Hymn do Nirwany – interpretacja i analiza wiersza

„Hymn do Nirwany” Kazimierza Przerwy-Tetmajera wyraża młodopolski dekadentyzm, zwątpienie w sens istnienia oraz fascynację ezoteryką i innymi niż chrześcijański systemami religijnymi.

Wiersz pod względem formalnym ma charakter modlitwy litanijnej. Składa się z osiemnastu jednowersowych strof o charakterze wezwań do bóstwa oraz anaforycznych pochwalnych powtórzeń „Nirwano!”. Wiersz rozpoczyna i kończy znamienna klamra: „I przyjdź królestwo twoje na ziemi, jak i w niebie”. Poeta świadomie stylizuje tekst na religijne bluźnierstwo, podkreślając swój duchowy kryzys i niewiarę w tradycyjne wartości.

Tekst ma również charakter hymniczny, charakteryzuje go patetyczny nastrój i wyszukane słownictwo. Podmiotem jest wykształcony poeta, który doświadcza egzystencjalnego kryzysu i poszukuje na niego remedium.

Tetmajer, sięgając po pojęcie Nirwany, odwołuje się do innych niż chrześcijański systemów religijnych i filozofii. Wykazuje charakterystyczną dla modernizmu fascynację religiami Wschodu – hinduizmem i buddyzmem. Nirwana to całkowity niebyt, stan polegający na uwolnieniu się od cierpienia. Poeta stwierdza, że jego jedynym pragnieniem jest osiągnięcie tego stanu.

W wierszu wylicza się kolejno korzyści, jakie ma zapewnić podmiotowi Nirwana. Są to wolność, całkowita niepamięć, brak myśli i wszelkich negatywnych odczuć. Tetmajer wyraźnie nawiązuje do filozofii Artura Schopenhauera, który właśnie w Nirwanie upatrywał leku na cierpienie człowieka końca wieku.