W 1568 roku Mikołaj Rej opublikował tzw. „Zwierciadło”, utwór łączący fragmenty wierszowane i prozę. Prozą właśnie spisana została jego część znana jako „Żywot człowieka poćciwego”(„Żywot człowieka poczciwego”). Autor przedstawił w nim własną wizję życia dobrego i harmonijnego.
Podkreślić trzeba, iż wielu twórców dobry renesansu bądź pisało utwory dydaktyczne, bądź umieszczało w swoich dziełach fragmenty o takim charakterze. Z dzisiejszego punktu widzenia rady te mogą wyglądać dość oryginalnie – oprócz wskazówek o charakterze religijnym i moralnym dzielono się z czytelnikiem poradami żywieniowymi lub pedagogicznymi. Było to oczywiście w pełni zamierzone: książka zawierać miała wszystkie informacje, jakie są potrzebne, by „zaplanować” dobre życie.
Rej nie odszedł od tego schematu. Również w „Żywocie” znaleźć można sugestie, jak się odżywiać, jakie zdobyć wykształcenie, jakie radości czerpać z poszczególnych pór roku i jak przygotować się na śmierć.
Bohaterem „Żywotu” jest szlachcic, którego imienia nie poznajemy. Jest to zabieg celowy, nie chodzi o konkretną osobę, tylko o ideę człowieka dobrego (poczciwego), prowadzącego porządne życie.
Traktat Reja dzieli się na trzy księgi – poświęcone zostały kolejnym etapom żywota ludzkiego. I tak pierwsza omawia dzieciństwo i młodość, druga okres dojrzały, trzecia zaś starość. W księdze drugiej znajduje się rozdział XVI, w którym przedstawiony zostaje cykl pór roku.
Rej zaleca rzeczy takie, jak edukacja (ale głównie praktyczna, dotycząca gospodarstwa), lektura (dającą natchnienie do dobrych czynów i poprawę humoru), umiarkowanie w jedzeniu i picu. Małżeństwo uznaje za szczególnie miłe Bogu, ale powinno zostać zawarte z rozsądku – ponieważ małżeństwa z miłości mogą być pełne kłótni, gdy obie strony nie czują się zaspokojone finansowo. Służba publiczna jest według autora rzeczą godną, zwłaszcza w charakterze posła albo senatora.
Na starość można cieszyć się widokiem wnuków i gospodarstwa. Nie należy natomiast lękać się śmierci:
Także i ty, mój namilszy bracie, gdyżeś się przebił przez ty rozmaite burdy świata tego, jako przez srogie wojska przeciwko sobie nasadzone, już się nic nie lękaj przypuścić ku szturmu na tego ostateczniejszego nieprzyjaciela swego, na tę obłudną śmierć, którać nic żadnymi strzelbami uczynić nie może, boć barzo zemdlona a osłabiona jest. Poraziłci ją dawno Pan twój i leży jako obumarła pod nogami Jego.
Dzieło Reja przepełnione jest poczuciem harmonii. Już pierwsza księga zaczyna się od wspomnienia Adama i Ewy – odniesienie do Biblii oznacza konieczność uzgadniania spraw tego świata z metafizycznym porządkiem rzeczy. Ład i porządek płyną od Boga, więc trzeba być posłusznym jego prawom. Istotne jest również życie w zgodzie z naturą – rytm pór roku jest nieubłagany. Nie jest to jednak złe, ponieważ każda z pór daje człowiekowi jakieś „rozkosze”. Latem może to być widok owocujących drzew, jesienią polowanie, zaś zimą odpoczynek przy bliskich. Dobre relacje należy też zachować z innymi grupami społecznymi – należy dbać o dobro kraju i nie dręczyć chłopstwa. Umiar trzeba utrzymać także w sprawach ciała, ponieważ obżarstwo i pijaństwo niszczą je. W ten sposób „Żywot” staje się wielkim peanem na część „złotego środka” i dobrych relacji z wszystkimi elementami świata.
Streszczenie Prometeusz który był jednym z tytanów uznawany jest za stwórcę człowieka. Wykradł kilka iskier z rydwanu słońca i z tego stworzył ludzką...
Wiesz Czesława Miłosza „O książce” pochodzi z 1934 roku. W tym okresie przyszły noblista działał w wileńskiej grupie poetyckiej „Żagary” a jego...
Geneza Fiodor Dostojewski pisał „Zbrodnię i karę” w latach 1865 – 1866. Powieść ukazywała się w odcinkach na łamach czasopisma „Ruskij Wiestnik”....
Geneza „Antygona” to antyczna tragedia grecka autorstwa Sofoklesa. Jest jednym z siedmiu zachowanych w całości utworów tego twórcy. Sofokles często...
W „Piosence pasterskiej” Czesław Miłosz odwołuje się do toposu arkadii. Wizja krainy szczęśliwości wiecznej wiosny i dostatku od stuleci pojawiała się w...
Geneza Według ustaleń historyków literatury (mam tu na myśli przede wszystkim Mariana Plezię) utwór pisany był na zlecenie najpewniej jakiegoś dostojnika...
W Pieśni XII (Niemasz i po drugi raz niemasz wątpliwości) Kochanowski porusza temat zaskakują swoją aktualnością. Otóż odnosi się do zazdrości która zawsze...
Geneza „Szewcy” to ostatni dramat Stanisława Ignacego Witkiewicza. Dzieło powstawało aż przez siedem lat (1927 - 1934) co związane było z rozczarowaniem autora...
Streszczenie: „Krótka rozprawa...” została wydana przez Reja w 1543 roku w Krakowie pod pseudonimem Ambroży Korczbok Rożek. Jej pełen tytuł to „Krótka...