Motyw sokoła w noweli

„Dekameron” Giovanniego Boccaccia to zbiór 100 nowel. Wśród nich znajdują się teksty przeciętne, zwyczajnie dobre oraz wybitne. Przykładem dzieła określanego jako iście mistrzowskie jest „Sokół”, czyli krótka historia przedstawiająca losy Federiga degli Alberighiego. Poruszająca fabuła oraz doskonała konstrukcja utworu sprawiły, że w 1871 r. Paul Heyse sformułował tzw. teorię sokoła, czyli pogląd dotyczący idealnej kompozycji noweli.

W swoich przemyśleniach zawarł Heyse wnioski, do jakich doprowadziła go analiza budowy dzieła Boccaccia. Stwierdził on, że każda nowela powinna zawierać centralny motyw, czyli motyw będący ośrodkiem kompozycyjnym. W utworze żyjącego w renesansie Włocha rolę taką pełni właśnie sokół.

Federigo degli Alberighi był bardzo zamożnym człowiekiem. Skierowawszy swe uczucia w stronę Monny Giovanny, poświęcił niemal cały swój majątek, by zdobyć serce urodziwej niewiasty. Kiedy okazało się, iż jego starania spełzły na niczym, a jego wybranka sprzyja innemu zalotnikowi, był ubogim człowiekiem, któremu została tylko jedna posiadłość. Posiadał jednak coś więcej, coś szczególnego i pozwalającego mu przetrwać najtrudniejsze dni. Był to sokół – wspaniały i jedyny w swoim rodzaju ptak, wytrwały towarzysz polowań i powiernik smutków młodego szlachcica.

Tytułowy sokół zostaje więc wprowadzony do dzieła, stając dla Federiga jednym z niewielu powodów do szczęścia i kontrastując z nieszczęściem, jakie bohater na siebie sprowadził. Wraz z rozwojem fabuły jego rola staje się jeszcze ważniejsza. Wszak to on zbliża do siebie Federiga i syna Monny Giovanny, gdy ta, pogrążona w żałobie po stracie męża, udaje się do swej letniej posiadłości.

Kiedy szlachcianka powróciła do Florencji, by pielęgnować chore dziecko, sokół jeszcze raz łączy losy bohaterów. Wyjątkowy ptak na tyle spodobał się chłopcu, że jego posiadanie stało się największym pragnieniem młodego człowieka. Właśnie w tej sprawie Monna Giovanna udała się do Federiga.

Punktem kulminacyjnym noweli Boccaccia jest moment, w którym zubożały szlachcic zabija ukochanego ptaka i podaje go na obiad, będąc przekonanym, iż jest to danie godne odwiedzającej go damy. Gdy Monna Giovanna dowiaduje się o tym, początkowo nie kryje gniewu, lecz później dostrzega szlachetność intencji Federiga.

Niedługo po spotkaniu bohaterów syn Monny Giovanny umiera, a kobieta staje się dziedziczką wielkiej fortuny męża. Jej bracia, widząc, iż jest jeszcze młoda, namawiają ją, by ponownie wyszła za mąż. Wtedy odpowiada ona, że może poślubić jedynie Federiga – człowieka szlachetnego i honorowego.

Sokół niewątpliwie napędza akcję dzieła Giovanniego Boccaccia, zaznaczając swoją obecność w jego najważniejszych momentach. Jednak pełni on także rolę symboliczną. Pokazuje do jak wielkich poświęceń gotów jest Federigo, podkreśla siłę jego uczucia oraz uwypukla szlachetność tego człowieka. Fizyczne piękno ptaka zdaje się odzwierciedlać piękno duszy jego właściciela, który nie waha się uczynić największej ofiary dla osoby, która darzy miłością.