Unikalne i sprawdzone teksty

„Lalka” jako powieść realistyczna – cechy, opracowanie | wypracowanie

Powieść realistyczna wykształcona została w XIX stuleciu. Ten nowy gatunek, zgodnie z założeniami realizmu jako nurtu w literaturze, dążył do jak najściślejszego i najbardziej obiektywnego oddawania rzeczywistości. Jego początków można doszukiwać się w starożytności, a dokładniej w „Poetyce” Arystotelesa i opisanej w tym dziele zasady mimesis. Następnie do rozwoju powieści realistycznej przyczyniły się zmiany społeczne, które zaszły wskutek rewolucji przemysłowej (większa rola mieszczan) oraz zainteresowanie samą powieścią jako gatunkiem rozwijającym się już od oświecenia.

Pozytywizm jako epoka literacka zaistniał jedynie na ziemiach polskich, a to wszystko przez specyfikę naszej historii – utratę niepodległości, kolejne zrywy narodowowyzwoleńcze i konieczność naprawy sytuacji gospodarczo-społecznej. Tymczasem w pozostałych krajach Europy dominował właśnie realizm - rozumiany także jako kierunek literacki. Nic więc dziwnego, że polscy twórcy, doceniwszy wartości poznawcze i wychowawcze tego nurtu, zaszczepili go na rodzimym gruncie. Jedną z najbardziej udanych prób była „Lalka” Bolesława Prusa – powieść, która ukazuje złożony krajobraz polskiego społeczeństwa lat 70 XIX stulecia.

Narracja w dziele Bolesława Prusa prowadzona jest w sposób obiektywny. Opowiadacz występuje w trzeciej osobie, jest wszechwiedzący i, co najważniejsze, unika wartościowania kolejnych wydarzeń (takie sądy wypowiadają jedynie bohaterowie, niejednokrotnie za pomocą mowy pozornie niezależnej, a więc w toku narracji). Odstępstwem od powyższych reguł są fragmenty „Pamiętnika starego subiekta”, kiedy obowiązki narratora (pierwszoosobowego) pełni Ignacy Rzecki. Tego typu zabieg umożliwia czytelnikowi poznanie opowiadanej historii oraz przyjrzenie się krajobrazowi Warszawy z perspektywy osoby zaangażowanej w przedstawione wydarzenia.

Tok fabularny przebiega w sposób chronologiczny, widoczne są związki przyczynowo – skutkowe. Pojawiają się także liczne retrospekcje i wspomnienia, szczególnie we fragmentach „Pamiętnika starego subiekta”. Rozszerzona perspektywa umożliwia czytelnikowi zgłębienie motywacji i przyczyn określonych sposobów postępowania bohaterów.

Tłem losów Stanisława Wokulskiego jest Warszawa z końca lat 70 XIX stulecia. Miasto zostało ukazane z topograficzną dokładnością, a jego obraz jest całościowy. Czytelnik odwiedza więc dzielnice zamożne, które zamieszkują zamożni kupcy i przedstawiciele arystokracji, oraz przestrzenie będące schronieniem dla ludzi ubogich, walczących o przetrwanie.

W „Lalce” przedstawiony zostaje panoramiczny obraz polskiego społeczeństwa. Pojawiają się więc arystokraci (książęta, baronowie, hrabiowie), reprezentanci ubogiej szlachty, mieszczanie oraz biedota – warstwa najuboższa, chwytająca się każdego zajęcia. Chociaż przepaść między tymi ludźmi zdaje się być niemożliwa do przekroczenia, żyją oni obok siebie, przechadzając się po ulicach jednego miasta, są więc od siebie zależni.

Prus nie zapomina także o mniejszości żydowskiej, która w ówczesnej Warszawie stanowiła wielką siłę. W obliczu rozkładu polskiego społeczeństwa jej zwartość i zaradność gwarantowała mocną pozycję, budząc zarazem niechęć rodzimych mieszkańców miasta. Problem ten zostaje nakreślony bardzo wyraźnie, a poszczególne postacie mają doń odmienny stosunek.

Poczet bohaterów „Lalki” jest niezwykle zróżnicowany. Każda postać przejawia indywidualne cechy, używa właściwego swemu pochodzeniu języka oraz dąży do realizacji własnych celów. Kontrasty między nimi są ogromne: panna Łęcka posługuje się kilkoma językami, z rozrzewnieniem wspomina wizyty na dworach najznamienitszych arystokratów; z kolei Węgiełek mówi polszczyzną z wyraźnymi naleciałościami gwary i marzy o własnym warsztacie. Co znamienne – każdy bohater jest postacią złożoną, niejednoznaczną. Dysponuje bowiem indywidualnym zbiorem mocnych stron, który kontrastuje z jego słabościami. Każdy popełnia zatem błędy, działa w sposób, jaki czytelnik może oceniać negatywnie.

Wydarzenia ukazane w „Lalce” są wydarzeniami prawdopodobnymi. Wynikają one ze słabości lub siły bohaterów, ich wzajemnych relacji, wyznawanych przez nich wartości. W obliczu wyzwań stawianych przez codzienność niektórzy okazują się bezradni, a niektórzy pokonują przeszkody bez najmniejszych problemów.
„Lalka” Bolesława Prusa jest powieścią realistyczną w pełni znaczenia tego terminu. Nadto dzieło wzbogacone zostało fragmentami „Pamiętnika starego subiekta” (korzeniami sięgającego do popularnych w romantyzmie gawęd) oraz krytyczną oceną ówczesnej rzeczywistości, którą wygłaszają poszczególni bohaterowie.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Model patriotyzmu wyłaniający...

Jednym z najwspanialszych utworów patriotycznych osiemnastowiecznej Polski jest „Hymn do miłości ojczyzny” Ignacego Krasickiego. Przedstawia on ciekawy model...

Opis ulubionego aktora filmowego

Moim ulubionym aktorem filmowym jest Amerykanin Harrison Ford. Uważam iż jest on nie tylko wybitnym artystą ale również niezwykle interesującą postacią. Filmy z...

Opis Zielonego Wzgórza

Zielone Wzgórze to miejsce które stało się domem małej Ani Shirley. Zamieszkiwane było przez dwie osoby – Mateusza oraz Marylę. Nie było to miejsce...

Uzasadnij tezę że nie ma zbrodni...

Kwestia zbrodni i kary należy do najważniejszych i najczęstszych tematów literatury światowej. Dylematy i problemy z nią związane opisywał między innymi Fiodor...

„Lalka” – interpretacja tytułu...

W jednym z listów adresowanych do Władysława Korotyńskiego (literata i dziennikarza) zawarł Bolesław Prus bardzo cenne informacje dotyczące genezy tytułu „Lalki”....

Wiliam Turner Statek niewolniczy...

„Statek niewolniczy” to dzieło stworzone przez Wiliama Turnera. Malarz który przez wielu nazywany jest prekursorem impresjonistów oraz malarzem żywiołów...

„Medaliony” – znaczenie tytułu...

Tytuł „Medaliony” stanowi nawiązanie do jednej z form upamiętniania zmarłych w postaci -medalionów umieszczanych na nagrobkach. Zofia Nałkowska sięgając...

Tragizm pokolenia Kolumbów w wybranych...

Rzadko kiedy jedno nazwisko uznać można za symbol całego pokolenia. Taki przypadek zachodzi jednak gdy mowa o pokoleniu tak zwanych Kolumbów – niejako syntezą...

Tradycje słowiańskie w „Starej...

„Stara Baśń” to utwór który w zamierzeniu autora miał pokazać dzieje ojczyzny. Skupiając się na tym Józef Ignacy Kraszewski w wierny sposób...