki kuzyn pana Benneta i przyszły spadkobierca jego majątku. Collins był pastorem, który znajdował się pod protekcją lady Katarzyny de Bourgh, ciotki pana Darcy’ego. To właśnie ta zamożna i apodyktyczna kobieta poleciła Collinsowi, by wziął za żonę jedną z panien Bennet.

Pan Collins był człowiekiem niezbyt mądrym i bardzo pompatycznym. Niemniej jednak córki Bennetów spędzały z nim czas. W trakcie jednego spaceru grupka spotkała pana Wickhama, a następnie, już wraz z oficerem, pana Darcy’ego. Mężczyźni momentalnie przyjęli do siebie złe nastawienie.

Wickham był wyraźnie zainteresowany Elżbietą, z którą spędzał wiele czasu. W jednej z licznych rozmów wyjawił jej, dlaczego tak bardzo nie lubił Darcy’ego. Oficer był synem chrzestnym ojca Darcy’ego i miał odziedziczyć niewielką część jego majątku. Jednakże po śmierci mężczyzny jego syn (Darcy) nie wypełnił woli ojca. Wickham musiał więc zadbać o siebie. Elżbieta, wciąż nie przejawiająca sympatii do Darcy’ego, opowiedziała tę historię Jane. Starsza siostra pozostawała jednak nieufna wobec oficera.

Wkrótce w Netherfield odbył się bal. W czasie zabawy Jane i pan Bingley tworzyli nierozłączną parę. Elżbieta została z kolei poproszona do tańca przez pana Darcy’ego. Panna Bennet niechętnie przyjęła propozycję, zastanawiając się, dlaczego mężczyzna to robi. Po chwili w jej pobliżu pojawił się pan Collins, który także chciał z nią tańczyć.

Następnego dnia pastor i dziedzic majątku w Longbourn poprosił Elżbietę o rękę. Jego propozycja spotkała się jednak z odmową, co przyjął z rozczarowaniem, uznając, że córka Bennetów udaje skromną. Matka Elżbiety była bardzo zła z powodu jej decyzji, lecz pan Bennet przyjął ją z ulgą.

Pastor nie marnował jednak czasu i już wkrótce oświadczył się pannie Lucas, przyjaciółce Elżbiety i sąsiadce Bennetów. Ta okazała się przychylna jego staraniom, co rozczarowało Lizzy (Elżbietę). Nie mogła ona bowiem zrozumieć, dlaczego Charlotta wybrała stabilizację majątkową i związała swą przyszłość z tak niemądrym i uciążliwym człowiekiem.

Wkrótce pan Bignley wyjechał do Londynu w sprawach biznesowych. Mężczyzna planował, że w niedługim czasie powróci do Netherfield. Pewnego dnia Jane otrzymała jednak list od panny Karoliny, w którym siostra Charlesa informowała, że jej brat zatrzyma się w Londynie na dłużej. Wyrażała ona również swoją nadzieję, że Bingley poślubi siostrę Darcy’ego (Georgianę), co połączy dwa znamienite rody.

Wiadomość od Karoliny pozostawiła pannę Jane ze złamanym sercem. Elżbieta podejrzewała, że wszystko to było wynikiem działania siostry pana Bingleya, która nie akceptowała niskiego stanu społecznego Bennetów.

Niebawem Bennetowie zostali odwiedzeni przez państwa Gardinerów. Zauważywszy smutek Jane, pani Gardiner (ulubiona ciotka Jane i Lizzy) zaproponowała jej ,aby wybrała się z nimi do Londynu. Będąc w stolicy, córka Bennetów nabrała przekonania, że Bingley nie jest już nią zainteresowany. Sytuację pogorszyła nieuprzejmość, z jaką odnosiła się do niej panna Karolina.

Tymczasem przebywający w Meryton oficer Wickham zupełnie odwrócił swoją uwagę od Elżbiety na rzecz panny King, która właśnie odziedziczyła 10 000 funtów.

Wkrótce Elżbieta wybrała się w odwiedziny do Charlotty, która poślubiła pastora Collinsa. W drodze do Kent zatrzymała się w Londynie, by odwiedzić mieszkającą u Gardinerów siostrę. Następnie, będąc już w Kent, Elżbieta zaproszona została do posiadłości lady Katarzyny de Brough. Tam spotyka pana Darcy’ego i jego kuzyna pułkownika Fitzwilliama. Obaj mężczyźni okazują Elżbiecie zainteresowanie, a w czasie jednej z rozmów prowadzonych z pułkownikiem panna Bennet dowiaduje się, że Darcy właśnie uchronił przyjaciela przed nierozważnym małżeństwem. Elżbieta zaczyna więc uważać, że nieszczęście jej siostry spowodowane zostało właśnie przez Darcy’ego.

Następnego dnia Darcy odwiedza Elżbietę i składa jej propozycję małżeństwa. Czyni to jednak w tak niezręczny sposób (zaznacza niski status społeczny kobiety), że momentalnie zostaje odrzucony. W dodatku Lizzy oskarża go o sprawienie ogromnej przykrości Jane i oszukanie Wickhama. Zdziwiony i rozsierdzony Darcy odchodzi.

Nazajutrz Darcy ponownie odwiedził Elżbietę. Tym razem jedynie wręczył jej list i prędko się oddalił. Dzięki korespondencji Lizzy mogła zapoznać się z jego spojrzeniem na minione wydarzenia. Po pierwsze: Darcy zaobserwował, że Jane wcale nie sprawiała wrażenia zakochanej w Bingleyu. Po drugie: Wickham otrzymał od Darcy’ego 3000 funtów, chociaż nie wszedł w stan duchowieństwa, jak w testamencie zapisał ojciec Fitzwilliama. Przyszły oficer chciał bowiem studiować prawo. Pieniądze zostały jednak szybko przez niego roztrwonione, a wtedy jeszcze raz zwrócił się on po pomoc do Darcy’ego. Fitzwilliam odmówił, a wściekły Wickham uwiódł małoletnią Georginię. Nie udało im się jednak uciec, gdyż Darcy zdołał ich przed tym powstrzymać.

Elżbieta początkowo nie wierzyła w wersję Darcy’ego. Czym dłużej jednak nad nią myślała, tym bardziej zdawała się ona jej prawdopodobna. W końcu uświadomiła sobie, że była uprzedzona wobec mężczyzny, dlatego wszystko, co robił, automatycznie postrzegała w negatywnym świetle.

Niebawem Elżbieta wróciła do domu, zabierając Jane po drodze. W Longbourn panował ponury nastrój, ponieważ pułk milicji przemieszczał się do Brighton. Lidia otrzymała zaproszenie od pułkownika Forstera i jego żony, by wyjechać wraz z nimi. Pan Bennet przyjął to z radością, choć Elżbieta ostrzegała go, że nierozważna natura siostry może stać się przyczyną problemów.

Wkrótce Elżbieta wyjechała na wakacje z Gardinerami. Pierwszy przystanek wypadał nieopodal Pemberley, posiadłości pana Darcy’ego. Elżbieta wcale nie chciała się tam zatrzymywać, ale kiedy usłyszała, że Darcy jest poza domem, przystała na tę propozycję. Gospodarz wrócił jednak wcześniej i okazał się bardzo serdeczny dla Gardinerów i panny Bennet. Następnego dnia Darcy i Georgianna odwiedzili Gardinerów i Elżbietę w zajeździe, w którym się zatrzymali. Niebawem dołączył do nich również pan Bingley. Rozmawiając z nim, Elżbieta utwierdziła się w przekonaniu, że nadal jest on przychylny jej siostrze.

Jakiś czas później Elżbieta otrzymała list od Jane. Siostra informowała, że Lidia uciekła z Wickhamem. Najgorsze było jednak to, że oficer wcale nie miał zamiaru jej poślubić. Kiedy Elżbieta czytała list, odwiedził ją Darcy. Mężczyzna, na wieść o uczynku Wickhama, nie mógł powstrzymać złości. Czuł się winny, gdyż wcześniej nie powiedział prawdy o tym, co uczynił jego krewny.

Elżbieta i Gardinerowie niezwłocznie powrócili do Longbourn. Poszukiwania Lidii prowadził tylko przebywający w Londynie ojciec, gdyż pani Bennet wpadła w panikę i zamknęła się w swoim pokoju, zupełnie nie odpowiadając na wezwania krewnych. Następnego dnia pan Gardiner dołączył do Benneta, lecz kilkudniowe poszukiwania okazały się nieskuteczne. Najgorsze było to, że pułkownik Fitzwilliam wyjawił rodzinie Bennetów prawdę o ogromnych długach karcianych Wickhama (1000 funtów).

Wkrótce para została odnaleziona. Okazało się, że wielki udział miał w tym Darcy, który zgodził się spłacić długi Wickhama. Niebawem oficer wziął ślub z Lidią, zapewniwszy sobie wcześniej część majątku należącego do jej ojca (i tak były to bardzo niewielkie sumy).

Po ślubie Lidia i Wickham odwiedzili na krótki czas Longbourn. Pan Bennet był bardzo zadowolony, że choć jedna z jego córek wzięła ślub i sprawiał wrażenie, jak gdyby zapomniał o wszystkich problemach.

Niebawem do Netherfield Park powrócił pan Bingley. Bardzo szybko złożył on wizytę Bennetom, a już po kilku dniach oświadczył się Jane. Wraz z nim był Darcey, który bardzo zbliżył się do Elżbiety. Lizzy czuła, że jej stosunek do mężczyzny uległ zmianie, była szczęśliwa w jego towarzystwie.

Po kilku dniach pan Darcy wyjechał do Londynu. Wiele mówiono o tym, że i on zaręczył się z jedną z córek państwa Bennetów. Tego typu wiadomości dotarły do lady Katarzyny de Bourgh, która niezwłocznie złożyła wizytę w Longbourn, nalegając na to, aby Elżbieta odrzuciła oświadczyny Darcy’ego, gdyż jest on od dawna zaręczony z jej córką (Anną de Bourgh, która nie odznaczała się ani wyjątkową urodą, ani wieloma talentami). Urażona zachowaniem zamożnej arystokratki Elzbieta stanowczo odmówiła.

Po powrocie z Londynu Darcy zapewnił Elżbietę, że jego uczucia nie uległy zmianie. Panna Bennet przyznała z kolei, że postrzega go teraz zupełnie inaczej i jest gotowa go poślubić. Następnie para przez długi czas dyskutowała o tym, jak zmieniały się ich wzajemne relacje. Pan Darcy powiedział, że przykładał zbyt wielką wagę do różnic klasowych i patrzył na Elżbietę z dumą i wyniosłością. Ona za to zbyt szybko go osądziła i, jak przyznała, zbyt długo trwała w tym błędzie.

Wkrótce obie pary pobrały się. Jane i pan Bingley żyli w Netherfield Park przez rok, a później przeprowadzili się w pobliże Pemberley, gdzie zamieszkali Darcy i Elżbieta. Pan Bennet był zadowolony z tego, że dwie jego córki szczęśliwie wyszły za mąż, jego żona natomiast bardziej ceniła aspekt materialny tych związków. Lidia i Wickham szybko się sobą znudzili, co zostawiło kobietę w trudnej sytuacji materialnej. Kitty większość czasu spędzała ze starszymi siostrami, co pozwoliło jej poprawić maniery i poszerzyć wiedze. Maria z kolei została w Longbourn, aby dotrzymywać towarzystwa matce.

Problematyka

„Duma i uprzedzenie” Jane Austen jest powieścią koncentrującą się na problematyce społeczno - obyczajowej. Utwór w rozbudowany i szczegółowy sposób przedstawia życie wyższych sfer zamieszkujących ziemie Anglii na przełomie wieków XVIII i XIX.

Historia córek państwa Bennetów, które wikłają się w trudne, zwłaszcza z punktu widzenia ich pozycji społecznej, relacje ukazuje, jak ogromną rolę w regulowaniu stosunków międzyludzkich odgrywały pochodzenie i zasobność skarbca. Bohaterowie powieści niejednokrotnie zostają w oczach innych postaci sprowadzeni wyłącznie do swoich majątków. Warto zaznaczyć, że sferę relacji społecznych ukazała Jane Austen z wielką dbałością o szczegóły w warstwie obyczajowej.

Ważnym tematem „Dumy i uprzedzenia” jest miłość. Relacje poszczególnych bohaterów skłaniają czytelnika do refleksji nad tym, czy pieniądze i ogromne majątki mogą przyćmić prawdziwe uczucia. Emocje łączące Elżbietę z panem Darcym oraz Jane i Charlesa Bingleya okazują się być silniejsze niż konwenanse i oczekiwania członków rodzin. Pary, pomimo wielu nieporozumień, odnajdują ostatecznie szczęście.

Co znaczące, bohaterowie powieści Jane Austen nie są postaciami schematycznymi ani jednowymiarowymi. Nierzadko muszą oni walczyć o swoje szczęście, mając na uwadze własne atuty i słabości. Doskonałym przykładem jest tutaj relacja Elżbiety z Fitzwilliamem Darcym. Początkowo oboje żywią do siebie silną niechęć, ale uczucie to zostaje przezwyciężone dzięki przemyśleniom (Elżbieta często analizuje swe postępowanie) i wyciągniętym z nich wnioskom.