„Świat – poema naiwne” to cykl 20 wierszy, spisanych przez Czesława Miłosza w kwietniu 1943 roku. Zarówno tytuł, jak i data powstania cyklu są znaczące. Rok 1943 to niemalże sam środek II wojny światowej. Prawie cała Europa, w tym oczywiście tereny Polski (pierwszej ofiary Hitlera), znajdowała się wówczas pod władzą III Rzeszy. Hitlerowcy wprowadzili na okupowanych terenach rządy terroru, bezlitośnie eksterminując prawdziwych i wyimaginowanych przeciwników. W tym czasie przecież trwał Holocaust – mord na milionach Żydów, uznawanych za przeciwników Niemiec, tylko i wyłącznie z powodu ich pochodzenia etnicznego. Żydowskie dziecko w oczach nazistów miało być tak samo groźnym wrogiem, jak czołgi Armii Czerwonej.
Z punktu widzenia normalnego człowieka wydawać się musiało, że świat popadł w obłęd. Bo czy mordowanie milionów niewinnych w komorach gazowych nie jest ostatnim stadium szaleństwa ludzkiej cywilizacji? W tym mrocznym okresie pytania metafizyczne wydawały się tym bardziej istotne – w końcu ci, którzy nie zginęli, musieli jakoś uporządkować sobie swoje relacje z Bogiem i otaczającym światem. Papież Benedykt XVI zastanawiał się, czy Bóg był w Auschwitz – o ileż bardziej wyraziste wydawało się to pytanie w czasie wojny, kiedy ciągle istniała możliwość trafienia do obozu koncentracyjnego.
Czesław Miłosz uznał, że w tym obcym i groźnym świecie jedyną sensowną postawą jest próba wczucia się w dziecko (stąd tytuł i prosta, „dziecinna” fraza wierszy). Dziecko dopiero uczy się zasad funkcjonowania ludzkiej społeczności i przyrody. Prosi rodziców o wyjaśnienie, kim jest Bóg. W obliczu wojny totalnej dorosły człowiek musi zachować się jak dziecko właśnie– nie po to jednak, by uciec od problemów. Wręcz przeciwnie, chodzi o podejście do najważniejszych kwestii ze świeżym, dziecięcym umysłem, o rozważenie ich poza utartymi schematami intelektualnymi. Owa dziecięca perspektywa ma jednak jeszcze jedno znaczenie. W ostatnim utworze cyklu Miłosz stwierdza:
Kto chce malować świat w barwnej postaci,
Niechaj nie patrzy nigdy prosto w słońce.
Bo pamięć rzeczy, które widział, straci,
Łzy tylko w oczach zostaną piekące.
Poeta zaleca zamiast tego, by patrzeć w promień od ziemi odbity. Dylematy człowieka lat czterdziestych, gdy patrzeć na nie wprost, są nie do zniesienia. Nie da się rozważać spokojnie kwestii wojny, obozów i eksterminacji. Przyjęcie perspektywy dziecka umożliwia uszeregowanie pewnych kwestii w oderwaniu ich od ekstremalnie brutalnej codzienności. Łatwiej nam myśleć o dzieciach zagubionych w lesie, niż o cywilizacji, która osuwa się w szaleństwo i traci poczucie sensu.
Miłosz w swoich utworach opisuje świat, który jest piękny i harmonijny, chociaż kryje w sobie również grozę. Nawet w dziecięcym świecie znajdują się kamienie, które mogą skaleczyć – a co dopiero w świecie dorosłych. Poeta zachęca jednak, by próbować widzieć samego siebie w perspektywie wieczności. Musimy dostrzec to, że jesteśmy tylko jednym z elementów życia na ziemi – to „oddalenie” zapewni nam spokój. Jednak to wszystko nie oznacza, że nasze życie jest bezwartościowe. W końcu nawet ziarnko maku stanowi osobny świat – a co dopiero człowiek, który pozostaje miarą wszechrzeczy.
Forma utworu (kilka informacji):
– cykl 20 wierszy
– układ rymów abab
– apostrofa (do ojca w wierszu „Trwoga”)
Interpretacja Mit o Heraklesie to opowieść o bohaterze który stał się późniejszym wzorcem do naśladowania dla Tezeusza. Mityczny Herakles to osoba niezwykle...
StreszczenieDzeus był władcą Olimpu, który panował również nad piorunami i burzami. Niezwykle potężny bóg lubił przechwalać się s
„Dlaczego klasycy” to wiersz Zbigniewa Herberta który stanowi refleksję nad kanonem wartości etycznych oraz sztuką. Poeta dokonuje wyrazistego przeciwstawienia...
Geneza Od 1831 r. Juliusz Słowacki przebywał na emigracji. Opuścił ojczyznę ze względu na ważną misję dyplomatyczną jaką mu powierzono. Odwiedziwszy Londyn –...
Streszczenie Dante w trzydziestym piątym roku swojego życia w nocy poprzedzającej Wielki Piątek odnajduje się w alegorycznie pojmowanym ciemnym lesie. Próbując się...
Dawno temu przed wiekami ziemie polskie były grabione przez okrutnych bezlitosnych Tatarów. Kraków również znajdował się w poważnym niebezpieczeństwie....
Antoni Słonimski napisał wiersz „Alarm” w 1940 roku. Tematem utworu jest atak hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku i naloty bombowe na Warszawę....
Geneza „Wesele w Atomicach” to krótkie opowiadanie Sławomira Mrożka które weszło w skład zbioru o tym samym tytule. Opublikowany został on w 1959...
Streszczenie Tom I Rozdział pierwszy: Jak wygląda firma J. Mincel i S. Wokulski przez szkło butelek? W renomowanej jadłodajni gdzieś na terenie Warszawy zamożni ludzie...