Francesco Petrarca - biografia i charakterystyka twórczości

Biografia

Dzień narodzin Francesca Petrarki – 20 lipca 1304 r. – przeszedł do historii jako data przyjścia na świat jednego z pierwszych humanistów oraz najznamienitszego poety wczesnego renesansu. Jego ojcem był kupiec i ważny urzędnik – Ser Petrarco – zaś matką Eletta Canigiani. Wskutek konfliktu białych gwelfów (stronników władzy cesarskiej, do nich należał Ser Petrarco) z czarnymi gwelfami (radykalnych przeciwników cesarstwa) rodzina Petrarki musiała opuścić Toskanię, przenosząc się do Prowansji, w okolice Awinionu.

Na terenie obecnej Francji Petrarka rozpoczął studia. Ich wybór nie należał do niego – ojciec jako prawnik sam podjął decyzję za syna, nakazując mu podjęcie studiów prawniczych na uniwersytecie w Montpellier. Chociaż przyszłego poetę interesowała głównie literatura, spełnił wolę rodzica, a następnie kontynuował edukację w Bolonii. Później jednak uważał ten okres za stracone lata.

W 1326, po śmierci rodziców, Petrarka powrócił w okolice Awinionu, gdzie rozpoczął pracę w kilku biurach kościelnych i wszedł w stan duchowny. Równolegle rozwijał swe zainteresowanie literackie, tworząc pierwsze dzieła. Jedno z nich – napisany po łacinie epos „Afryka” – przysporzyło mu wielkiej sławy, co zaowocowało nadaniem mu tytułu poety – laureata.

Kolejne lata życia Petrarki upływały głównie na podróżach związanych z życiem zawodowym i artystycznym. Najwięcej przyjemności dostarczało mu gromadzenie łacińskich i greckich manuskryptów, które zdobywał w czasie licznych wypraw, eksplorując biblioteki oraz prywatne zbiory. W tym czasie korespondował także z najważniejszymi intelektualistami i twórcami, wciąż poszerzając swe horyzonty. Najprawdopodobniej w 1350 po raz pierwszy spotkał swego przyszłego przyjaciela – Giovanniego Boccaccio.

Chociaż Petrarka należał do duchowieństwa, założył rodzinę. Nie wiadomo, kim była jego partnerka, lecz doczekał się dwojga dzieci ( Giovanni 1337, Francesca 1343). To właśnie córka i jej rodzina towarzyszyli wybitnemu poecie w późniejszych latach życia. W 1362 przenieśli się oni do Wenecji, by znaleźć schronienie przed rozprzestrzeniającą się dżumą. Pięć lat później ponownie zmienili miejsce zamieszkania, wybierając niewielką miejscowość w pobliżu Padwy. Tam wielki humanista spędził swe ostatnie lata na religijnych medytacjach i czytaniu literatury.

Francesco Petrarka zmarł 19 lipca 1374 r. Dzisiaj w miasteczku o charakterystycznej nazwie - Arquà Petrarca – znajduje się poświęcone artyście i intelektualiście muzeum, w którym można oglądać poświęconą mu ekspozycję. Co ciekawe, jednym z jej stałych punktów jest zabalsamowane ciało ukochanego kota poety.

Charakterystyka twórczości

Twórczość Francesco Petrarki zwyczajowo dzieli się na łacińską i włoską. Ta pierwsza jest znacznie bardziej obszerna, zawiera m. in. liczne utwory poetyckie i dydaktyczne, z których słynął prekursor renesansu. Ważną częścią jego dokonań były także listy – m. in. te adresowane do nieżyjących Cycerona i Wergilego. To właśnie ci starożytni twórcy oraz Seneka stanowili źródło inspiracji dla aktywności poety.

Dzisiaj na postać Petrarki patrzy się głównie przez pryzmat dzieł napisanych w języku włoskim. Wśród nich szczególnie wyróżniają się „Sonety do Laury” („Canzoniere”), czyli zbiór 366 utworów poetyckich (317 sonetów, 29 canzon, 9 sekstyn, 7 ballad i 4 madrygały). Są to głównie erotyki skierowane do postaci ujrzanej przez Petrarkę w Wielki Piątek (6 kwietnia 1327 r.) – Laury. Tożsamość tej kobiety wciąż budzi wątpliwości. Część badaczy twierdzi, iż najprawdopodobniej była ona tylko wytworem wyobraźni poety (na to mogłaby wskazywać symbolika dnia, w którym ją poznał, oraz wymowa całego cyklu). Z kolei inni sądzą, iż Laurą mogła być Laura de Nove (żona hrabiego de Sade).

„Sonety do Laury” stały się jednym z najważniejszych dzieł w historii europejskiej literatury. Ich bogata symbolika, doskonała forma oraz zawarte w nich nawiązania do licznych tradycji (starożytnej, średniowiecznej, chrześcijańskiej, neoplatonizmu) przyniosły nie tylko olbrzymią popularność, ale stały się także drogowskazem dla twórców żyjących po Petrarce.

Francesco Petrarka przyczynił się nie tylko do rozwoju renesansu, ale miał także znaczny wpływ na rozkwit humanizmu. Jego dorobek artystyczny na stałe wszedł do kanonu, dostarczając inspiracji przyszłym pokoleniom literatów, dydaktyków, myślicieli i filozofów.

Najważniejsze dzieła:

„Sonety do Laury”, „Sielanki”, „Afryka”, „Tajemnica moja”, „O znakomitych mężach”.