Geneza
„Lolita” to bodaj najsłynniejsza powieść Vladimira Nabokova. Geneza utworu do dzisiaj jest dyskutowana przez badaczy twórczości pisarza. Wielu z nich doszukuje się jej w słynnych aferach pedofilskich z lat czterdziestych, o których autor mógł czytać w gazetach. Jednak większość literaturoznawców zwraca uwagę, że wątek romansu starszego mężczyzny z młodziutką dziewczyną pojawiał się już w przedwojennych dziełach Nabokova. Ewidentnie pisarz długo zastanawiał się, jaka forma najlepiej nadaje się do opowiedzenia tej historii.
Wreszcie Nabokov zasiadł do pisania w 1947 roku. Nie szło mu to jednak łatwo i dokończenie opowieści zajęło mu sześć lat. Na tym nie skończyły się jego problemy z „Lolitą” – znalezienie wydawcy dla tekstu okazało się trudnym zadaniem. Kolejne domy wydawnicze odrzucały książkę, obawiając się posądzeń o pornografię – a zarzut taki mógł w latach pięćdziesiątych wiązać się z procesem sądowym.
Wreszcie powieść ukazała się nakładem francuskiego wydawnictwa w 1955 roku. Kontrowersje faktycznie nie ominęły dzieła – wielu krytyków zarzucało niemoralność „Lolicie”. Jednak przychylne recenzje niektórych z nich oraz aura skandalu sprawiły, że książka okazała się bestsellerem.
Czas i miejsce akcji, bohaterowie
Akcja toczy się w Stanach Zjednoczonych, pod koniec lat czterdziestych. Jest to dość istotna informacja, ponieważ Nabokov zarysował w powieści kpiarski obraz społeczeństwa Ameryki w tamtej epoce. Zwracał między innymi uwagę na tandetność kultury masowej, czy szaleństwo „poradników” dla wszystkich dziedzin życia.
Najważniejszymi bohaterami są Humbert Humbert, będący narratorem oraz tytułowa Lolita. Humbert Humbert to pseudonim, bowiem bohater nie wyjawia swego prawdziwego nazwiska. Ma ponad czterdzieści lat, pochodzi z Paryża i ma w karierze epizod wykładowcy akademickiego. Zafascynowany Lolitą uwodzi i poślubia jej matkę, by być bliżej dziewczynki. Po śmierci kobiety, która wpadła pod samochód, gdy odkryła pamiętnik męża z lubieżnymi zapisami dotyczącymi Lolity, Humbert i jego przybrana córka (a zarazem kochanka) ruszają w podróż po USA, która trwa 52 tygodnie. Wreszcie Lolita zostaje mu odebrana przez konkurenta – po latach Humbert zabija go, przez co trafia do celi śmierci.
Lolita ma dwanaście lat. Podziela uczucie Humberta –dowiadujemy się, że miała już wcześniej jakieś kontakty seksualne. W czasie wspólnej podróży dziewczyna zaczyna nienawidzić starszego kochanka. Najpierw ucieka do Claire Quilty, potem zaś znajduje zakłada normalną rodzinę u boku poznanego młodzieńca. Umiera, rodząc dziecko.
Lolita to postać niejednoznaczna – czy rzeczywiście jest przedwcześnie dojrzałą dziewczyną, która manipuluje starszymi mężczyznami? Czy też jest po prostu ofiarą erotomanów, dopatrujących się podtekstów w jej niewinnym (czy też dziecinnym) zachowaniu.
Interpretacja
Powieść, podobnie, jak postać Lolity, nie poddaje się jednoznacznej intepretacji. Czy to przede wszystkim opowieść o pedofilii, czy satyra na Amerykę? A może uniwersalna opowieść o pożądaniu i relacjach międzyludzkich? Wszystko to jest dodatkowo utrudnione przez gry literackie, których nie szczędzi czytelnikowi erudyta Nabokov. Ale właśnie dlatego lektura „Lolity” jest tak fascynującą przygodą.
„Pantofelek” to utwór Andrzeja Bursy. Przestawia coś w rodzaju dialogu dwóch postaci (choć widzimy wypowiedzi tylko jednej z nich). Podmiot liryczny...
Streszczenie Epizod o Kainie i Ablu dotyczył czasów nieco późniejszych niż grzech pierworodny Adama i Ewy ale funkcjonuje jako jego efekt. Kain był starszym...
Streszczenie Wydarzenia dzieją się podczas II wojny światowej. Poznajemy Bruna – ośmioletniego chłopca któremu nic nie brakuje gdyż ma dom i kochająca go...
„Wczorajszemu” to wiersz Tadeusza Gajcego napisany w 1942 roku w okupowanej Warszawie. Tekst jest osadzony w problematyce wojennej. Poeta przedstawia grozę doświadczenia...
Analiza „Między nami nic nie było” to utwór składający się z czterech strof. Pierwsza z nich rozpoczyna się wykrzyknieniem podkreślającym brak związku...
Rapsod to utwór poświęcony pamięci bohaterów i ich czynów. Nierzadko stanowi fragment większej całości (np. epopei) lecz funkcjonuje także jako autonomiczna...
Geneza Fiodor Dostojewski pisał „Zbrodnię i karę” w latach 1865 – 1866. Powieść ukazywała się w odcinkach na łamach czasopisma „Ruskij Wiestnik”....
Streszczenie Franciszek z Asyżu podejmuje decyzję o wyrzeczeniu się wszystkich materialnych dóbr tego świata oraz pokus cielesnych i wstępuje na drogę ubóstwa...
Streszczenie Oto nadchodzi koniec świata. Oto nadciąga zbliża się czy raczej przypełza mój własny koniec świata. Był beznadziejny dzień jesienny. Główny...