Oniryzm w sklepach cynamonowych

Oniryzm jest konwencją literacką, która polega na ukazywaniu rzeczywistości na wzór marzenia sennego. Co za tym idzie - obraz świata przedstawionego odznacza się charakterem irracjonalnym, mogą zaznaczać swą byty nadprzyrodzone itp. Dochodzi tu także do zacierania się związków przyczynowo - skutkowych, zaburzony zostaje również porządek chronologiczny. Świat przedstawiony w „Sklepach cynamonowych” Brunona Schulza nosi cechy poetyki onirycznej, co czytelnik bardzo szybko może zauważyć.

W opowiadaniu pt. „Sierpień” ukazany zostaje obraz niewielkiego miasteczka, które jest miejscem akcji tekstów zawartych w zbiorze. Uwagę czytelnika może przykuć stopniowe rozmywanie się konturów rzeczywistości, nadawanie jej cech fantastycznych. Zabudowania jawią się narratorowi jako żywe, podobnie jak ludzie odczuwają upał itp. Wszystko skąpane jest w gorących promieniach słońca, z drugiej strony swą obecność zaznacza żywa, nieokiełznana natura.

Tok narracyjny opowiadań Schulza nie zachowuje ani porządku chronologicznego, ani związków przyczynowo - skutkowych. Najbardziej widoczne jest to w utworze zatytułowanym „Sklepy cynamonowe”. Główny bohater i narrator udaje się z rodzicami do teatru, a kiedy okazuje sie, że ojciec nie zabrał portfela, Józef wraca do domu, aby zabrać pieniądze. Jednakże jego wędrówka tej pięknej i jasnej nocy zimowej staje się czymś zupełnie innym. Przez sklepy cynamonowe dociera on do szkoły, następnie jedzie dorożką, a wiozący go koń zmienia się w drewnianą figurkę. Kiedy młodzieniec wraca do miasteczka, dołącza do zmierzających do szkoły rówieśników.

W opowiadaniach wchodzących w skład zbioru mają również miejsce wydarzenia niezwykłe, wręcz magiczne. Ojciec zamienia się w karalucha, ciotka Perazja, pod wpływem złości, staje się stertą pyłu. W „Wichurze” zgromadzone na strychach przedmioty zdają się żyć własnym życiem i przepowiadać nadchodzący kataklizm.

Postacią, którą można uznać za jednego z „obrońców” realizmu, jest Adela, gospodyni mieszkania zajmowanego przez narratora. Jej pojawienie się zazwyczaj zwiastuje ważne wydarzenia. To ona zajmuje się tymi najbardziej przyziemnymi zadaniami, a równocześnie rozprawia się z ekscentrycznymi zabawami ojca (kiedy ten urządza na poddaszu ptaszarnię itp.).

Oniryzm „Sklepów cynamonowych” budzi jak skojarzenia z psychoanalizą (interpretacją marzeń sennych) i mitami. W dziele Schulza pojawiają się liczne symbole i archetypy, które stanowią swoisty klucz do psychiki, świadomości narratora.

Rzeczywistość opowiadań Brunona Schulza jest daleka od tej, jaką czytelnik zna z powieści realistycznych. Dynamicznym i zaskakujący świat stanowi także nawiązanie do poetyki surrealizmu, który w 1924 r. stał się jednym z wiodących nurtów artystycznych ówczesnego świata.