Katastrofizm w literaturze Młodej Polski

Młoda Polska to epoka literacka, która cechowała się wieloma ciekawymi tendencjami. Jedną z nich było pojawienie się katastrofizmu jako elementu literatury tamtej epoki. Na jego funkcjonowanie miało wpływ wiele czynników, jednakże jego geneza ściśle powiązana jest z samą epoką oraz czasem jej trwania.
Przełom wieków XIX/XX był czasem niezwykłym. Przełom epok, zakończenie stulecia zdawało się być czasem, który zawsze wzbudzał w ludziach refleksję, a zarazem lęk. Zakończenie pewnego etapu, lęk przed nowym wydawały się być jednymi z najważniejszych myśli pojawiających się w głowach ówczesnego społeczeństwa. Ważną tendencją był między innymi dekadentyzm. Przekonanie o nieuchronnym upadku, pesymizm nastrojów miał swoje odbicie także w sztuce, literaturze. Wszechobecne przekonanie o zepsuciu oraz zbliżającym się rychło końcu, przyczyniło się do powstania tendencji katastroficznych.
Katastrofizm rozumiany jest jako przeświadczenie o nieuchronnej, zbliżającej się katastrofie, zagładzie. Szereg pesymistycznych spostrzeżeń ma być potwierdzeniem tego, że nadchodzi czas kary, ostatecznego rozliczenia. Katastrofizmowi niejednokrotnie towarzyszyły odwołania biblijne, przejawiające się między innymi jako motyw Sądu Ostatecznego.
Do utworów katastroficznych zaliczyć można między innymi wiersze autorstwa Kazimierza Przerwy – Tetmajera. „Koniec wieku XIX” to jeden z utworów, w którym znaleźć można znamiona katastrofizmu charakterystyczne dla epoki. Ciekawym przykładem jest także utwór „Dies irae” Jana Kasprowicza. Skonstruowany niczym hymn stanowi przedstawienie momentu ostatecznego.