Piosenka pasterska – interpretacja i analiza

W „Piosence pasterskiej” Czesław Miłosz odwołuje się do toposu arkadii. Wizja krainy szczęśliwości, wiecznej wiosny i dostatku od stuleci pojawiała się w literaturze. Już w pierwszych linijkach wiersza odczytać można odwołania do Edenu, rajskiego ogrodu. Mienią się ogrody/Jak wielkie, ciche i łagodne morza. Słowa te wprowadzają nas w nastrój spełnienia (bo spełnienie przecież przynosi rajski ogród), ale i spokoju. Miejsce opisane przez poetę pełne jest cudownych krajobrazów (góry zielone) i wspaniałych roślin – widza zachwycają bujne trawy, Kwiaty różowe ze złotą powieką. Nastrój harmonii podkreśla muzyka, dobywająca się z fletu pastuszka. 

Poeta podsumowuje:

Ogrody, piękne moje ogrody
Takich ogrodów nie znajdziesz na świecie
Ani tak czystej, wiecznie żywej wody
Ni takiej wiosny zatopionej w lecie.

Jak należy rozumieć ten opis? Przede wszystkim podkreślić trzeba, że Miłosz świadomie balansuje na granicy kiczu. Ten wytrawny znawca polskiej literatury zdaje sobie sprawę, że arkadyjski obraz wsi często pojawiał się u Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja – obaj ci autorzy wspominali choćby o pastuszkach przygrywających wesoło na fletach. Miłosz oczywiście zdaje sobie sprawę, że te sielankowe wizje nie miały zbyt wiele wspólnego z brutalną rzeczywistością. Dlaczego więc sam decyduje się na estetyczne nawiązanie do tych utworów? Być może noblista zrozumiał, że ta tęsknota do harmonii i ładu, do bliskiego kontaktu z naturą, jest czymś, co pozostaje wspólne ludziom wszystkich epok. Chce grać na tej tęsknocie, jednak nie decyduje się osadzić owej arkadii w konkretnym miejscu. Kochanowski mógł przedstawiać jako taką rajską przestrzeń swój Czarnolas – Miłosz podkreśla jednak, że Takich ogrodów nie znajdziesz na świecie. Oczywiście ta fraza nie wyklucza całkowicie tego, iż mógł mieć na myśli miejsce, które istnieje naprawdę. Jednak bardziej prawdopodobne, że poeta świadomie odwołuje się do czegoś, co istnieje tylko w marzeniu lub we wspomnieniu. W człowieku głęboko siedzi tęsknota za rajskim ogrodem – możemy mieć nadzieję, iż trafimy tam po śmierci lub przywoływać te miejsca, które widywaliśmy lata temu. Dobrze wiemy, że w rzeczywistości nie wyglądały one tak pięknie, jednak pieścimy te wspomnienia, choćby były podkoloryzowane.

Tytuł – „Piosenka pasterska” sugeruje nawiązanie do religii. Jezus jest pasterzem i wiersz Miłosza uznać można za formę modlitwy. Modlitwy o powrót do raju.

Forma utworu (kilka informacji):
– układ rymów abab
– personifikacja (tańczy flecik pastuszka)
– częste przywoływanie kolorów (zielone morza […] Góry zielone […] Kwiaty różowe)