Pani Bovary – opracowanie, interpretacja, bohaterowie

Geneza

„Pani Bovary” powstawała przez pięć lat. Gustaw Flaubert pracę nad powieścią ukończył w 1857 roku. Początkowo książka ukazywała się w odcinkach na łamach czasopisma „Revue de Paris”. Powieść wywołała ogromne emocje wśród krytyki i odbiorców, a samemu Flaubertowi wytoczono proces o obrazę moralności.

Czas i miejsce akcji

Akcja powieści toczy się w pierwszej połowie XIX wieku, w Normandii. Głównymi miejscami akcji są małe miasteczka: Tostes, Yonville oraz Rouen.

Bohaterowie

Emma Bovary – druga żona Karola Bovary, matka Berty. Bohaterka nie znosi małomiasteczkowego życia u boku nudnego męża. Nie odnajduje się również w roli matki. Tęskni za lepszym i ciekawszym życiem, lubi czytać książki i bywać w operze. Ma nadzieję, że spotka wyśnioną miłość, jednak dwa kolejne romanse nie przynoszą jej oczekiwanego spełnienia, a jedynie zawód. Emma prowadzi rozrzutny tryb życia, popada w poważne długi, a nie mogąc ich spłacić, popełnia samobójstwo.

Karol Bovary – miejski lekarz, dwukrotnie żonaty, ojciec Berty. Z pierwszą żoną Heloizą nie łączyło go poważne uczucie, jest natomiast zakochany w drugiej żonie, Emmie. Mężczyzna jest dla niej szczodry i zaspokaja jej wszystkie zachcianki. Nie ma jednak świadomości, że jest zdradzany przez Emmę. Po jej śmierci popada w rozpacz. Kiedy odkrywa niewierność małżonki dostaje ataku serca i umiera.

Leon Dupuis – młody urzędnik, kochanek Emmy Bovary. Wydaje się wrażliwy, kocha literaturę i sztukę, co bardzo podoba się pani Bovary. Początkowo ma opory moralne przed nawiązaniem romansu, potem jednak ulega pokusie. Okazuje się zakłamany i nieszczery. Niedługo po samobójstwie Emmy staje na ślubnym kobiercu z inną kobietą.

Rudolf Boulanger – zamożny arystokrata, kochanek Emmy Bovary, zepsuty i próżny. Nawiązuje romans z Emmą Bovary, jednak nie darzy jej żadnym uczuciem. Gdy kobieta proponuje wspólną ucieczkę, natychmiast bez skrupułów z nią zrywa. 

Motywy

Motyw niewiernej żony – Emma Bovary to przykład bohaterki, która decyduje się złamać przysięgę małżeńską i podążyć za głosem serca. Podobnie jak Anna Karenina Tołstoja, kobieta marzy o prawdziwej, wielkiej miłości, ale za to pragnienie musi zapłacić najwyższą cenę. Nawiązane romanse przynoszą bohaterce jedynie rozczarowanie.

Motyw prowincji – bardzo ważną funkcję w powieści spełnia małomiasteczkowa atmosfera, w której żyją bohaterowie. Prowincja w powieści Flauberta nie jest sielankową krainą, dającą człowiekowi wytchnienie od zgiełku wielkiej metropolii, ale stanowi kwintesencję nudy, plotek i małych ambicji. Emma Bovary nie znosi życia na prowincji i marzy o ucieczce do innego świata.

Motyw samobójstwa – Emma Bovary popełnia samobójstwo z powodu kolejnych zawodów miłosnych oraz poważnych kłopotów finansowych. Jej czyn ma charakter tragiczny.

Interpretacja

„Pani Bovary” Gustawa Flauberta to wielka dziewiętnastowieczna powieść, która wywołała ogromne poruszenie wśród krytyki. Pikanterii towarzyszącej wydaniu książki dodał sam autor, który wygłosił słynne zdanie: „Pani Bovary to ja”. Pisarz wyraźnie zasugerował tym samym, że jego sympatie leżą po stronie głównej bohaterki. Geniusz autora uwidocznił się w przewrotnym potraktowaniu fabularnej warstwy dzieła. Paradoksalnie historia o niewiernej żonie i złej matce, która doprowadza rodzinę do finansowej ruiny nie była bowiem dydaktycznym potępieniem takiego postępowania, ale stanowiła oskarżenie mieszczańskiej, fałszywej moralności.

Emma Bovary z powieści Flauberta jest bohaterką tragiczną, kobietą niespełnioną, która dusi się na małej prowincji. Ma duże ambicje, marzy o romantycznej miłości i kontakcie z wielką sztuką. Środowisko małego miasteczka nie sprzyja jednak realizacji tego typu dążeń, ale je niszczy. Panuje tu wszechobecna nuda, którą mieszkańcy zabijają małostkowymi plotkami i żałosnymi rozrywkami. Sam mąż Emmy jest zaś „nudny i płaski jak uliczny chodnik”.

Kiedy na horyzoncie pojawiają się zatem interesujący mężczyźni, dający szansę na zaznanie prawdziwego uczucia, Emma bez opamiętania rzuca się w ich ramiona. Obaj okazują się jednak nikczemni, wykorzystują marzenia pani Bovary i bezwzględnie ją porzucają. Powieść dobitnie uświadamia zatem rozdźwięk pomiędzy marzeniami a okrutną, przyziemną rzeczywistością.

Flaubert jako jeden z pierwszych pisarzy pokazuje, że nie każda kobieta musi chcieć być żoną i matką, jednak wyłamanie się z tych ról jest niemal niemożliwe. Odrzucenie uświęconego tradycją powołania płci spotyka się z okrutną społeczną stygmatyzacją. To w obawie przed reakcją prowincjonalnego środowiska Emma popełnia samobójstwo. Powieść jest więc oskarżeniem nie Emmy Bovary, ale wszystkiego, co przyczyniło się do jej tragicznej sytuacji.