„Nie-boska komedia” jako dramat rodzinny | wypracowanie

„Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego to dzieło podejmujące bardzo rozległą tematykę. W tym kontekście wyraźnie zaznacza się jego dwudzielność. Pierwsza część (składa się z dwóch fragmentów) dotyka głównie życia rodzinnego, prezentuje Męża w świecie niełatwych relacji i wymagających obowiązków. Druga przenosi bohaterów w rzeczywistość naznaczoną groźbą krwawej rewolucji.

Dzieło rozpoczyna się błogosławieństwem zesłanym przez Anioła Stróża, który zwiastuje narodzenie dziecka. Ślub Henryka i Marii odbywa się w wiejskim kościółku, następnie goście uczestniczą w przyjęciu. Mąż wyznaje Żonie: Jakżeś mi piękna w osłabieniu swoim - w nieładzie kwiaty i perły na włosach twoich - płoniesz ze wstydu i znużenia - o wiecznie, wiecznie będziesz pieśnią moją. Być może deklaracja ta stanowi dowód autentycznego i silnego uczucia, być może jest świadectwem idealizacji kobiety. Niezależnie od tego rzeczywistość okazuje się bezwzględna. Mąż czuje się przytłoczony codziennością i wiążącą się z nią stabilizacją, szuka ucieczki od tego stanu. W śnie nawiedza go Dziewica - mara przywołująca wspomnienia, dawne marzenia i pragnienia. Od tego momentu Mąż jest oziębły, niemal nie rozmawia z Żoną. Chociaż zbliżają się chrzciny, nie jest on zaangażowany w ich przygotowanie.

Punktem kulminacyjnym pierwszej części dzieła Krasińskiego jest opuszczenie domu przez mężczyznę. Podąża on za Dziewicą - zesłanym przez Złe Duchy wyobrażeniem idealnej miłości. Opuszczona Maria pogrąża się w rozpaczy, poszukuje przyczyny, dla której została porzucona. Przyjmuje, że była to kontrastująca z jej zwyczajnością poezja, w której stronę się zwraca. Coraz bardziej oddala się od rzeczywistego świata, w końcu popada w obłęd. W tym czasie Mąż uświadamia sobie, że, sprzeniewierzywszy się przysiędze, stanął na skraju otchłani i zaprzeczył swym ideałom. Jednak po jego powrocie jest już za późno - Maria umiera w domu obłąkanych, a świadkiem zdarzenia jest Henryk.

Drugim aspektem życia rodzinnego, który ukazany zostaje w „Nie-boskiej komedii”, jest relacja zachodząca między rodzicami a dzieckiem. Matka, mając na uwadze krzywdę doznaną od Henryka, pragnie, by Orcio został poetą. Wręcz przeklina dziecko, jeśli tak się nie stanie. Wie przecież, że ojciec nie odrzuci syna - poety. Jej modlitwy i groźby spotykają się z pozytywną reakcją - Jerzy to dziecko zupełnie inne od pozostałych. Rozmawia z nieżyjąca matką, dostrzega i objaśnia dziwne znaki. Dla Henryka jest to wielki cios - nie umie otoczyć chłopca ojcowską opieką (mimo troski o jego los), wciąż boi się o jego życie, mając na uwadze niesamowite majaki nawiedzające Orcia i dręczącą go chorobę.

„Nie-boska komedia” odczytywana jako dramat dotyczący rodziny ukazuje łatwość, z jaką ta najmniejsza forma organizacji społecznej ulega dezintegracji. Zarazem podkreśla konieczność wspólnego trudu, jaki konieczny jest, by zbudować relację trwałą i odporną na zachwiania. Szczególnie interesujący jest kontekst epoki i wizji poety - przewodnika narodu. Romantyczna koncepcja miłości niemal zupełnie wyklucza codzienność i aspekt rodzinno - społeczny, co nie może przynosić dobrych efektów. Nadto - poeta aspirujący do miary przewodnika narodu, zwierzchnika społeczeństwa (w tym wypadku Henryk) sam doprowadza do rozkładu swego życia rodzinnego. Duchy, których słucha w lochu, zarzucają mu egoizm i skazują go na potępienie.

Ukazując nienawiść i krzywdy, które doprowadziły do rozlewu krwi, wielokrotnie podkreśla Krasiński rolę rodziny w kształtowaniu obrazu świata. Mąż zarzuca arystokratom, że bezczynnie patrzyli, kiedy ich ojcowie gnębili służących, że nie wychowali swoich dzieci tak, by mogły ich bronić. Z kolei w obozie rewolucjonistów pojawiają się zbuntowane córki i nieposłuszni synowie, którzy gotowi są podnieść rękę na dawny porządek.