Stanisław Supłatowicz – biografia i charakterystyka twórczości

Biografia

Stanisław Supłatowicz (Sat – Okh, w języku shawnee - Długie Pióro, ps. Kozak) – polski artysta i pisarz pochodzenia indiańskiego; żołnierz AK. Przyszedł na świat 15 kwietnia 1925 r. w Kanadzie. Lata dzieciństwa spędził wśród Indian na Alasce.

Jego życie było pełne zawirowań, stąd obrosło w szereg legend. Dziś nie wszyscy o nim pamiętają, choć niesłusznie, gdyż był wybitną postacią.

Do Polski przybył wraz z matką – Stanisławą Supłatowicz w 1937 r. Jego matka była uciekinierką z Syberii. Wyszła za Wysokiego Orła – syna przywódcy plemienia Shawnee i miała z nim trójkę dzieci, w tym najmłodszego Sat – Okha. W Polsce mieli być tylko pół roku, ale niestety zastała ich wojna. W chwili jej wybuchu Sat – Okh miał 17 lat. Aby mógł zostać w Polsce konieczne stało się zmienienie danych w jego metryce.

Wraz z matką zamieszkał w Radomiu. Do walki wśród Polaków zmusiły go okoliczności. Wstąpił do organizacji Służba Zwycięstwu Polski i Związek Walki Zbrojnej. Mimo wojny usiłował prowadzić normalne życie, ale z racji swego wyglądu zaczęli interesować się nim Niemcy. W 1940 r. został aresztowany przez gestapo. Przez 12 miesięcy przebywał w więzieniu w Radomiu, skąd miał zostać wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Na szczęście udało mu się zbiec z transportu. Podczas ucieczki strażnicy ranili go jednak w nogę. Przez pół roku musiał leczyć się w ukryciu. Potem walczył w leśnym oddziale AK – „Bończy” (otrzymał pseudonim Kozak). Indiańskie pochodzenie sprawiło, że doskonale radził sobie w walkach i potrafił bezszelestnie poruszać się po lasach. Swych umiejętności starał się nauczyć również innych żołnierzy – wielu z nich tylko dzięki niemu nauczyło się jak należy korzystać z noża.

Pułk w skład którego wchodził oddział Sat – Okha został rozwiązany pod koniec 1944 r. Żołnierze wyszli z lasu, gdy wojna już się skończyła. Niestety za przynależność do AK Supłatowicz został aresztowany, a następnie wcielony do marynarki wojennej. Potem przez pewien czas służył w marynarce handlowej, na statkach "Bolesław Chrobry" i "Batory".

Resztę życia spędził już w Gdańsku. Odznaczono go m.in. Krzyżem Walecznych i Medalem Wojska Polskiego. W swej twórczości nawiązywał głównie do swego pochodzenia i był popularyzatorem kultury indiańskiej w Polsce.

Zmarł 3 lipca 2003 roku w Szpitalu Marynarki Wojennej w Gdańsku. Pochowano go na cmentarzu „Srebrzysko”.

Charakterystyka twórczości

Sat – Okh pierwsze swe książki zaczął pisać w 1958 r. Były to głównie powieści przygodowe, w których wielokrotnie odnosił się do swej indiańskiej przeszłości. Książki przetłumaczono na wiele języków i rozsławiły postać pisarza na całym świecie.

Debiutem Sat – Okha była autobiograficzna powieść opisująca czasy młodości spędzone w „szkole wilków” - „Ziemia słonych skał” (1958 r.). Następną jego ważną książką, wielokrotnie wznawianą i bardzo popularną był „Biały Mustang” (1959 r.), czyli zbiór baśni i legend indiańskich.

Później powstawały następne publikacje dotyczące obyczajów i kultury Indian Ameryki Północnej – były to: "Powstanie człowieka" (1981); "Fort nad Athabaską" - wspólnie z Yácta-Oya - Sławomir Bral (1985); "Głos prerii" (1990); "Tajemnica Rzeki Bobrów" (1996); "Serce Chippewaya" (1999); "Walczący Lenapa" (2001).

W ZSRR natomiast ukazały się m. in.: "Ziemia słonych skał" ( 1964 ); "Opowieści starego Sagamore" (1972); "Drogi się schodzą" wspólnie z Antoniną Leonidovną Rasulovą (1973); "Tajemnicze ślady" (1975) i "Głosy Ameryki" (1976).

Sat – Okh często uczestniczył w spotkaniach autorskich, podczas których opowiadał dzieciom i młodzieży niezwykłe historie związane z jego indiańskim pochodzeniem. Do dziś uchodzi on za jednego z najbardziej znanych popularyzatorów kultury indiańskiej w Polsce.

W 1987 r. zbiór baśni indiańskich i legend – „Biały Mustang” przełożono na pismo Braille'a.

Natomiast w Wymysłowie niedaleko Tucholi k. Chojnic otwarto prywatne Muzeum Indian Ameryki Północnej im. Sat-Okha.