Dramat romantyczny to szczególna odmiana tego gatunku literackiego, która ukształtowała się w opozycji do poetyki klasycznej, natomiast pod wyraźnym wpływem dokonań Szekspira i twórców hiszpańskiego baroku. Nowy rodzaj utworów scenicznych pełniej oddawał zawiłość i tajemniczość świata, ułatwiał tworzenie złożonych portretów psychologicznych, uciekał od jednoznacznego dydaktyzmu. W historii polskiego romantyzmu dramat stał się najważniejszym gatunkiem, a wśród jego najdoskonalszych realizacji wymieniane są trzecia część „Dziadów”, „Kordian” oraz „Nie-boska komedia”. Przyjrzyjmy się, w jaki sposób ostatnie z tych dzieł realizuje poetykę dramatu romantycznego.
Utwór Krasińskiego zrywa z zasadą trzech jedności – czasu, miejsca i akcji. Fabułą rozciągnięta jest na okres dziesięciu lat, bohaterowie ukazani zostają w różnych miejscach (zamek Świętej Trójcy, obóz rewolucjonistów, cmentarz itp.). Nadto w dramacie wyodrębnić można wątki poboczne i postacie drugoplanowe (także epizodyczne) – historię Orcia, Leonarda, Mefistofelesa itp.
Fabuła dzieła zorganizowana została w sposób luźny, często pozbawiony związków przyczynowo-skutkowych. Poszczególne fragmenty nierzadko nie nawiązują do poprzednich, nie wynikają z nich. Charakterystyczne dla dramatu romantycznego jest także zakończenie – otwarte, nierozstrzygające i skłaniające odbiorcę do refleksji.
W „Nie-boskiej komedii” bardzo wyraźnie zarysowane zostały dwa światy – realny i fantastyczny. Swą obecność na ziemi zaznaczają tak dobre, jak i złe duchy, a ich działanie ma wpływ na losy bohaterów. Orcio dostrzega tajemnicze postacie, rozmawia z martwą matką. Także hrabia Henryk doświadcza ingerencji pozaziemskich sił.
Dramat Krasińskiego jest również dziełem synkretycznym gatunkowo, które nie zachowuje zasady jedności stylu. Pojawiają się w nim fragmenty o charakterze epickim (początki poszczególnych części zbliżone są do prozy lub prozy poetyckiej) i liryki (pieśni), a styl jest zróżnicowany. Odbiorca dostrzeże zarówno epizody napisane w sposób podniosły, jak i potocznym (rozmowy rewolucjonistów. W utworze pojawiają się także elementy groteskowe – orgia na ruinach kościoła itp.
Zygmunt Krasiński, pisząc „Nie-boską komedię”, nie myślał o przeniesieniu dzieła na deski teatru. Dlatego forma dramatu sprawia, iż jest to utwór niesceniczny. Wynika to przede wszystkim z licznych scen zbiorowych, zróżnicowania scenografii, obecności w utworze scen wizyjnych oraz działania sił nadprzyrodzonych.
Postać scalająca poszczególne wątki dramatu – hrabia Henryk – jest niezwykle interesującym typem bohatera romantycznego. To protagonista podążający za ideałami, pragnący wypełnić swe życie wartościami. Chce wpływać na obraz świata, bronić wyznawanego przez siebie porządku. Zarazem wikła się w konflikt między oczekiwaniami wysuwanymi przez bliskich a swymi marzeniami.
„Nie-boska komedia” podejmuje tematykę społeczno – polityczną, stając się głosem Krasińskiego w ogólnej debacie dotyczącej odzyskania przez Polskę niepodległości. Wybitny twórca zdaje się odpowiadać na zarzuty wysuwane pod adresem szlachty i poglądy głoszące konieczność umniejszenia roli arystokracji. Nie jest on bezkrytyczny wobec warstwy, z której sam się wywodził, lecz zdaje się ostrzegać, iż porządek świata jest dziełem boskim.
W „Nie-boskiej komedii” zrealizowane zostały najważniejsze wytyczne gatunku, a na podstawie utworu można wyodrębnić wiele cech dramatu romantycznego.
Zawód lekarza to jedna z najbardziej interesujących profesji. Nieustannie styka się on ze śmiercią ratuje ludzi przed chorobami i przynosi im ulgę w cierpieniu –...
Nigdy nie sądziłam że niezapomniana przygoda przytrafi mi się podczas drogi do szkoły. Od zawsze przecież chodziłam tą samą ścieżką przez las. Jednak do ostatniej...
Arkady Fiedler w swojej książce „Dywizjon 303” nazywa polskich pilotów biorących udział w bitwie o Anglię współczesnymi rycerzami. Porównanie...
Odpowiedź na pytanie czy kultura polska jest kulturą o cechach mieszczańskich nie jest odpowiedzią łatwą. Można bowiem w polskiej kulturze dostrzec elementy twórczości...
Zazwyczaj gdy mowa o Biblii mamy na myśli jedną książkę. Gdy chodzi o formę fizyczną będziemy mieli rację – Pismo Święte to najczęściej jeden obszerny tom....
Tytuł „Jądro ciemności” ma znaczenie symboliczne. Po pierwsze odnosi się do Afryki jako kontynentu czarnych ludzi – w sensie dosłownym – ale również...
„Lalka” Bolesława Prusa jest dziełem w którym ukazana została szczegółowa panorama polskiego społeczeństwa. Co charakterystyczne dla powieści...
Słowo „vanitas” to po łacinie „marność”. Przez wieki najpopularniejszym językiem w jakim czytano Pismo Święte była bowiem łacina – i właśnie...
„Książka nie jest tak fajna jak film!” – powiedział ostatnio mój kolega. „W filmie widzisz co robią bohaterowie słyszysz jak rozmawiają....