Geneza
Powieść „Mistrz i Małgorzata” powstawała w latach 1928 – 1940. Wydanie drukiem pełnej wersji powieści miało zaś miejsce dopiero w 1968 roku we Frankfurcie nad Menem. Postać samej Małgorzaty Bułhakow wzorował na swojej żonie, Helenie Siergiejewnie.
Czas i miejsce akcji
Akcja powieści toczy się w latach 30. XX wieku w Moskwie oraz w starożytnej Jerozolimie. Wydarzenia rozgrywają się jednocześnie we współczesności i w czasie biblijnym.
Motywy
Motyw szatana – diabeł pod postacią Wolanda jest jednym z głównych bohaterów powieści i sprawcą dziwnych wydarzeń w Moskwie.
Motyw Chrystusa – Chrystus występuje w powieści Mistrza o Piłacie jako Jeszua.
Motyw miłości – romans Mistrza i Małgorzaty to jeden z przewodnich wątków powieści.
Motyw artysty – tytułowy Mistrz to pisarz, który z powodu ograniczeń cenzuralnych nie może wydać swojego wielkiego dzieła.
Interpretacja
„Mistrz i Małgorzata” to powieść, której akcja rozgrywa się w dwóch planach czasowych: we współczesnej Moskwie oraz starożytnej Jerozolimie. W obu tych porządkach toczy się historia zbawienia – Chrystus za sprawą wyroku tchórzliwego Piłata umiera na krzyżu. Bułhakow podkreśla, że wielki dramat moralny dotyczący miłości, wierności wyznawanym zasadom i odpowiedzialności jest aktualny w każdym miejscu i w każdym czasie, również w zniewolonej totalitaryzmem Moskwie. Pisarz obnaża jednocześnie zasady, na jakich opiera się totalitarne państwo: wszechobecne donosicielstwo, brak wolności słowa, cenzurowanie sztuki i deficyt poszanowania ludzkiej godności.
Oto w stolicy Związku Radzieckiego nieoczekiwanie zjawia się diabeł, który dzięki swoim sztuczkom doprowadza do całkowitego chaosu, a jednocześnie demaskuje tkwiące w ludziach totalitarnego systemu zło. „Mistrz i Małgorzata” to także książka o artyście (Mistrz jest pisarzem) oraz o sile miłości, która przezwycięża śmierć.
Bohaterowie
Charakterystyka Mistrza
Mistrz, tytułowy bohater powieści Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata”, to artysta, który z powodu cenzury obowiązującej w totalitarnym państwie, nie może dokończyć swojej wielkiej powieści i staje się ofiarą niesprawiedliwego systemu władzy. Sam pseudonim postaci wskazuje na jej wybitność. Mistrz to niezwykle inteligentny i wykształcony człowiek: włada pięcioma językami i pracuje jako historyk w muzeum. Mężczyzna, jako jeden z niewielu, ma odwagę samodzielnie myśleć i wyrażać swoje poglądy w literaturze. Dzięki wygranej na loterii może całkowicie poświęcić się sztuce. Tworzy zatem powieść o Chrystusie i Piłacie, która ze względu na ateistyczną ideologię komunizmu jest w Moskwie nie do przyjęcia. W napadzie rozpaczy Mistrz pali zatem swoje dzieło i zgłasza się do kliniki dla umysłowo chorych.
Egzystencję Mistrza wypełnia jednak nie tylko twórczość literacka, ale także miłość do pięknej Małgorzaty. Pojawienie się tej kobiety w życiu artysty należy do wydarzeń niezwykłych. Małgorzata jest spełnieniem marzeń pisarza, stanowi jego idealne uzupełnienie, zarówno cielesne jak i duchowe. To dzięki jej miłości Mistrz dostępuje nadprzyrodzonej łaski dokończenia swojej powieści i opuszczenia na zawsze zniewolonego miasta. Wspólnie z Małgorzatą wypija podarowaną im przez Wolanda truciznę, dzięki czemu przenosi się w zaświaty absolutnej wolności i miłości.
Charakterystyka Małgorzaty
Małgorzata z powieści Bułhakowa to piękna, trzydziestoletnia kobieta, żona wpływowego urzędnika państwowego. Pewnego dnia podczas spaceru bohaterka spotyka Mistrza i zakochuje się w nim bez pamięci. Dla artysty porzuca luksusowe życie u boku swojego męża i zostaje kochanką Mistrza. Szczęście kochanków nie trwa jednak długo, pisarz zostaje skazany na publiczną śmierć przez bezlitosną cenzurę i ataki prasowe, niszczy swoją powieść i zamyka się w klinice psychiatrycznej. Zrozpaczona Małgorzata próbuje znaleźć sposób, by pomóc ukochanemu. Bez wahania przyjmuje zatem ofertę od samego diabła i pod wpływem tajemniczego kremu zamienia się w wiedźmę.
Pierwszą rzeczą, jakiej dokonuje, jest zemsta na krytyku, który doprowadził do zguby Mistrza. Następnie Małgorzata zgadza się zostać gospodynią balu szatana, ponieważ liczy na możliwość spotkania z ukochanym. Rzeczywiście kobieta zostaje nagrodzona – dzięki jej postawie Mistrz może dokończyć powieść swojego życia. Niczym Szekspirowska Julia Małgorzata wręcza ukochanemu truciznę i wspólnie z nim przenosi się do niebiańskich zaświatów. Małgorzata jest wcieleniem bezinteresownej miłości i miłosierdzia. W swoim postępowaniu kieruje się zasadami moralnymi, a nie materialnymi profitami, potrafi również wybłagać łaskę dla dzieciobójczyni Friedy i uwolnić ją od strasznych mąk.
Świta Wolanda
Woland – szatan, który zjawia się w Moskwie na swój coroczny bal. Występuje pod postacią tajemniczego cudzoziemca, profesora magii, a także iluzjonisty, który organizuje wielki pokaz w moskiewskim Teatrze Varietes. Woland swoim pojawieniem się w mieście doprowadza do wielkiego chaosu. Za jego sprawą ludzie związani z totalitarną przemocą sami wpadają w jej sidła, a Mistrz i Małgorzata mogą odzyskać upragnioną wolność i połączyć się w zaświatach.
Behemot – to demon-błazen, który w Moskwie zjawia się pod postacią czarnego kota. Jest on nieodłącznym towarzyszem Wolanda.
Azazello – demon-morderca; Posiada groteskową aparycję: rude włosy i wielki kieł, nosi pasiasty garnitur, lakierki i melonik. Wręcza Małgorzacie cudowny krem, a także truciznę.
Korowiow-Fagot – mroczny rycerz. Przedstawia się jako tłumacz profesora Wolanda. Za pomocą donosu doprowadza do aresztowania prezesa spółdzielni mieszkaniowej. Ponadto asystuje on Wolandowi podczas przedstawienia w teatrze.
Hella – rudowłosa piękność z czerwoną blizną na szyi. Uczestniczy w porwaniu dyrektora administracyjnego teatru.
Geneza Książka „Pinokio” została napisana przez włoskiego dziennikarza polityka i powieściopisarza Carlo Collodiego. Początkowo opublikowano ją w prasie w...
„Tren XIX albo sen” łączy wątki cyklu stanowi też jego podsumowanie. Poetę przez niemal całą noc dręczy bezsenność dopiero tuż przed świtem udaje mu się...
Czas i miejsce akcji „Katarynka” to nowela której akcja koncentruje się na ulicy Miodowej która mieści się w Warszawie. Większość wydarzeń dotyczy...
Streszczenie Dawno temu był sobie pewien Mazur – bitny wojak który w niejednej potyczce walczył z wrogiem o Polskę. Stawał do boju z pogańskimi ludami. Z każdej...
Streszczenie Motto: Coraz to z ciebie jako z drzazgi smolnej Wokoło lecą szmaty zapalone Gorejąc nie wiesz czy stawasz się wolny Czy to co twoje ma być zatracone? Czy popiół...
Streszczenie „Apokalipsa” św. Jana jest to opis wizji końca świata i Sądu Ostatecznego. Ta wizja zaprezentowana jest z perspektywy jednego z proroków i...
„Wierna rzeka” to powieść Stefana Żeromskiego poświęcona powstaniu styczniowemu (1863). Jednak nie śledzimy bezpośrednio wielkiej polityki czy też najważniejszych...
„Topielec” to wiersz Bolesława Leśmiana pochodzący z 1920 roku. Tytuł sugeruje odniesienie do popularnego w kulturze ludowej motywu „żywego trupa”...
Analiza Utwór rozpoczyna się wyliczeniami oraz wykrzyknieniem podkreślającymi bezradność w sytuacji poruszanej w wierszu. Kolejna strofa stanowi przedstawienie niemocy...