Charakterystyka żony modnej

Satyra Ignacego Krasickiego „Żona modna” przynosi błyskotliwą krytykę osób bezmyślnie podążających za zagranicznymi zwyczajami, cieszącymi się w danym czasie popularnością.

Tytułowa „żona modna” to wychowana w mieście panna, która poślubia wiejskiego szlachcica Piotra. Już w trakcie spisywania intercyzy, normalnego w XVIII wieku procesu, widać różnicę mentalności obu stron. Piotr jest zdziwiony, że przyszła małżonka domaga się mieszkania w mieście, gdzie mogłaby spędzać zimę i czas choroby, a także rozważa możliwość zerwania związku, gdyby ukazał się nieudany. Dla tradycjonalisty Piotra węzeł małżeński śmierć kończy.

Żona modna posiada wiele zwierząt domowych – są to:

suczka faworyta.
[…]
W jednej klatce kanarek, co śpiewa kuranty,
W drugiej sroka, dla ptaków jedzenie w garnuszku,
Dalej kotka z kocięty i mysz na łańcuszku.

Można przypuszczać, że nie powoduje nią miłość do braci mniejszych, tylko obyczaj, by kobieta z dobrego domu trzymała takich pupilków. Kiedy mają jechać do domu Piotra, żona domaga się najpierw odpowiedniej karety, później zaś opóźnia wyjazd z powodu migreny. Kiedy wreszcie docierają do posiadłości szlachcica, wprowadza ona w niej nowe porządki. Żąda kompletnego przemeblowania dworku. Po tych remontach szlachci wzdycha: Zgoła przeszedł mój domek warszawskie pałace. Małżonka domaga się od niego kilku pokoi. Mówi:

Ja muszę mieć osobne od spania, od strojów,
Od książek, od muzyki, od zabaw prywatnych,
Dla panien pokojowych, dla służebnic płatnych.

Życzy sobie również odpowiednio urządzonego ogrodu, gdzie mogłaby dumać nad nieszczęściami bohaterów literackich. Nie zwraca natomiast uwagi na uczucia osób ją otaczających. Kpi ze swojego wiejskiego męża przy gościach, a jego czułe słowa nazywa „konceptami z kalendarza” i „prostactwami”. Traktuje również wyniośle starych, wiernych służących, a wreszcie domaga się ich odesłania i zastąpienia służącymi z zagranicy. Do godnego (uczciwego) życia potrzebuje ona : Kucharzy cudzoziemców, pasztetników modnych,/Trzeba i cukiernika. Żona modna jest utracjuszką – nie obchodzi ją, że przebudowa dworku i organizowanie przyjęć uszczuplają fundusze małżeńskie.

Szlachcic Piotr nie jest specjalnie mądrą osobą, a przy tym żeni się z miłości, ale nie do kobiety, a do jej posagu. Niemniej nawet przy nim jego małżonka wydaje się postacią antypatyczną – jest pusta i nieczuła. Nie ma żadnego szacunku dla tradycji, a jedyne, co się dla niej liczy, to bycie na bieżąco z przybywającymi z obcych krajów modami.