Anioł Pański – interpretacja i analiza

„Anioł Pański” Kazimierza Przerwy-Tetmajera to nastrojowy liryk o budowie melicznej. Konstrukcja utworu przypomina pieśń – wskazuje na to powtarzający się refren oraz rytmiczność tekstu. Co więcej metrum wiersza oddaje bicie dzwonów kościelnych. „Anioł Pański” zawiera elementy obrazowości impresjonistycznej oraz młodopolskiego symbolizmu.

Sytuację liryczną tekstu tworzy sceneria małej wioski w czasie zapadającego zmierzchu. Krajobraz jest ponury i zamglony, a także nieprzyjazny: wspomina się o moczarach, trzęsawiskach i rozłogach, po polach hula wiatr, woda wywołuje skojarzenia z tonięciem, a wszystko spowija zapadający zmrok.

W wierszu pojawiają się postaci fantastyczne: Osmętnica, która wędruje przez dzikie pola i odwiedza grób młodej dziewczyny, a także grzeszna dusza błąkająca się po świecie bez celu. Pełnią one funkcje metaforycznych projekcji, oddających emocjonalny stan podmiotu.

Tekst przepełnia nastrój smutku i melancholii. Podmiot odczuwa tęsknotę i żal. Posępny krajobraz wywołuje w wyobraźni mroczne wizje i nastraja do myśli o śmierci i przemijaniu. Ich symbolami są cmentarz, płynąca woda, znikający dym i mgła podkreślające ulotność oraz nietrwałość ludzkiego losu. Dźwięk kościelnych dzwonów i fragment modlitwy otwierają również obserwatora na refleksję natury eschatologicznej. Obecne w tekście postaci duchów należą bowiem do sfery życia pozagrobowego.