Rozwój nowożytnych miast wiązał się z napływem nowych mieszkańców. Przestrzenie te, z racji dostępności pracy, mieszkań i innych udogodnień, stały się swego rodzaju magnesem dla przedstawicieli różnych warstw społecznych i narodowości. W „Lalce” Bolesława Prusa mieszczaństwo ukazane zostało jako grupa szczególnie złożona i niejednorodna. Dzielące ją różnice spowodowane są wieloma czynnikami – pochodzeniem, majętnością, wykonywanym zawodem itd.
Już w pierwszym rozdziale powieści Bolesława Prusa czytelnik trafia do jednego z warszawskich barów, w którym głośno dyskutuje się o Stanisławie Wokulskim. Zamożny kupiec – postrzegany przez wiele osób jako jedna z najbardziej wpływowych osób ówczesnej Warszawy – podjął ryzykowny krok, decydując się na wyjazd do Bułgarii. Oceniający jego postępowanie mężczyźni nazywają go szaleńcem. Pozwala to wyciągnąć dwa wnioski – mieszczanie nie lubią ludzi wybijających się, a cenią sobie przede wszystkim stabilizację.
Istnieje wiele kryteriów, jakie można zastosować przy opisie mieszczaństwa jako warstwy społecznej ukazanej w „Lalce”. Najbardziej użytecznym zdaje się być kryterium pokoleniowe, gdyż nie tylko doskonale porządkuje tę grupę, ale także pozwala uchwycić pewne tendencje następujących zmian.
Najstarsze pokolenie, które przedstawione zostaje w „Pamiętniku starego subiekta”, reprezentuje Jan Mincel senior. Ciężka praca, żelazna konsekwencja i wciąż doskonalona systematyczność sprawiły, iż mężczyzna stał się właścicielem wspaniałego sklepu w samym centrum Warszawy. Kiedy Rzecki opisuje codzienne życie wewnątrz rodziny Minclów, wspomina o surowości starszego mężczyzny oraz o regularnym i niezmiennym planie jego dnia.
Czas, w którym na scenie dziejowej pojawili się ludzie tacy jak Jan Mincel, był okresem sprzyjającym rozwojowi i bogaceniu się. Zbudowane wówczas fortuny przeszły w ręce następnych pokoleń, a dla niektórych stały się przedmiotem ogromnej zazdrości.
Drugie pokolenie mieszczan reprezentują Ignacy Rzecki i Jan Mincel syn. W wypadku starego subiekta ujawnia się wpływ romantycznych ideałów, które popchnęły go do udziału w Wiośnie Ludów (powstanie węgierskie). Z kolei młody Mincel, podobnie jak ojciec, starał się żyć przede wszystkim pracą. Wskutek tego po krótkim czasie został właścicielem sklepu na Krakowskim Przedmieściu.
Najszerzej opisana została trzecia generacja mieszczan. W jej skład weszli nie tylko ludzie zamieszkujący miasto od pokoleń, ale także dawna szlachta ziemska. Wśród przedstawicieli można wymienić m. in. Wokulskiego, Wirskiego, Stawską, Szumana, Szlagbauma, Ziębę, Lisieckiego, Mraczewskiego, Maruszewskiego itp. Są to ludzie o różnych charakterach i możliwościach. Większość z nich nigdy nie wydostanie się poza horyzont mieszczańskich obowiązków, lecz przed niektórymi otwierają się wspaniałe możliwości (Wokulski, Mraczewski). Nie brakuje jednak krętaczy i hazardzistów, którzy niechętnie myślą o pracy (Maruszewski).
Mieszczanie podejmują różne prace, piastują rozmaite funkcje. W skład tej niejednolitej grupy wchodzą kupcy, urzędnicy, adwokaci, subiekci, lokaje, studenci itd. Wyraźnie widocznym jest jednak fakt, iż brak im inicjatywy i wytrwałości w budowaniu własnego majątku. Nawet w wypadku Wokulskiego pierwszym krokiem do zamożności jest małżeństwo z wdową po Janie Minclu.
W opisie mieszczaństwa widoczny jest kontrast między dwiema mniejszościami narodowymi a Polakami. Niemcy (starsze pokolenia) i Żydzi (trzecie pokolenie) wytrwale pracują, gromadząc pieniądze i poszerzając swoje strefy wpływów. Tymczasem Polacy zdają się być niezaradnymi, pozbawionymi zdolności organizacyjnych. Sklep Wokulskiego przejmuje przecież Szlangbaum, ten sam mężczyzna staje na czele spółki do handlu ze Wschodem.
Bolesław Prus ukazał mieszczaństwo jako warstwę złożoną i zróżnicowaną. W wypadku trzeciej generacji przedstawionej w powieści obraz ten jest nasączony krytyką. Są to głównie ludzie o wąskich horyzontach, patrzący niewiele dalej niż na czubki własnych nosów. Cenią sobie stabilizację, boją się ryzyka, nie mają wielkich ideałów.
Drogi Mateuszu piszę do Ciebie ponieważ wiem że są wakacje i masz dużo czasu. A ja chciałbym zachęcić Cię do tego byś podczas ich trwania przeczytał jakąś ciekawą...
Józio - główny bohater i narrator „Ferdydurke” - obudził się o dziwnej porze. Początkowo miał wrażenie że musi pędzić na dworzec. Dopiero po...
Ekspresjonizm należał do popularnych kierunków w literaturze i sztuce na przełomie XIX i XX wieku. Przykładał on dużą wagę do wyrażania uczuć „mocnego”...
W naszych wyobrażeniach rycerze często funkcjonują jako wielcy niezwykle silni mężczyźni którzy w lśniących zbrojach mkną na cudnych rumakach. Zazwyczaj pojawiają...
W „Księdze rodzaju” Bóg zalecił ludziom by czynili sobie ziemią poddaną. Dzisiaj możemy się zastanowić czy człowiek podołał odpowiednio temu zadaniu....
DefinicjaEpitet to środek stylistyczny którego głównym zadaniem jest określanie opisywanie słowa z którym w parze występuje. Może ono być zarówno...
Definicja i wyznaczniki Powieść epistolarna to odmiana powieści która jest niezwykła przede wszystkim przez swoją budowę. Jak sama nazwa wskazuje jest to powieść...
Pytanie czy kara zawsze musi być następstwem winy to pytanie które można rozważać na kilku płaszczyznach. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na fakt różnego...
Kwestia zbrodni i kary należy do najważniejszych i najczęstszych tematów literatury światowej. Dylematy i problemy z nią związane opisywał między innymi Fiodor...