Geneza
„Odyseja” opowiada o losach wybitnej jednostki – Odyseusza. Stąd też tytuł utworu Homera. Odyseusz to władca Itaki, który przez długi czas wędruje, nie mogąc powrócić do domu. Dlatego też „Odyseja” jest opowieścią o tułaczce bohatera. Utwór jest kontynuacją „Iliady”, gdyż pojawiają się w niej wzmianki o wojnie trojańskiej oraz bohaterowie, których można było poznać z poprzedniego utworu.
Inspiracją do powstania „Iliady” i „Odysei” była mitologia grecka, a konkretnie mit o wojnie trojańskiej, który poruszał kwestię rzeczywistych wydarzeń. Pojawiają się także fantastyczne opowieści o potworach morskich czy baśniowych krainach.
Sporna pozostaje kwestia autorstwa utworu. Za autora „Iliady” i „Odysei” zwykło się uznawać Homera, ze względu na charakterystyczny dla niego język. Jednakże teoretycy literatury doszukują się różnic stylistycznych w obu utworach. W XVII w. pojawił się problem tzw. kwestii homeryckiej. Naukowcy przypuszczali bowiem, że Homer to postać, która nigdy nie żyła. Oba utwory miałyby powstać w wyniku połączenia różnych pieśni wykonywanych przez śpiewaków wędrownych. Z upływem czasu, kwestia homerycka zmieniła się w spór o Homera. Uczestniczyły w nim trzy strony: jedna przypisuje Homerowi autorstwo obu eposów, druga twierdzi, że Homer jedynie złączył pieśni różnych twórców w całość, trzecia – najbardziej kontrowersyjna – kwestionuje wkład Homera w powstanie „Odysei”.
Czas i miejsce akcji
Akcja utworu trwa czterdzieści dni, a rozpoczyna się w trakcie tułaczki Odysa, po zburzeniu Troi. Miejsc akcji jest wiele, gdyż bohater podróżuje, jednakże utwór rozpoczyna się i kończy zdarzeniami w Itace.
Bohaterowie
Odyseusz to główny bohater, od którego imienia utworzony został tytuł utworu. Był królem Itaki oraz wojownikiem. Żeby wziąć udział w wojnie musiał opuścić własną ojczyznę i bliskich. Wykazywał się odwagą i męstwem. Niewątpliwą zaletą Odysa był spryt i mądrość, ponieważ stał się pomysłodawcą stworzenia konia trojańskiego.
Najbardziej charakterystyczną cechą Odysa jest wytrwałość, gdyż cierpliwie wędrował przez wiele lat, by dotrzeć do ojczyzny. Był nieustraszony i silny, gdyż mimo przeciwności losu i gniewu Posejdona, wrócił do Itaki.
Był dobrym ojcem, mężem i panem, ponieważ podczas jego nieobecności syn i żona opłakiwali jego nieobecność. Sam również bardzo tęsknił za bliskimi, co dawało mu siłę, by powrócić do domu. Z jego powrotu ogromnie ucieszyli się również jego słudzy, którzy uważali go za dobrego i sprawiedliwego władcę.
Dzięki swym zasługom, zyskał sobie przychylność bogów, którzy pomogli mu w powrocie do Itaki.
Cechuje go także bezwzględność i okrucieństwo, gdyż po powrocie do domu, bez zastanowienia morduje wszystkich zalotników żony, Penelopy.
Penelopa jest żoną Odyseusza, która wiernie czeka na powrót męża, mimo obecności licznego grona adoratorów. Charakteryzuje się ogromną cierpliwością, gdyż przez cały okres tułaczki Odysa, czeka na powrót męża.
Telemach to syn Odysa. Jest odważny i odpowiedzialny, ponieważ podczas nieobecności ojca, sprawuje opiekę nad matką. Wykazał się męstwem, gdy postanowił wyruszyć w podróż, w poszukiwaniu ojca. Okazuje się także bezwzględnym młodzieńcem, co widać podczas planowania, a następnie wykonania rzezi na zalotnikach matki.
Kalipso to nimfa, która ocaliła życie Odysa po tym, jak rozbita została jego łódź. Zakochana w wędrowcu, więziła go na wyspie przez siedem lat.
Atena to grecka bogini mądrości, która sprzyjała Odysowi i Telemachowi. Pomogła im w powrocie do Itaki.
Posejdon, bóg mórz i oceanów, mścił się na Odysie za to, że oślepił jego syna na wyspie cyklopów. Przez jego gniew, król Itaki wiele lat nie mógł powrócić do kraju ojczystego.
Interpretacja
W „Odysei” pojawia się problem przenikania sfery sacrum i profanum oraz ingerencji bogów w życie ludzkie. Za sprawą zemsty Posejdona, Odys nie może powrócić go Itaki, gdyż bóg przeszkadza mu w tym. Za bohaterem wstawia się jednak Atena, której przychylność pomaga Odysowi wrócić do domu. Bogowie odczuwają ludzkie emocje: złość, chęć zemsty, współczucie, jednakże mają ponadludzką moc. Mogą ingerować w świat ludzi i decydować o ich losach.
W utworze Homera pojawia się również tzw. wątek nowelistyczny: mąż powraca do domu po długiej nieobecności, gdzie czeka na niego wierna żona. Przy niej jednak pojawia się ktoś, kto jest przekonany, że mąż nie powróci, co wywołuje zemstę.
Charakterystyczne dla „Odysei” jest także pojawienie się wątków fantastycznych, baśniowych, czerpanych z prastarych opowieści żeglarskich. Wśród nich wyróżnić można opowieści o syrenach, czarodziejce Kirke czy Skylli i Charybdzie.
Niezwykle istotny jest także wątek wędrówki Odysa oraz perypetie, które sprawiają, że – z jednej strony – powrót jest niemożliwy, a z drugiej – Odys jako jedyny z żeglarzy ocalał. To bogowie decydują o tym, że bohater nie może powrócić do domu, a następnie pomagają mu w tym. Przygody Odyseusza, opisane podczas wizyty u Feaków, przywoływane są przez bohatera na zasadzie retrospekcji.
Wędrówka jest jednym z najbardziej charakterystycznych motywów wędrownych. Stanowi ona metaforę ludzkiego życia, które biegnie własnym torem mimo licznych przeciwności losu. Często jest tak, że nie mamy wpływu na jego bieg, co powoduje cierpienie i żal. Nierzadko pojawiają się również liczne przeszkody, z którymi musimy się mierzyć.
Motywy
Odyseja jest skarbnicą motywów, z których czerpali twórcy kolejnych epok. Wśród nich wyróżnić możemy: motyw wędrówki, „nowelistyczny”, sacrum, zemsty, wierności i tęsknoty.
W „Piosence o końcu świata” Czesław Miłosz odwołuje się do motywu apokalipsy. Wizje zakończenia dziejów pojawiały się w literaturze od stuleci –...
Streszczenie Lot siedział u bramy Sodomy gdy zjawili się dwaj aniołowie. Zaprosił więc przybyszów na wieczerze. Mieszkający w Sodomie mężczyźni otoczyli dom Lota...
„W co wierzyć?” Zenona Przesmyckiego to wiersz będący manifestacją młodopolskiego dekadentyzmu i metafizycznej pustki. Mimo że sam Miriam w swoich manifestach...
Dzieło Jana Potockiego należy do najwybitniejszych powieści okresu Oświecenia – nie tylko polskiego ale światowego. Potocki spisywał „Rękopis znaleziony w...
„Nierządem Polska stoi” to jedno z najważniejszych dzieł Wacława Potockiego. Jako poeta – polityk znał on bieżące problemy Rzeczypospolitej oraz rewelacyjnie...
Streszczenie I Latem 1945 gdy skończyła się kampania włoska narrator odesłany został do misji wojskowej w Mediolanie. Po kilku tygodniach pobytu tam główny bohater...
Puddleby Doktor Jan Dolittle mieszkał na skraju niewielkiego miasteczka Puddleby. Jego dom nie był zbyt wielki ale za to otaczał go rozległy i przepiękny ogród. Doktor...
Pochodzenie nazwy Nazwa Nowy Testament jest wyrazem kontynuacji Starego Testamentu. „Testament” oznacza coś co ma zawierać przesłanie dla kolejny pokoleń zatem...
Streszczenie Rozdział I Główni bohaterowie utworu – Sokole Oko Wilhelm Tell i Wiewiórka byli wytrawnymi odkrywcami interesującymi się zamierzchłą przeszłością....