Geneza
Powieść autorstwa Kornela Makuszyńskiego ukazała się w roku 1937. Opowiadanie o losach osieroconej dziewczynki to jedna z najsłynniejszych książek autora, która dedykowana jest dzieciom.
Czas i miejsce akcji
Akcja rozpoczyna się w dniu śmierci mamy Basi. Wydarzenie to stanowi zawiązanie całej akcji. Mała Basia ma wówczas 5 lat. Akcja powieści kończy się w czasie, gdy jest ona nastolatką. Pojawiają się jednak wątki z przeszłości, które dotyczą pochodzenia dziewczynki oraz losów jej ojca i genezy tragicznego wypadku z jego udziałem. Akcja rozpoczyna się w Krakowie, skąd mała Basia wyrusza w podróż do stolicy. I to właśnie Warszawa jest głównym miejscem akcji, późniejsze przygody Basi rozgrywają się także na terenie Francji, do której się udaje.
Problematyka
„Awantura o Basię” to opowieść, która przedstawia miłość do dziecka w nietypowy sposób. Pozbawiona rodziców dziewczynka skazana jest na poszukiwanie opiekuna. Po licznych perypetiach trafia tam, gdzie chciała ją umieścić matka. Jednak jej poszczególni opiekunowie są przykładem tego, jak łatwo wzbudza ona w innych miłość. W powieści przedstawiona zostaje problematyka domu i rodziny. Dla małej Basi okazują się nią być przypadkowi ludzie, którzy okazali jej serce. W ciekawy sposób przedstawiona zostaje także utrata pamięci. Powieść porusza również wątek opiekuńczości, która nie tylko jest udziałem osób dorosłych względem dziecka, ale i samej Basi w stosunku do ojca.
Bohaterowie
Matka Basi (Helena Bzowska) – rozkojarzona i smutna kobieta, która ginie w tragicznym wypadku na dworcu, osierocając maleńką córeczkę.
Ojciec Basi (Adam Bzowski) – podróżnik, początkowo uznany za zaginionego, zostaje odnaleziony po latach. Okazuję się, że cierpi na amnezję. Dzięki opiece córki odzyskuje pamięć.
Basia – tytułowa bohaterka. Osierocona przez matkę, na wskutek wielu zbiegów okoliczności trafia do miejsca, w którym później zamieszkuje. Zjednuje sobie przyjaciół i zdobywa serca kolejnych osób. Odnajduje także ojca, którego otacza opieką. Jest dziewczynką sympatyczną, otwartą, choć miewa pomysły będące nieco problematycznymi dla jej opiekunów.
Gaston Dimauriac – przyjaciel ojca Basi, który również odbywał podróże po świecie.
Antoni Walicki – stary aktor, przyjaciel i opiekun Basi, którego miała okazję poznać w pociągu. To on zabiera do siebie dziewczynkę, do mieszkania, które dzieli ze swoim kolegą Szotem.
Stanisław Olszowski – opiekun Basi, który po miesiącu opieki nad dziewczynką nie może się z nią rozstać. Jest słynnym pisarzem, którego podziwiają koleżanki Basi. Żeni się ze Stasią Olszańską, która była przyjaciółką mamy Basi i zostaje wyznaczona przez nią na jej opiekunkę.
Barbara Tańska – babcia Stasi, która chętnie opiekuje się małą Basią i dba o nią.
Geograf – osoba, która opowiedziała Basi dzieje jej ojca, a także przyczyniła się do powrotu jego pamięci.
Wanda – dziewczynka ze szkoły Basi, przez pewien czas negatywnie nastawiona do samej Basi.
Pani Budziszowa – żona doktora, który to zabrał Basię do swego domu po śmierci jej matki.