Cykl „Treny” Jana Kochanowskiego należy do najdonioślejszych osiągnięć literatury staropolskiej. W swoich utworach mistrz Jan połączył głęboką refleksję filozoficzną i religijną z wyrazem bardzo osobistych, wręcz intymnych uczuć. Obok godnych wielkiego renesansowego erudyty rozważań na temat relacji człowieka i Boga, czy kwestii przydatności filozofii stoickiej, znajdziemy w jego dziele opis przeżyć wspólnych każdemu człowiekowi.
Istotna w „Trenach” jest kwestia rodzicielstwa. W końcu ich powstanie spowodowane zostało żalem po śmierci niespełna trzydziestomiesięcznego dziecka, córki poety, Urszulki. Kochanowski wielokrotnie przywołuje swoje własne cierpienie, ból ojca. Matka Urszulki, ukochana żona poety, Dorota, wydaje się pozostawać w cieniu. To jednak tylko pozór. W gruncie rzeczy w Trenie XIX zawarta jest istotna analiza macierzyństwa i trosk z nim związanych.
W utworze dylematy matki są zawarte we wstrząsającej frazie, poświęconej dzieciom:
Ani umie powiedzieć, czego jej troskliwa
Matka doszła : co z więtszym utrapieniem bywa,
Czy je rodzić, czy je grześć […].
Wersy te nie opisują oczywiście wyrodnej matki, niekochającej swego potomstwa. Wręcz przeciwnie – śmierć dziecka to tragedia i ból, ale obserwowanie cierpienia, na jakie dziecko jest narażone w ciągu życia, również przysparza zgryzot.
Matka chciałaby, by jej córka wyszła za mąż. Jednocześnie ciągle martwi się, czy małżonek nie skusił się tylko na posag i nie będzie źle traktował jej dziecka. Rodzicielka obawia się, by córka „pogróżek i cudzych fuków nie słuchała”. Z małżeństwem wiąże się także ciąża i poród – i chociaż dziadkowie zwykle czekają wnuków z niecierpliwością, zdają sobie sprawę, że dla kobiety wydanie na świat potomstwa jest bolesne, a w czasach Kochanowskiego – wręcz niebezpieczne. W końcu, przy ówczesnym niskim stanie higieny, kobiety często umierały w połogu.
Rodzice mogą się też lękać, że po ich śmierci opiekę na dzieckiem przejmą krewni, którzy zagarną majątek i wydadzą córkę za byle kogo. Pamiętać należy, iż w dawnych wiekach niejednokrotnie zdarzały się podobne sytuacje, będące zresztą materiałem dla wielu utworów literackich. W końcu kombinacje rodzinno-majątkowe ze zbrodnią w tle są jednym z głównych wątków „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.
Najgorszy pozostaje jednak los niewiast, porwanych w niewolę– muszą one być kochankami bezbożnych Tatarów i Turków. A wszak los taki, na niebezpiecznych pograniczach Rzeczypospolitej, nie należał do najrzadszych.
Rodzicielstwo związane jest z wieloma radościami. Kochanowski wymieniła je w poprzednich Trenach, podkreślając, iż Urszulka zawsze poprawiała humor jemu i matce. Jednak macierzyństwo to także nieodłączne zgryzoty, wynikające z obaw o los umiłowanego dziecka. W okrutnym, niespokojnym świecie wydawać się może, iż życie bywa równie straszne jak śmierć.
„Konopielka” Edwarda Redlińskiego zaczyna się opisem poranka we wsi Taplary. Poznajemy gospodarstwo Kaziuka głównego bohatera. Okazuje się że w nocy krowa...
„Pantofelek” to utwór Andrzeja Bursy. Przestawia coś w rodzaju dialogu dwóch postaci (choć widzimy wypowiedzi tylko jednej z nich). Podmiot liryczny...
Streszczenie Utwór rozpoczyna bezpośredni zwrot do dzieci. Są one nawoływane do pójścia na wzgórze i zmawiania modlitwy za tatę. Podkreślone są zagrożenia...
Streszczenie Część I Powieść poprzedza dedykacja dla żony Krystyny i cytat z „Domu umarłych” Fiodora Dostojewskiego. Witebsk – Leningrad – Wołogda...
„Niebo” Wisławy Szymborskiej to wiersz w którym mamy do czynienia z filozoficzną refleksją nad światem i intelektualnymi kategoriami służącymi do jego...
Geneza Powieść Antoniego Libery „Madame” ukazała się w 1998 roku. Autor wysłał ją na konkurs wydawnictwa Znak jednak pracował nad nią już od kilku lat....
“Książka” to wiersz Zbigniewa Herberta w którym poeta wykorzystuje topos księgi. Księga w tradycji literackiej to oznaka najwyższej tajemnej wiedzy przeznaczonej...
Streszczenie Król Syzyf był władcą Koryntu. Jego życie wolne było od trosk. Sam zamieszkiwał w pięknym pałacu a kraj przez niego rządzony słynął z dostatku....
„Nn próbuje sobie przypomnieć słowa modlitwy” to wiersz Stanisława Barańczaka. NN oznacza „nazwisko nieznane” – skrót taki często...