Geneza
Gustaw Herling-Grudziński wydał „Inny świat” w 1951 roku w Anglii. Wcześniej powieść drukowano w odcinkach w londyńskich „Wiadomościach”. Powieść została oparta na wspomnieniach pisarza z pobytu w radzieckim łagrze w Jercewie w latach 1940 – 1942.
Czas i miejsce akcji
Akcja powieści została umieszczona w ZSRR pomiędzy 1940 a 1942 rokiem. Wydarzenia rozgrywają się głównie w sowieckim łagrze w Jercewie, ale pojawiają się również inne miejsca – więzienia, w których bohater przebywa przed wyrokiem i miejscowości, jakie odwiedza w drodze z łagru do armii Andersa.
Problematyka
„Inny świat” to powieść należąca do literatury łagrowej. Książka prezentuje złożony obraz radzieckich obozów pracy, przedstawia specyfikę ich funkcjonowania, skrajnie trudne warunki życiowe więźniów oraz portrety skazańców. Sowiecki łagier jawi się jako precyzyjnie skonstruowana machina służąca do wykorzystywania ludzi do katorżniczej pracy. Grudziński pokazuje, w jaki sposób totalitarne więzienie niszczy ludzką psychikę i przekształca jednostkę w istotę wyzutą z wszelkich wyższych odruchów, zredukowaną do poziomu zwierzęcia walczącego o przetrwanie.
Bohaterowie
Gustaw
Gustaw to porte-parole autora, nosi bowiem cechy zaczerpnięte z biografii pisarza. Jest to młody, 21-letni mężczyzna, który zostaje złapany przez Sowietów na próbie przekroczenia granicy. Uznany za oficera obcych wojsk otrzymuje wyrok zesłania do radzieckiego łagru. Zostaje przetransportowany do obozu w Jercewie, gdzie w skrajnie ciężkich warunkach spędza dwa lata życia.
Gustaw jawi się jako człowiek, który nie traci nadziei. Dzięki inteligencji i zmysłowi obserwacji udaje mu się szybko zorientować w zasadach obowiązujących w łagrze i dostosować do nich. Mężczyzna wykorzystuje rady od współtowarzyszy, dzięki czemu już na początku zyskuje jedną z lżejszych prac w brygadzie tragarzy (oddaje za nią urkowi swoje oficerskie buty). Stara się również w miarę możliwości pomagać innym, np. młodej Polce oferuje fikcyjne małżeństwo, by uchronić ją przed wykorzystywaniem seksualnych przez współwięźniów.
Gustaw to mężczyzna otwarty na innych, pomimo skrajnych warunków, nawiązuje w obozie przyjaźnie, np. z Kostylewem. Największą siłę swojego charakteru ujawnia, gdy podejmuje decyzję o morderczej głodówce w akcie protestu przeciw nieprzestrzegania przez Sowietów warunków porozumienia Sikorski-Majski. Dzięki upartej postawie i niezłomnej woli uzyskuje wreszcie zwolnienie z łagru i może wraz z armią generała Andersa wydostać się z ZSRR.
Charakterystyka Kostylewa
Kostylew to młody rosyjski student AkademiiMorskiej, który trafia do łagru za czytanie literatury francuskiej. Mężczyzna wychował się w rodzinie o sympatiach komunistycznych. Długo wierzył w uproszczoną wizję świata oferowaną przez socjalistyczną ideologię. Był przekonany, że wielka rewolucja proletariatu stanowi lekarstwo na społeczną niesprawiedliwość i nędzę. Kiedy jednak Kostylew zetknął się z dziełami największych francuskich pisarzy, np. Wiktora Hugo, Stendhala czy Balzaka, zaczął wątpić w słuszność komunizmu. Przestał również aktywnie uczestniczyć w działaniach komunistów. Gdy właściciel wypożyczalni, z której korzystał Kostylew został aresztowany, również student został aresztowany. Pod wpływem tortur w końcu przyznał się do próby obalenia ZSRR i z wyrokiem 10 lat więzienia został zesłany do łagru.
Kostylew początkowo trafia do Kostowicy, gdzie otrzymuje niezbyt ciężką pracę inżyniera. Ujawnia wówczas najlepsze cechy swojego charakteru: dzieli się ze słabszymi żywnością. Zostaje jednak zadenuncjowany i przeniesiony za karę do pracy w lesie. Niestety nie wytrzymuje próby katorżniczej pracy. Szybko traci siły i wpada na pomysł, żeby dzięki samookaleczeniu (przypaleniu ręki) dostać się do szpitala. Ostatecznie załamuje się jednak w Jercewie, gdy dociera do niego wiadomość, że ma trafić do Kołymy, obozu, z którego nikt się już nie wydostaje. Desperacki akt oblania się wrzątkiem stanowi gest rozpaczy i tragiczny przykład złamania młodego, inteligentnego człowieka przez nieludzki komunistyczny terror.
Charakterystyka Pamfiłowa
Pamfiłow to jeden z więźniów sowieckiego łagru w Jercewie. Był to kułak, czyli zamożny właściciel wiejskiego gospodarstwa, który po kolektywizacji wsi został pozbawiony ziemi i zesłany na Syberię. Wkrótce stracił żonę, a jego syn został wcielony do Armii Czerwonej. On sam został zaś umieszczony w łagrze. Pamfiłow to mężczyzna, dla którego najważniejszą wartością w życiu jest rodzina. Wszystko, co robi, czyni z myślą o swoim synu. Bardzo ciężko pracuje, by swoją niezłomną postawą zasłużyć na widzenie z ukochanym Saszą.
Miłość do syna nadaje sens życiu mężczyzny. Niemal z nabożeństwem odczytuje listy od Saszy i niecierpliwie czeka na każdą wiadomość od niego. Kiedy dowiaduje się, że przez jakiś czas syn nie będzie do niego pisać, mężczyzna popada w depresję. Przestaje pracować i zostaje umieszczony w izolatorze. Dopiero przybycie do Jercewa syna, który również stał się więźniem łagru, ponieważ był w oddziale, który poddał się Finom, przywraca mężczyznę do życia i daje mu nową nadzieję.
Charakterystyka Natalii Lwownej
Natalia Lwowna to młoda więźniarka sowieckiego łagru. Jest kobietą nieatrakcyjną i chorowitą. Znalazła się w sowieckim obozie, ponieważ mieszkała na terenach sprzedanych przez Rosję Japonii. W łagrze pracuje w biurze rachmistrzów. Jest kobietą inteligentna i niezwykle wrażliwą. Jej największą pociechę stanowi powieść Fiodora Dostojewskiego „Zapiski z martwego domu”. Pod wpływem tej lektury Lwowna pielęgnuje w sobie wiarę, że człowiek nawet w warunkach całkowitego zniewolenia zachowuje możliwość wyboru – jest to wybór życia lub śmierci przez samobójstwo.
Lwowna w końcu decyduje się na desperacki krok i próbuje odebrać sobie życie. Zostaje jednak odratowana i po pobycie w szpitalu odesłana do pracy przy żywności. Mimo tego doświadczenia Natalia nie traci swojej wrażliwości na cierpienie innych. Rozdaje żywność więźniom w trupiarni. Przyłapana na tym traci i to zajęcie i zostaje zatrudniona przy szyciu worków. Lwowna to kobieta niezwykle szlachetna, której postawa wyraziście kontrastuje z brutalną rzeczywistością łagru. Jej inność potrafią jednak zauważyć współwięźniowie, którzy otaczają ją szacunkiem.
Urkowie
Urkowie to grupa najbardziej zdegenerowanych moralnie więźniów, którzy terroryzują innych zesłańców. Jest to zorganizowana grupa, w skład której wchodzą zbrodniarze i wielokrotni recydywiści. Urkowie bardzo wygodnie urządzają się w obozowej rzeczywistości. Przywłaszczają sobie cudze rzeczy, bezkarnie gwałcą kobiety, a nawet zabijają dla zabawy współwięźniów.
Geneza problematyka „Prawiek i inne czasy” należy do najgłośniejszych utworów Olgi Tokarczuk. Opublikowana w 1996 roku powieść zapewniła młodej wówczas...
Streszczenie „Dzikie łabędzie” to baśń Hansa Christiana Andersena. Opowiada o królewnie Elizie i jej jedenastu braciach. Żyli oni szczęśliwie na dworze...
Streszczenie 1489 – 1867 W 1867 r. przeprowadzano właśnie remont ołtarza Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie. Prace te podjęto prawie 400 lat po jego powstaniu....
Psalm 23 znajduje się w biblijnej „Księdze psalmów” i nosi tytuł: „Bóg pasterzem i gospodarzem”. Tytuł utworu wskazuje na jego symboliczne...
Pełen tytuł omawianej książki Stanisława Staszica to „Przestrogi dla Polski z teraźniejszych politycznych Europy związków i z praw natury wypadające przez...
Geneza Wojna trojańska należała do najpopularniejszych motywów wykorzystywanych przez artystów starożytnych. Korzystali z niego także twórcy średniowieczni...
Geneza „Ikar” to opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza które pierwszy raz opublikowane zostało w 1954 roku. Ma ono charakter na poły autobiograficzny odnosi...
„Gdy tu mój trup” to wiersz Adama Mickiewicza który zaliczany jest do grupy tzw. liryków lozańskich. Teksty te powstawały najprawdopodobniej...
Zmiażdż moje serce Boże jak zmurszałą ścianę to incipit „Sonetu XIV” Johna Donne’a w przekładzie Stainsława Barańczaka. Już pierwszy wers sugeruje...