Unikalne i sprawdzone teksty

Rola snów i widzeń w III cz. „Dziadów” Mickiewicza

Trzecia część „Dziadów” jest dramatem, w którym świat rzeczywisty przenika się ze sferą metafizyczną. Co ciekawe – oba te plany mają równorzędne znaczenie, wzajemnie dopełniając się i wpływając na dalszy rozwój wydarzeń. Do stykania się dwóch przeciwstawnych płaszczyzn dochodzi głównie w czasie snów i wizji, jakie nawiedzają bohaterów. Jednak reprezentanci tajemniczych sił pojawiają się także bez wiedzy postaci dramatu.

Motywy oniryczne ściśle wiążą się z nocą, a więc porą, w czasie której organizowane były obrzędy dziadów. Korelacje między wydarzeniami zachodzącymi w snach, a rzeczywistością podkreślają fakt, iż tajemnicze siły ujawniające się, gdy zachodzi słońce, mają wielki wpływ na ludzkie życie. Gdy Konrad pada zmęczony, tracąc świadomość, rozpoczyna się walka sił dobra z siłami zła, której stawką jest dusza bohatera. Nieco inaczej wyglądają interakcje zachodzące między pozaziemskimi mocami a duszami księdza Piotra i senatora. W obu przypadkach los bohaterów jest przesądzony, lecz wciąż mają oni pewną rolę do spełnienia w ziemskim świecie. Dlatego w czasie nocy duch senatora, połowicznie wyrwany z ciała i zmysłów, niesiony jest przez diabelskie sługi na kraniec świata, gdzie cierpi męki. Z kolei duchowny odbywa w tym czasie podróż do Boga.

Wizje, które nawiedzają bohaterów dramatu Adama Mickiewicza, wprowadzają do dzieła płaszczyznę metafizyczną i stanowią zapowiedź przyszłych wydarzeń. To właśnie za ich pośrednictwem ujawnia się mesjanistyczna koncepcja narodu. Porażka Konrada, który pragnął wyzwać Boga na pojedynek, akcentuje konieczność przemiany poety – reprezentanta ojczyzny. Z kolei widzenie księdza Piotra przedstawia Polskę prowadzoną na śmierć wśród radosnych okrzyków innych narodów. Między tymi scenami przedstawione zostaje widzenie Ewy. Dziewczynka, zmówiwszy modlitwy za ojczyznę i poleciwszy Bogu zesłańców, pogrążyła się w radosnym śnie. Wówczas ukazana została jej wizja Matki Boskiej w cudownym blasku. Jej postać miała na sobie wianek, który uwiła Ewa. W pewnym momencie jeden z kwiatów – róża- przemawia do dziewczynki tymi słowami: Weź mnie na serce. Ta symboliczna, nawiązująca do sfery religijnej scena często odczytywana jest jako zaślubiny nieba z ziemią, Polski z Bogiem. Tym sposobem ukazana zostaje konieczność dokonania przewartościowania. Romantyczny bunt przeciw Bogowi i porządkowi świata (Wielka improwizacja) zastąpiony zostaje pokorą, posłuszeństwem i otwarciem się na znaki Stwórcy. Te zaś wyraźnie wskazują, że cierpienie narodu nie jest pozbawione sensu, a na jego gruncie wzniesiony zostanie nowy obraz świata.

W trzeciej części „Dziadów” swoje pole do popisu mają także siły utożsamiane ze złem. To właśnie one biorą w posiadanie zaborców, których los od dawna jest przesądzony. Sam Belzebub działa na rozkaz cara, powstrzymując dwa złe duchy przed zawleczeniem Nowosilcowa do piekła. Sceny te można odczytywać jako zapowiedź rychłego końca uciemiężenia ojczyzny (przepowiednia księdza Piotra dotycząca Doktora szybko znajduje potwierdzenie).

Świat doczesny i sfera metafizyczna tworzą w trzeciej części „Dziadów” jedność. Chociaż tajemnicza przestrzeń nie otwiera swych podwojów przed wszystkimi bohaterami, wywodzące się z niej istoty (zarówno stojące po stronie Dobra, jak i stojące po stronie Zła) czuwają nad postępowaniem mieszkańców ludzkiej rzeczywistości. Obie płaszczyzny wprowadzają do dzieła mistyczny nastrój, znacznie wzbogacając jego kompozycję i otwierając je na różnorodne interpretacje.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Doktór Piotr – streszczenie plan...

„Doktór Piotr” jest dłuższą nowelą Stefana Żeromskiego. Akcja rozgrywa się w zaborze rosyjskim pod koniec XIX wieku. Streszczenie Na początku poznajemy...

Cyd – geneza czas i miejsce akcji...

Geneza „Cyd” jest jednym z najbardziej znanych utworów Corneille’a. Wystawiona po raz pierwszy w 1637 roku tragikomedia skutkowała tak zwanym „sporem...

Pierwsza przechadzka – interpretacja...

„Pierwsza przechadzka” to wiersz Leopolda Staffa napisany w 1946 roku. Utwór powstał tuż po II wojnie światowej i traktuje właśnie o owym trudnym czasie...

Smutno mi Boże – interpretacja...

Wiersz Antoniego Słonimskiego „Smutno mi Boże” pochodzi z lat dwudziestych XX wieku. Tytuł i treść nawiązują do „Hymnu” Juliusza Słowackiego (znanego...

Stary Prometeusz – interpretacja...

„Stary Prometeusz” to wiersz Zbigniewa Herberta w którym poeta przedstawia odmienny od utrwalonego w tradycji wizerunek mitologicznego tytana. W tekście tym...

Pantofelek – interpretacja i analiza...

„Pantofelek” to utwór Andrzeja Bursy. Przestawia coś w rodzaju dialogu dwóch postaci (choć widzimy wypowiedzi tylko jednej z nich). Podmiot liryczny...

Przedśpiew – interpretacja i...

Wiersz „Przedśpiew” Leopolda Staffa pochodzi z tomu „Gałąź kwitnąca” (1908). Tekst stanowi poetyckie credo artysty. Poeta wypowiada się w nim bowiem...

Królowa śniegu – streszczenie...

Streszczenie „Królowa śniegu” jest baśnią napisaną przez duńskiego pisarza Hansa Christiana Andersena. Pierwsza jej część opowiada historię magicznego...

Ludzie bezdomni – streszczenie...

Streszczenie Tomasza Judyma poznajemy w Paryżu jako studenta medycyny. Ma dwadzieścia kilka lat. W czasie zwiedzania Luwru spotyka swoje rodaczki – starszą dystyngowaną...