Streszczenie
Utwór rozpoczyna się opisem wspaniałego statku nazywanego „Purpura”. Jest on niezwykły, zdolny do pokonania najgorszych przeszkód. Jego załoga była przekonana o jego potędze i czuła się ochraniania przez wspaniały statek. Dla tego też była załogą niezdyscyplinowaną.
Nie dbała o statek, a ten wraz z upływem czasu stawał się coraz bardziej wyniszczonym. Nie baczono na nieśmiałe głosy, które przestrzegały przed takimi zaniedbaniami. Purpura wydawała się być niezłomna, niepokonana.
Gdy pewnego dnia uderzyła w nich burza, załoga nie potrafiła sobie poradzić z żywiołem. W geście rozpaczy zaczęli oni chłostać morze. Wtedy to, rozsądni członkowie załogi poradzili działania na spodzie statku. I tak też załoga rozpoczęła działać.
Problematyka
„Legenda żeglarska” to opowieść, która posiada ukryte znaczenie. Pokazuje ona miejsce, statek, który był niezwyciężonym i wydawać się mogło, że wyjdzie z każdej opresji. Pewna swego załoga nie dbała o niego, ani o dyscyplinę. W momencie gdy uderzył żywioł podejmowali daremne próby obrony. Takie przedstawienie można odczytać jako odwołanie do sytuacji, w której znajdowała się Polska oraz do walk, które choć piękne, okazały się być nieudanymi. Jednakże istnieje metoda. Należy zacząć pracę od spodu. Takie przedstawienie może stanowić odwołanie do ideału pracy u podstaw głoszonej przez pozytywistów. Widocznym jest także hasło pracy organicznej – cała załoga musiała sprawnie pracować na sukces, pojedyncze głosy rozsądku były niewystarczające. Widoczny jest jasny przekaz i nawołanie do działania, które ukryte jest pod prostą, ale symboliczną historią.