Maria Kuncewiczowa – biografia i charakterystyka twórczości

Biografia

Maria Kuncewiczowa (z domu Szczepańska) urodziła się 30 października 1895 r. w Samarze. Była córką Józefa Szczepańskiego, nauczyciela matematyki w gimnazjum w Saratowie, oraz Adeliny z Dziubińskich, córki oficera wojsk rosyjskich, utalentowanej skrzypaczki. Rodzina Szczepańskich, po wielu latach pobytu w Rosji, zdecydowała się na powrót do Królestwa Polskiego w 1899 r.

W Warszawie przyszła pisarka rozpoczęła edukację w prywatnych pensjach. W 1913 r. uzyskała dyplom nauczycielki domowej. Nie przystąpiła jednak do pracy, gdyż już rok później wyjechała do Paryża, gdzie uczęszczała na wykłady literatury francuskiej. Po powrocie do Królestwa Polskiego zapisała się na polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia kontynuowała w Warszawie (Uniwersytet Warszawski). W tym czasie pracowała także jako tłumaczka w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

W 1921 r. Maria Szczepańska wzięła ślub z Jerzym Kuncewiczem, prawnikiem, literatem i działaczem społecznym. Jedynego dziecka para doczekała się bardzo szybko, bo już w 1922 r. przyszedł na świat Witold. Wtedy Kuncewiczowa miała już za sobą pierwsze próby literackie, lecz żadna z nich nie zaowocowała wielkim sukcesem.

Drugą pasją Marii Kuncewiczowej była muzyka. W 1925 rozpoczęła ona naukę śpiewu w Konserwatorium Muzycznym w Warszawie (dzisiejszy Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina). Ostatecznie jednak postanowiła skoncentrować się na literaturze. Wydany w 1927 r. zbiór opowiadań pt. „Przymierze z dzieckiem” zwrócił na Kuncewiczową uwagę literatów i krytyków. Związała się także z polskim oddziałem PEN Clubu, któremu przewodniczyła jako wiceprezes w okresie 1939 - 1946 (w Londynie).

Początek lat trzydziestych obfitował w bolesne dla Kuncewiczowej wydarzenia. Najpierw zmarła jej matka, rok później odszedł ojciec, a kolejną wstrząsającą wiadomością była śmierć brata (Aleksandra).

Po wybuchu II wojny światowej małżeństwo Kuncewiczów udało się do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. Tam obiecująca pisarka poświęca się działaniu na rzecz PEN Clubu oraz eksponowaniu hitlerowskich zbrodni dokonywanych w Polsce.

Następnym przystankiem w życiu Marii Kuncewiczowej były Stany Zjednoczone. W 1958 r. odwiedziła Polskę, lecz już w 1959 powróciła za ocean, osiedlając się w Nowym Jorku, a następnie w Chicago, gdzie prowadziła wykłady z literatury polskiej.

Na stałe zatrzymała się Kuncewiczowa w Polsce w 1970 r. Zamieszkała wtedy w odzyskanej Kuncewiczówce (domu wybudowanym w latach 30 w Kazimierzu Dolnym z inicjatywy męża pisarki). W tym okresie autorka „Cudzoziemki” nie pisała już wiele, lecz bardzo aktywnie uczestniczyła w życiu kulturalnym Kazimierza Dolnego i propagowała wiedzę o mieście i jego zabytkach.

W 1984 r. Maria Kuncewiczowa musiała zmierzyć się ze śmiercią męża. Powstało wówczas ostatnie dzieło jej życia - „Listy do Jerzego”, które wydane zostały w 1988. Ich autorka zmarła rok później - 15 lipca 1989 r. Kuncewiczowa została pochowana w ukochanym przez nią Kazimierzu Dolnym.

Charakterystyka twórczości

Maria Kuncewiczowa debiutowała w roku 1918 opowiadaniem „Bursztyny”, które ukazało się w studenckim czasopiśmie „Pro arte et studio”. Jednakże jej dzieła autentycznie doceniono dopiero w drugiej połowie lat dwudziestych. Wydany w 1927 zbiór opowiadań pt. „Przymierze z dzieckiem”, w którym autorka zawarła wątek autobiograficzny oraz zgłębiła psychologię macierzyństwa, zyskał znaczne uznanie krytyków.

W swoich dziełach Kuncewiczowa koncentrowała się właśnie na przeżyciach wewnętrznych. Psychikę ludzką widziała jako złożoną konstrukcję, uwypuklała znaczenie przeszłości w zrozumieniu stanów emocjonalnych doznawanych przez daną jednostkę. W tym celu autorka często posługiwała się retrospekcjami.

Za najważniejsze dzieło Kuncewiczowej, a zarazem jedno ze szczytowych osiągnięć polskiej powieści psychologicznej uważana jest „Cudzoziemka” (1936).
Poruszająca historia Róży Żabińskiej - kobiety nieszczęśliwej i niezrozumianej - zawiera także wątki autobiograficzne (podobieństwo z matką Kuncewiczowej).

W powojennej twórczości autorka starała się dokonać rozliczenia przerażającego doświadczenia, jakim były lata 1939 - 1945. Wydana w 1946 r. „Zmowa nieobecnych” w interesujący sposób połączyła ze sobą doznania ogółu (społeczeństw, narodów) i jednostek.

Maria Kuncewiczowa zasłynęła także jako tłumaczka oraz badaczka polskiej literatury. Wydane przez nią „The Modern Polish Prose” (swoisty przewodnik po współczesnej literaturze polskiej) i „The Modern Polish Prose” (antologia) przyczyniły się do propagowania polskiej twórczości na całym świecie.

Najważniejsze dzieła:

„Przymierze z dzieckiem” (1927), „Dwa księżyce” (1933), „Cudzoziemka” (1936), „Zmowa nieobecnych” (1946), „Leśnik” (1952).