Geneza
„Rok 1984” to powieść Georga Orwella opublikowana w 1949 roku. Orwell był lewicowcem, całe życie wyznającym ideały socjalistyczne. Jednak w czasie hiszpańskiej wojny domowej przeraziła go bezwzględność komunistów, skłaniając go do bardziej krytycznego podejścia do tej części lewicy. W czasie II wojny światowej Związek Radziecki najpierw współpracował z nazistowskimi Niemcami, później zaś zajął na całe lata szereg niepodległych przed 1939 rokiem państw. Orwell z trwogą obserwował rozwój totalitarnego imperium. Pisarz piórem wystąpił przeciw potężnej tyranii. W 1945 roku opublikował satyrę na Stalina („Folwark Zwierzęcy”). Później zaś zasiadł do pisania antyutopijnej powieści „Rok 1984”. Trwają spory, skąd akurat ten rok w tytule. Najprawdopodobniej chodziło o odwrócenie cyfr w dacie powstania książki (1948).
Czas i miejsce akcji
Akcja dzieje się w przyszłości (z punktu widzenia Orwella). W 1984 roku świat podzielony jest na trzy totalitarne mocarstwa – Oceania, Eurazja i Wschódazja. Toczą one nieustanną wojnę, ciągle zmieniając sojusze. Książka ukazuje życie w Oceanii, a konkretnie w jej części, która dawniej była Wielką Brytanią (Oceania obejmuje jeszcze obie Ameryki). Dominująca ideologią jest angsoc (angielski socjalizm). Wodzem państwa jest Wielki Brat – postać najprawdopodobniej nieistniejąca naprawdę, wymyślona dla jednoczenia wyznawców ansocu.
Władzę w kraju sprawuje Partia, która dzieli się na elitarną Wewnętrzną Partię i na mniej tajemniczą Partię Zewnętrzną. Większość ludzi przynależy do kasty proli, będąc obywatelami drugiej kategorii.
Na rozkazach Partii pozostają Ministerstwo Pokoju (prowadzące wojnę), Ministerstwo Prawdy (zajmujące się produkowaniem kłamliwej propagandy) i Ministerstwo Miłości. To ostatnie wzbudza największą grozę. Jest to bowiem służba bezpieczeństwa, która kontroluje ludzi przy pomocy kamer (teleekrany) i akcji prowokacyjnych.
Interpretacja
George Orwell przedstawił w swojej powieści błyskotliwą analizę systemów totalitarnych. Ukazał zakłamanie i terror, panujące w takich krajach jak Związek Sowiecki, czy III Rzesza. Niezwykle istotne są ukute przez Orwella sformułowania, takie jak „nowomowa”, czy „dwójmyślenie”. Nowomowa oznacza specyficzny język, jakimi posługują się funkcjonariusze państw totalitarnych. Z kolei dwójmyślenie to pojęcie wyrażające „schizofrenię” tychże działaczy. Przykładowo – komuniści musieli dostosowywać swoje poglądy do aktualnych wskazań partii, a aktualne wskazania partii często stały w rażącej sprzeczność ze wskazaniami sprzed roku. Jednak „dobry komunista” musiał być posłuszny tym zaleceniom, jednocześnie uznając, że partia miała rację w obu tych sytuacjach, choćby były całkiem różne. Historycy uznają, że pojęcia Orwella doskonale nadają się do analizy systemów totalitarnych.
Powieść doczekała się trzech ekranizacji.
Bohaterowie
Głównym bohaterem jest Winston Smith, urzędnik Ministerstwa Prawdy. Poznaje on Julię, kobietę, w której się zakochuje. Miłość jest źle widziana w Oceanii, gdyż odciąga uwagę od Partii i Wielkiego Brata. Smith i Julia spotykają O’Briena, członka Partii Wewnętrznej. O’Brien wyjaśnia im, że należy do grupy spiskowców, którzy chcą obalić system. Smith i Julia dołączają do konspiracji, okazuje się jednak, że O’Brien to prowokator z Ministerstwa Miłości. Bohaterowie zostają aresztowani i poddani torturom połączonym z praniem mózgu. Powieść kończy się, gdy złamany przez agentów Smith akceptuje angsoc i zaczyna kochać Wielkiego Brata.
Streszczenie Główną bohaterką osiemnastego – ostatniego tomu „Jeżycjady” pt. „Sprężyna” jest Łucja Pałys – córka Idy...
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...
Hymn to uroczysta pieśń która chwali w niniejszym utworze Boga. Charakteryzuje się wzniosłym nastrojem a podmiot liryczny wypowiada się by zaprezentować jakieś...
Piotr Skarga był kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy jezuitą jedną z najważniejszych postaci polskiej reformacji. Jego najważniejsze dzieła to bardzo popularne...
Geneza „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego po raz pierwszy opublikowana została w lipcu 1958 r. w paryskiej „Kulturze”. Opowiadanie to powstało...
„But w butonierce” to bodaj najbardziej znany wiersz jaki spisał poeta-futurysta Bruno Jasieński. Już po tytule widać sposób w jaki autor zamierza obchodzić...
Opublikowane w 1597 roku „Kazania sejmowe” Piotra Skargi należą do arcydzieł literatury staropolskiej. Wśród kazań szczególne znaczenie ma kazanie...
Streszczenie Ballada „To lubię” rozpoczyna się zwrotem do Maryli. Jest ona zachęcana do spojrzenia na piękny krajobraz. Na skraju lasu znajduje się cerkiew w...
