„Sonet 90” o incipicie Były to włosy złote, rozpuszczone (w przekładzie Jalu Kurka) jest lirykiem, w którym podmiot liryczny ukazuje piękno Laury – kobiety będącej adresatką i inspiracją całego cyklu.
Analiza
Utwór zachowuje klasyczną budowę sonetu, a więc składa się z dwóch strof liczących po 4 wersy oraz dwóch liczących po 3. Charakterystyczny dla gatunku podział na część opisową i refleksyjną jest w tym wypadku zatarty. Liczba sylab w linijkach jest regularna – wynosi 11. Z kolei układ rymów w pierwszych strofach jest parzysty (abab), w dwóch ostatnich przeplatany (aba cdc).
„Sonet 90”, czyli opis wspaniałej Laury, zawiera liczne środki stylistyczne, które malują obraz niepowtarzalnej i szczególnej kobiety. Przeważają, rzecz jasna, epitety – np. włosy złote, słodkie loki, oczy przepiękne. Pojawiają się także pytania retoryczne, jakie oddają wątpliwości podmiotu lirycznego. Wszak nie mógł odczytać on uczuć Laury, a całe wydarzenie opisuje z pewnej perspektywy czasowej. Przedstawiając wszystkie przymioty opiewanej kobiety, ja mówiące posługuje się także metaforą słońce zwycięskie, która podkreśla jej majestat. Ponadto w utworze obecne są również przerzutnie (np. Były to włosy złote, rozpuszczone / W tysiącu słodkich loków, krętych, jasnych).
Wiersz należy do nurtu liryki bezpośredniej (podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie), filozoficzno – refleksyjnej, poświęconej miłości (tzw. liryka miłosna).
Interpretacja
„Sonet 90” jest rozbudowanym opisem Laury – bohaterki cyklu liryków Petrarki. Podmiot liryczny ukazuje ją z perspektywy czasu, dostrzegając zmianę, jaka zaszła w jego muzie. Być może są to przemyślenia, które nawiedzają go po śmierci ukochanej lub po prostu obserwacją znamion upływającego czasu.
Laura to istna manifestacja niebiańskiej cudowności. Jej złote loki, błyszczące oczy, anielski sposób poruszania się i mowa odróżniająca się od ludzkiej sprawiają, że zajmuje główne miejsce w umyśle podmiotu lirycznego. Nawet otwierając powieki, czuje on w piersi pożar wielkiego uczucia.
Piękno ziemskie nie jest wieczne i przemija, jednak prawdziwe uczucie pozostaje trwałe i żarliwe. I choć tak dziś nie jest, / Gdy łuk oddalą, rana nie zdrowieje – słowa te podsumowują rozważania podmiotu lirycznego, podkreślając przy tym siłę jego uczucia. Chociaż Laura nie jest już taka, jaką ją widział (lub nie ma jej w ogóle), a więc łuk Amora został oddalony, rana nim zadana wciąż nie zdrowieje, a w piersi płonie żar miłości.