„Dies irae” to jeden z hymnów Jana Kasprowicza z cyklu „Ginącemu światu”. Hymny należą do najdoskonalszych osiągnięć poezji tego artysty, a także całej literatury Młodej Polski. „Dies irae” to utwór o patetycznym nastroju i budowie melicznej. Mamy tu do czynienia z licznymi modlitewnymi powtórzeniami – fragmentami litanii czy wezwaniami do Boga o miłosierdzie. Tytuł wiersza znaczy tyle, co „dzień gniewu” i odnosi się do tematyki utworu, przedstawia on bowiem apokaliptyczną wizję końca świata.
Poetyka hymnu ma charakter ekspresjonistyczny: świadczy o tym nieregularna, wolna forma, liczne figury ekspresyjne, jak pytania retoryczne, wykrzyknienia i apostrofy. Podmiot określający się jako Adam – pierwszy człowiek, a także reprezentant całej ludzkości - wyraża swoje gwałtowne emocje. Jego postawa waha się pomiędzy pragnieniem boskiego miłosierdzia a bluźnierstwem. Adam funkcjonuje tu jako istota obciążona niezawinioną winą, która musi nieść swoje brzemię przez dzieje.
Piętnem świadomej winy jest zaś naznaczona jasnowłosa Ewa, „Pramatka Grzechu”, która lubieżnie współżyje z odrażającym szatanem. To ona ściąga na świat słuszny Boży gniew i jest wspólniczką upadłego anioła. W takim obrazie Ewy widać wyraźnie mizoginiczne tendencje epoki, a także echa osobistych doświadczeń Kasprowicza, opuszczonego przez żonę Jadwigę.
Wiersz przedstawia przerażający obraz apokalipsy: rzeki występują ze swoich koryt, walą się drzewa i skały, słońce gaśnie, a umarli wstają z grobów. Na niebie pojawia się Archanioł Michał, który walczy z trójgłowym smokiem. Obecni są również biblijni prorocy i sam Chrystus – sędzia z głową w cierniowej koronie. W poetyckim obrazie końca świata Kasprowicz sięga nie tylko po motywy z kręgu judeo-chrześcijaństwa, ale także antycznych mitologii. Wspomina się bowiem np. rzece Styks. Obrazy te pojawiają się na zasadzie luźno powiązanych symbolicznych wizji.
Istotą hymnu Kasprowicza jest przedstawienie głębokiego rozdarcia człowieka w obliczu metafizycznej pustki. Bóg to „kamienny, lodowaty” byt daleki ludzkiej istocie i nieinteresujący się jej losem. Jest to Bóg starotestamentowy – groźny, karzący i pozbawiony miłosierdzia. Adam buntuje się zatem przeciwko takiemu bóstwu, oskarża je o obojętność i ginie w przerażającej pustce. Człowiek popada w całkowity nihilizm i schopenhauerowskie zniechęcenie. Nie potrafi samodzielnie wybierać między dobrem i złem, zostaje zatem pochłonięty przez otchłań rozpaczy.
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Geneza czas akcji „Noce i dnie” to z pewnością największy sukces artystyczny polskiej pisarki Marii Dąbrowskiej. Julian Przyboś deklarował wręcz: Kiedy chcę...
Wiersz Jana Lechonia „Herostrates” nawiązuje do tytułowego Greka który w starożytności spalił świątynie Artemidy by zdobyć wieczną sławę. Jest to...
Streszczenie Pociąg monotonnie zapadał się w kolejne piaszczyste rowy. Główny bohater - Wicio - zwrócił na siebie uwagę konduktora charakterystyczną czapką....
Streszczenie Kajtuś był młodym zdrowym bociankiem najsilniejszym w gnieździe. Razem z mamą i dwójką rodzeństwa mieszkał na stodole. Wiecznie był głodny i często...
Geneza Wydane w 1933 r. „Sklepy cynamonowe” zyskały znaczną popularność i zagwarantowały Brunonowi Schulzowi miejsce w gronie najważniejszych twórców...
„Witajcie kochane góry…” to wiersz Jana Kasprowicza pochodzący z tomu „Księga ubogich”. Liryk stanowi wyraz zachwytu poety nad pięknem...
Streszczenie Opowiadania mówią o życiu Mikołajka – małego Francuza i o jego szkolnych przygodach. 1. Najmilsza pamiątka Dla wszystkich dzieci nastał wyjątkowy...
GenezaEliza Orzeszkowa napisała powieść „Nad Niemnem” w 1887 roku dzieło było drukowane w odcinkach na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”. W formie...