Ramy czasowe
Czas trwania XX-lecia międzywojennego obejmuje okres pomiędzy I a II wojną światową. To pierwsza epoka, której granice czasowe są tak wyraźnie zarysowane. Obejmują lata od 1918 roku (zakończenie I wojny światowej i odzyskanie niepodległości po 123 latach) do 1939 roku (wybuch II wojny światowej).
Literatura XX-lecia międzywojennego
XX-lecie międzywojenne to epoka, na którą wpływa sytuacja polityczna kraju. Ten okres zmienił wszystko także w literaturze. Znika przede wszystkim zagadnienie walki o niepodległość kraju.
W epoce tej nadal tworzą twórcy młodopolscy, jednakże młodzi autorzy zaczynają pisać literaturę wolną w wolnym kraju. Nie ma w niej posłannictwa, dzięki czemu wytwarza się model wolnego twórcy.
XX-lecie międzywojenne możemy podzielić na dwa etapy. Pierwsze dziesięciolecie to radość z wolności, a drugie to niepokój, rozwój państwa totalitarnego i pojawiające się wątki katastroficzne.
Grupy poetyckie
W tej epoce pojawia się wiele zjawisk, które wcześniej nie miały miejsca, m.in. tworzenie się grup poetyckich, które były przeciwieństwem indywidualnych twórców. Członkowie grup poetyckich twierdzili, że mają większą siłę przebicia oraz reprezentują wspólny sposób myślenia.
Wśród grup poetyckich wyróżnić można:
• Skamander – nazwa zaczerpnięta od rzeki, która opływała starożytną Troję, co wskazuje na nawiązania do tradycji antycznej. Grupa ta powstała w Warszawie i uznana jest raczej za sytuacyjną niż programową, bo łączyły ich związki towarzyskie, a program schodził na dalszy plan. Skamander pojawia się w szczególnym momencie, gdyż Polska odzyskuje niepodległość, zmienia się też rola poety i poezji wobec narodu. Można wyróżnić trzy okresy kształtowania się grupy:
1. 1916 – 1919 r. to czas formowania się grupy i czasopisma „Pro arte et studio”, w którym twórcy walczą z ideologią młodopolską. Rok 1918 uznaje się za formalny początek funkcjonowania grupy, ponieważ właśnie wtedy organizuje się wielka piątka twórców: Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński. Początkowo działają oni w małej kawiarni „Pod Picadoerm”.
2. Okres właściwy, obejmujący lata 1919 – 1926/1928. To czas pierwszego wystąpienia pod nazwą Skamander. Twórcy skupiają się wokół czasopisma „Skamander”. Poza wielką piątką, do grupy dołączają także: Pawlikowska-Jasnorzewska, Iłłakiewiczówna, Wittlin, Irena Tuwim czy Kaden-Bandrowski. Wtedy też ukształtowały się założenia grupy: brak teoretycznie określonego programu – jest to grupa programowo bezprogramowa. Uznawali jednak pewne ogóle zasady: radość i witalizm; zerwanie z mitologią posłannictwa narodowego; poetyka codzienności (szary człowiek jest bohaterem, pojawiają się tematy z życia codziennego i utwory pisane są językiem potocznym); zainteresowanie światem współczesnym, miastem i cywilizacją. Skamander w tym okresie był najpopularniejszą i najbardziej opiniotwórcza grupą, która współpracowała z „Wiadomościami Literackimi” pod redakcją Mieczysława Grydzewskiego.
3. Lata 1929 – 1939 r. to czas osłabienia więzi członków grupy, ich krytyka ze strony Drugiej Awangardy i Żagarów, a oficjalne rozejście się członków Skamandra przypada na okres II wojny światowej.
• Awangarda Krakowska to grupa powstała w Krakowie zapoczątkowana przez Tadeusza Peipera i skupiona wokół czasopisma „Zwrotnica”. Członkami grupy byli m.in. Bruno Jasieński, Anatol Stern, Tytus Czyżewski, Aleksander Wat oraz Stanisław Ignacy Witkiewicz. Awangarda poruszała problem przyszłości i cywilizacji technicznej. Swój program wyrażali w haśle 3 razy M, czyli „Miasto – Masa – Maszyna”
• Żagary na czele z Czesławem Miłoszem. Grupa poetycka tworzyła na terenach współczesnej Litwy.
• Futuryści swą nazwę zaczerpnęli od futuryzmu, a zatem nawiązywali oni do przyszłości. Awangarda również poruszała ten problem, ale w granicach rozsądku, natomiast futuryści poruszali temat zdobyczy cywilizacyjnych, pisali o przyszłości w sposób skrajny. Futuryzm narodził się we Włoszech, a w Polsce także miał swych zwolenników. Ich hasło to: „Ryczący automobil jest piękniejszy niż Nike z Samotraki”, które oznacza, że nowoczesność, zdobycze cywilizacji i postęp są ciekawszym i piękniejszym tematem niż starożytna tradycja. Futuryści zaprzeczają zatem tradycji. Pragną uwolnić od niej literaturę i sztukę. Chcą znieść także reguły ortograficzne.
Nurty i prądy XX-lecia międzywojennego
• Naturalizm
• Realizm
• Behawioryzm – zagłębienie się w psychice ludzkiej, skupiał się na opisie zachowań człowieka i na tej podstawie proponowano wysnuć wnioski o jego psychice.
• Egzystencjalizm – poruszał absurd ludzkiej egzystencji, np. frustracji z powodu istnienia wśród innych.
• Katastrofizm skupiający się na wizji nadchodzącej katastrofy.
Literatura okresu współczesności została wyznaczona przez wydarzenia historyczne: II wojna światowa okres po zakończeniu wojny i rozrachunek z przeszłością czas...
Nazwa epoki pochodzi od włoskiego słowa „barocco” co oznacza dziwny przesadny napuszony lub perła o nieregularnych kształtach. Zaczęto wyznawać wtedy zasadę:...
Antyk inaczej nazywany starożytnością jest najstarszą epoką wyróżnianą w historii literatury niemniej jednak późniejsi twórcy (w tym współcześni)...
Młoda Polska bywa nazywana także modernizmem. Nazwa ta podkreślała nowe poglądy i realizacje artystyczne. Modernizm czasem bywa definiowany także jako faza wstępna Młodej...
Oświecenie to epoka która ideologicznie nawiązywała do renesansu a była kontrastowa względem baroku. W centrum zainteresowania stawiany był człowiek oraz jego rozwój...
Średniowiecze jest drugą epoką literacką następującą po starożytności. Przejście pomiędzy epokami jest płynne jednakże względem siebie są one kontrastowe. W średniowieczu...
Początki romantyzmu widoczne są już w epoce poprzedniej. W oświeceniu pojawia się nurt zwany sentymentalizmem który porusza problem uczuć. Romantyzm ma dwojakie...
Epoka renesansu zwana jest także „odrodzeniem”. Oba terminy odpowiadają francuskiemu słowu „reneissance”. Kolebką odrodzenia były Włochy gdzie w...