„Dekameron” Giovanniego Boccaccia uważany jest za jedno z najważniejszych i najbardziej inspirujących dzieł doby renesansu. Wyrafinowana kompozycja, bogata i zróżnicowana fabuła zebranych nowel oraz sposób, w jaki oddają ówczesne realia, sprawiły, że dzieło włoskiego twórcy weszło do kanonu, przez stulecia wyznaczając cechy gatunku.
Za przejaw szczególnego mistrzostwa uznawana nowela zatytułowana „Sokół”. Jest ona dziewiątą opowieścią piątego dnia (poświęconego szczęściu spotykającemu zakochanych po okresie cierpień) przedstawianą przez Fiammettę. Krótka historia Federiga degli Alberighiego oraz Monny Giovanny stała się inspiracją dla Paula Heysego, który w 1871 r. sformułował teorię sokoła. W myśl poglądu niemieckiego pisarza i laureata Nagrody Nobla każda nowela powinna być skomponowana wokół motywu centralnego. Najczęściej jest to przedmiot, jaki cechuje się znaczeniem symbolicznym, a jego pojawienie się jest ściśle powiązane ze zmianami sytuacji bohaterów.
„Sokół” Boccaccia jest utworem jednowątkowym i cechującym się zwartą budową oraz akcją zmierzającą ku punktowi kulminacyjnemu. Każdy z momentów o kluczowym znaczeniu dla dalszych losów pojawiających się w nim postaci ściśle wiąże się z tytułowym ptakiem. Kiedy Federigo, odrzucony przez Monnę Giovannę, zamieszkał w niewielkiej posiadłości (moment zawiązania akcji), sokół był nie tylko podstawowym źródłem jego utrzymania, ale także wiernym towarzyszem. To właśnie dzięki jego obecności przetrwał ten trudny czas.
Za pośrednictwem sokoła w wątku głównym ponownie pojawia się Monna Giovanna. Po stracie męża udała się wraz z synem do letniego domu, który znajdował się niedaleko miejsca zamieszkania Federiga. Chłopiec szybko zaprzyjaźnił się ze szlachcicem, a połączyło ich wspólne polowanie w towarzystwie wspaniałego ptaka.
Po powrocie kobiety do Florencji jej syn zapadł na poważną chorobę. Pragnieniem dziecka było otrzymanie od degli Alberighiego sokoła, jaki wyjątkowo przypadł mu do gustu. Wizyta złożona w domu Federiga jest zarazem punktem kulminacyjnym dzieła. Kiedy okazuje się, że Monna Giovanna została ugoszczona potrawą przyrządzoną ze wspaniałego sokoła, początkowo czuje złość i gniew, lecz szybko uświadamia sobie szlachetne intencje szlachcica.
Rozwiązanie akcji następuje szybko. Syn Giovanny umiera, a ona, pod wpływem nalegań braci, ponownie wchodzi w związek małżeński. Wybiera więc Federiga, poznawszy jego honorową postawę i szczodre serce.
„Sokół” Boccaccia stanowi doskonały przykład noweli, ukazując wszystkie najważniejsze cechy tego gatunku. Odznacza się zwartą budową, nie zawiera rozbudowanych opisów ani złożonych przedstawień bohaterów. Akcja utworu rozwija się w sposób ściśle związany z pojawianiem się tytułowego ptaka, dążąc do punktu kulminacyjnego i rozwiązania. Wydarzenia połączone są związkiem przyczynowo – skutkowym, a fabuła jest jednowątkowa, skoncentrowana na historii Federiga degli Alberighiego.