„Koniec XIX wieku” Kazimierza Przerwy-Tetmajera to wiersz będący manifestacją młodopolskiego dekadentyzmu i kryzysu kultury europejskiej. Poeta zadaje w nim dramatyczne pytanie o sens istnienia w obliczu metafizycznej pustki; jest również wyrazem inspiracji filozofią Artura Schopenhauera i Fryderyka Nietzschego.
Wiersz posiada wyrazistą budowę: składa się z pięciu strof, z których pierwsze cztery stanowią serię retorycznych pytań na temat możliwych metod radzenia sobie z poczuciem duchowej pustki, piąta pełni zaś funkcję swoistego podsumowania wywodu. Tekst przyjmuje zatem formę nawiązującą do retoryki, jest rodzajem logicznej lub filozoficznej rozprawy, w której obala się kolejne argumenty i wyciąga wnioski.
Poeta zastanawia się, jaką postawę powinien przyjąć człowiek końca wieku w obliczu doskwierającej mu duchowej pustki i poczucia bezsensu istnienia. Odrzuca przekleństwo, ironię, wzgardę, rozpacz, walkę, rezygnację, nadzieję na przyszłość oraz libertyńskie używanie życia. Żadne z tych narzędzi nie może rozwiązać problemu ludzkiej jednostki, ponieważ jest ona niczym „mrówka rzucona na szyny”, która nie zwycięży z nadjeżdżającym pociągiem.
Owo dekadenckie spojrzenie na świat wpisuje się w myśl jednego z najważniejszych modernistycznych filozofów – Schopenhauera. Człowiek epoki fin de siecle’u pogrąża się w narastającej melancholii i smutku, nie ma żadnej nadziei. Zawiodły go bowiem wszystkie zdobycze cywilizacji, a kultura europejska pogrążyła się w wielkim kryzysie.
W ostatniej strofie Tetmajer wypowiada się w liczbie mnogiej, mówi w imieniu całego pokolenia. Określa je mianem, „tych, co wszystko wiedzą” i „dla których żadna z dawnych wiar już nie wystarcza”. Słowa te stanowią nawiązanie do kluczowej dla epoki modernizmu nietzscheańskiej metafory śmierci Boga. Nietzsche wygłaszając tę tezę, podkreślił, że w wieku XIX na zawsze skończył się religijny paradygmat ujmowania świata. Człowiek w wierszu Tetmajera pozostaje zatem niemy – w świecie bez Boga już nic nie chroni go bowiem przed okrucieństwem świata.
Dawno temu do pięknych ziem i nieprzebytych borów nad Wisłą przywędrowały plemiona słowiańskie by tu się osiedlić. Dowodzili nimi trzej rodzeni bracia. Byli to...
Geneza „Stowarzyszenie umarłych poetów” – to amerykański dramat filmowy którego premiera odbyła się w 1989 r. (reżyseria Peter Weir). Film...
Fraszka „Raki” to pozornie hymn na część kobiet. Poeta zaleca służyć im wiernie ponieważ bogate są we wszelkie cnoty – są szczere nie zwracają uwagi...
„Dar” Czesława Miłosza to wiersz który powstał w 1971 roku i wszedł w skład tomu „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”. Utwór stanowi...
„Plastusiowy pamiętnik” to książka której autorką jest Maria Kownacka. Opowiada o przygodach maleńkiego ludzika z plasteliny – to tytułowy Plastuś....
Część I W piątkowe popołudnie w Moskwie na skwerze Patriasze Prudy spotykają się redaktor Michał Aleksandrowicz Berlioz i poeta Iwan Nikołajewicz Ponyriow (Bezdomny)....
W swojej twórczości Konstanty Ildefons Gałczyński chętnie sięgał po wątki kultury ludowej miast i miasteczek przetwarzając je jednak po swojemu. Jak pisał Czesław...
Streszczenie „Wakacje Mikołajka” są czwartą częścią kultowej serii przygód małego chłopca pochodzącego z Francji autorstwa Rene Goscinnego. Wersja...
„Nie ma tu nic szczególnego...” to wiersz Jana Kasprowicza z tomu „Księga ubogich”. Stanowi on wyraz miłości poety do górskiego pejzażu...