Geneza
„Tango” napisał Sławomir Mrożek, przebywając poza granicami Polski. Pierwodruk dramatu ukazał się w 1964, w 11 numerze czasopisma literackiego „Dialog”.
Lata 60 były w Polskiej Republice Ludowej okresem nasilających się represji, czasem stopniowego, lecz coraz bardziej zdecydowanego odchodzenia od tego, co wypracowano w roku 1956 (odwilż październikowa). Twarda polityka rządu odbijała się na wszystkich sferach życia społecznego. Szczególnie zaciekle godzono jednak w inteligencję i życie kulturalne. W okresie tym zamknięto wiele czasopism (m. in. „Po Prostu” - jeszcze w latach 50 - oraz „Przegląd Kulturalny”).
„Tango” Mrożka często określane jest mianem dramatu rodzinnego. Przedstawione wydarzenia rozgrywają się bowiem w gronie najbliższych sobie osób, do których dołącza Edek. Jednakże owa dość ekscentryczna familia odbierana może być jako miniatura społeczeństwa. Problematyka utworu (konflikt pokoleń, miejsce inteligencji oraz jej odpowiedzialność za obraz świata, upadek moralny i władza totalitarna) może więc zostać odniesiona do rzeczywistości komunistycznej Polski.
Czas i miejsce akcji
Czas historyczny, w którym rozgrywa się akcja „Tanga” Sławomira Mrożka, nie został w utworze precyzyjnie określony. Można jedynie przypuszczać, że są to lata 50 lub 60 XX stulecia, na co wskazuje wypowiedź Eleonory. Matka liczącego sobie 25 lat Artura mówi, że syn przyszedł na świat w trzydziestym... lub czterdziestym...
„Zatarcie” czasu akcji utworu jest zabiegiem świadomym. Dzięki temu podkreślona zostaje ponadczasowość, uniwersalność dzieła.
Akcja dramatu rozgrywa się na przestrzeni 48 godzin.
Sceną w utworze Mrożka jest salon w mieszkaniu Stomila i Eleonory. Co ważne - wraz z postępem akcji miejsce to ulega przemianom. Początkowo jest przestrzenią wypełnioną starymi gratami, skrywającą w swych zakamarkach pamiątki z minionych lat (np. wózek, suknię ślubną). Natomiast gdy panem domu samozwańczo zostaje Artur, salon zaczyna przypominać wyglądem dawne pokoje mieszczańskie (uporządkowany, wszystko na swoim miejscu).
Motywy
Motyw domu rodzinnego
Dom Eleonory i Stomila jest przestrzenią, w której od dawna nie panują jakiekolwiek reguły. W praktyce każdy zajmuje się tym, na co ma ochotę, a stan idealny osiągnięty zostaje wtedy, gdy domownicy w swej samowoli nie wchodzą sobie w drogę.
Przeciwko zanikowi wartości i rozkładowi moralności protestuje Artur, który niemalże wprowadza władzę totalitarną.
Motyw rodziny
Sportretowana w dramacie Mrożka rodzina zupełnie nie przypomina... rodziny. Bohaterów łączą ze sobą przede wszystkim więzy krwi, nie istnieje natomiast jakakolwiek hierarchia, która regulowałaby ich wzajemne relacje. Pan domu, czyli Stomil, poświęca swój czas kolejnym eksperymentom artystycznym, całymi dniami chodząc w rozpiętej piżamie. Mało tego - zupełnie nie interesuje go romans Eleonory z Edkiem. Eugenia - babcia, nestorka rodziny - ubiera się w młodzieżowy sposób i kolejne godziny spędza na grze w karty.
Taki stan rzeczy odmienić pragnie Artur. Jego działanie ma na celu ponowne powiązanie konkretnych osób z rolami, jakie powinny one pełnić.
Motyw matki i ojca
Eleonora przedstawiona została w „Tangu” jako kobieta wolna od wszelkich ograniczeń narzucanych jej przez rolę matki. Jeszcze będąc w ciąży, biegała nago po lesie, licząc na to, że jej dziecko zostanie artystą. Kiedy poznała związane z medycyną plany Artura była wyraźnie niezadowolona.
Eleonora nie zdała egzaminu jako matka, czego dowodem jest osobowość Artura. Młodzieniec nie potrafi panować nad emocjami, cierpi też z powodu braku matczynego ciepła. Być może to właśnie te „niedociągnięcia” zadecydowały o jego porażce.
Stomil jest z kolei mężczyzną uciekającym przed rzeczywistością (a więc odpowiedzialnością, obowiązkami) w świat artystycznych eksperymentów. Jako ojciec jest nieporadny, pozbawiony jakiegokolwiek autorytetu. Dorastający pod jego „opieką” Artur nie poznał silnego wzorca osobowego, który zastępował karykaturalnie groźnymi i poważnymi postawami.
Motyw konfliktu pokoleń
Konflikt pokoleń jest osią kompozycyjną „Tanga” Sławomira Mrożka. Ten wciąż towarzyszący ludzkości problem przedstawiony został jednak w sposób komiczny. Oto bowiem wartości dawnych pokoleń reprezentuje najmłodszy z domowników, któremu przeciwstawiają się „wiecznie młodzi” rodzice i babcia.
Motyw ślubu
Dążąc do oczyszczenia domu rodziców z bylejakości i zbytniej swobody obyczajowej, postanawia Artur wziąć tradycyjny, przyozdobiony bogatym ceremoniałem ślub. Jego wybranką zostaje osiemnastoletnia Ala. W czasie oświadczyn młodzieniec zapomina jednak o najważniejszym - o uczuciach. Zamiast tego roztacza przed Alą wizję odmiany losu kobiet, nazywa ją nawet wspólniczką.
Do ślubu ostatecznie nie dochodzi. Nowy rozdział w życiu domowników otwiera nie tyle szczęście syna i jego żony, co potężna ręka Edka.
Motyw przemiany
Artur groźbami zmusza najbliższych mu do powrócenia do swych wcześniejszych ról. Przemianę tę symbolizuje założenia odpowiednich strojów. Eugenia staje się poważną babcią, Eleonora stateczną kobietą (matką), Stomil eleganckim, budzącym szacunek mężczyzną (ojcem), a Edek sprawnym i zapoznanym z etykietą lokajem.. Jednakże przemiana jest jedynie pozorna i tak naprawdę nie pociąga za sobą żadnych trwałych efektów.
Motyw sztuki / artysty
W dramacie Sławomira Mrożka rolę artysty przyjmuje Stomil. Awangardowe eksperymenty, które prowadzi, stają się dla niego sensem życia, zupełnie przysłaniając mu rzeczywistość. Kiedy mężczyzna wytrwale opracowuje kolejne działania, rozpada się jego życie rodzinne, a dom pogrąża się w chaosie.
Przykład Stomila pokazuje, że sztuka to nie jedynie walory artystyczne i piękno, ale także możliwość (niekiedy konieczność) zabrania głosu w sprawie rzeczywistości. Bohater „Tanga” nie korzysta z tego przywileju.
Motyw śmierci
Śmierć babci - zaskakująca dla wszystkich domowników - staje się dla Artura główną ideą, sposobem na przywrócenie w domu porządku. Na jego nieszczęście sam chwilę później ginie od ciosów Edka, który postanawia następnie zaprowadzić porządek oparty na rządach twardej ręki.
Motyw zdrady
Zdrada to jeden z najwyraźniej przedstawionych w „Tangu” motywów literackich. Niewierną Stomilowi jest Eleonora, która w Edku dostrzega to, czego obraz od zatraciła w mężu. O wiele bardziej brutalne skutki ma jednak zdrada, jakiej dopuszcza się Edek, mordując Artura. Czyn ten otwiera mężczyźnie z wąsami drogę do władzy.
Motyw totalitaryzmu
Nieznoszący sprzeciwu Artur, który gotów jest zapłacić wiele, by przywrócić w domu porządek, zdaje się być ucieleśnieniem totalitarnego dyktatora. Student nie pragnie jednak władzy dla władzy, a jego głównym planem jest przywrócenie dawnych zasad i norm.
Tymczasem w tle, na oczach niczego niespodziewających się domowników, rozkwita prawdziwa dyktatura. Dąży do niej Edek, który przywdziewając kolejne maski i unieszkodliwiając rywali, osiąga ostateczny sukces.
Motyw tańca
Wywodzące się z Argentyny i Urugwaju tango było prawdziwą rewolucją w świecie tańca. Cechowały je bowiem szczególna bliskość partnerów oraz improwizacyjny charakter, dzięki czemu stało się rodzajem sztuki tanecznej kojarzonym z namiętnością i erotyką. Z tego względu tango przez konserwatystów uważane było za nieprzyzwoite, wykraczające poza granice moralności.
W dramacie Mrożka tytułowy taniec staje się symbolem buntu pokolenia Stomila i Eleonory, by - paradoksalnie - w momencie zakończenia dzieła, gdy tańczą go Edek i Eugeniusz, stać się symbolem zniewolenia, w jakim znaleźli się domownicy (a także całe społeczeństwo).
Problematyka
„Tango” Sławomira Mrożka jest dramatem poruszającym bardzo rozległą i uniwersalną problematykę. Mieszkanie Stomila i Eleonory - a zatem przestrzeń przywodząca na myśl Polską Republikę Ludową - staje się sceną, na której rozstrzygane są kwestie polityczne, społeczne, obyczajowe i moralne.
Rodzice Artura to ludzie dumni z buntu, który stał się udziałem ich generacji. Ograniczenie wpływów dawnych autorytetów oraz obdarowanie jednostek niemalże nieograniczoną wolnością nie zostaje jednak docenione przez młodego studenta. Jego zdaniem taki stan prowadzi do wielu nadużyć. W domu Stomila i Eleonory nie panują żadne zasady moralne. Ojciec Artura nie reaguje na zdradę żony, Eugenia trawi czas na wulgarnych rozmowach i grze w karty, Edek bezkarnie pląta się po pokojach. Sytuacja ta budzi sprzeciw tylko u Artura, do którego później dołącza Eugeniusz.
Okazuje się, że bunt pokolenia Stomila i Eleonory był buntem ludzi krótkowzrocznych. Zabrakło przemyśleń nad tym, co będzie później, co otrzymają kolejne pokolenia. Wprowadzona dyktatura wolności przyniosła ze sobą ogromną pustkę. I to właśnie jedna z najbardziej gorzkich refleksji płynących z „Tanga” - nawet tak wspaniała idea, jaką niewątpliwie jest wolność, może być źle pojmowaną i wskutek tego prowadzić do destrukcji.
„Tango” podejmuje również temat władzy totalitarnej. Historię Edka potraktować można jako swoiste studium narodzin pewnej odmiany totalitaryzmu. Bohater nie zaprząta sobie głowy ideami, nie przejawia jakiejkolwiek wrażliwości. Przywdziewa za to kolejne maski, zawsze znajduje się w odpowiednim miejscu. Ostatecznie, korzystając z przewagi, jaką nad resztą domowników daje mu ogromna siła, eliminuje Artura i rozciąga nad zdezorientowaną rodziną władzę opartą na przemocy.
Dramat Mrożka jest także krytycznym spojrzeniem na postęp. Rozwój społeczeństw wcale nie pociąga za sobą doskonalenia moralności, wręcz przeciwnie: dawne obyczaje często traktowane są jako relikt przeszłości, a przez to nierzadko zwalczane. Największe korzyści odnoszą z tego ludzie w typie Edka - brutalni nihiliści, dla których najsilniejszą pokusą jest władza.
Bohaterowie
Charakterystyka Artura
Artur - główna osoba dramatu Sławomira Mrożka - jest liczącym 25 lat studentem trzech fakultetów (medycyny, filozofii oraz jeszcze jednego, którego nazwa nie pada w utworze). Syn Eleonory i Stomila odróżnia się od reszty domowników staranną prezencją, co w połączeniu z odpowiednią budową ciała czyni go przystojnym młodzieńcem.
Po raz pierwszy pojawia się Artur na scenie, kiedy Eleonora, Eugeniusz i Edek pochłonięci są grą w karty. Już wtedy uwidacznia się kontrast między nim a resztą domowników. Schludnie ubrany młodzieniec, który trzyma pod ręką książki, nijak nie wpasowuje się w rzeczywistość pogrążonego w chaosie mieszkania oraz dziwnie ubranych domowników. Kontrast staje się silniejszy, gdy młodzieniec przemawia. Z pewną dozą autorytaryzmu nakazuje przerwać grę, po czym zmusza babcię do położenia się na katafalku, a wujowi zakłada na głowę klatkę dla ptaków.
Syn Eleonory i Stomila krytycznie odnosi się do porządku, który przyniosło światu pokolenie jego rodziców. Wielokrotnie w swoich wypowiedziach podkreśla, że hołubiona przez nich wolność stała się przekleństwem kolejnej generacji. Jako człowiek młody, wrażliwy i inteligentny dostrzega ogromną pustkę, która rozprzestrzenia się w mieszkaniu Stomila i Eleonory. Nie wyraża zgody na taki stan rzeczy i postanawia ostatecznie zapełnić tę przestrzeń wartościami, przywrócić dawny porządek.
Artur przystępuje do działania bardzo sprawnie. Od początku przyświeca mu klarowny plan - pragnie wprowadzić ład poprzez tradycyjny ślub, który zamierzał wziąć z osiemnastoletnią Alą. W czasie rozmów z kuzynką młodzieniec popełnił jednak pewien niewybaczalny błąd. Zbyt pochłonięty słuszną w swym mniemaniu sprawą zapomniał wspomnieć dziewczynie o jakimkolwiek uczuciu. Zamiast tego roztoczył przed nią wizję wspaniałego świata, w którym kobiety i dzieci będą cieszyć się ogromnym szacunkiem. Z pewnością był to więc młodzieniec bardzo wrażliwy i wyczulony na wszelkie akty niesprawiedliwości, lecz zarazem zbyt idealistycznie pojmujący pewne kwestie.
Bardzo trudną była dla Artura relacja ze Stomilem. Wynikało to po części z faktu, iż obaj reprezentowali zupełnie odmienne stanowiska, po części zaś z rozczarowania młodzieńca ojcem, artystą eksperymentatorem, człowiekiem niemal zupełnie oderwanym od rzeczywistego życia. W trakcie rozmowy, jaką Artur przeprowadził ze Stomilem, wyszło na jaw, że młodzieniec gotów był poświęcić wiele dla przywrócenia starej formy. Zmierzał bowiem do tego, aby skonfrontować ze sobą Stomila i Edka, czyli mężczyznę, z którym Eleonora dopuściła się zdrady, a konfrontację tę chciał zaostrzyć, podając ojcu rewolwer.
Dla dobra sprawy Artur nie wahał się sięgać po przemoc. Nie traktował jej jednak jako nieodłącznego elementu nowego ładu, ale stan chwilowy, pomoc w wyegzekwowaniu oczekiwanych zachowań.
Syn Eleonory i Stomila, pomimo wielkiej determinacji, nie doprowadził swej sprawy do końca. Przesadziwszy z alkoholem, uświadomił sobie, że forma nie zbawi świata. By odmienić rzeczywistość, potrzebował idei. Tą, groteskowo, stała się dla niego śmierć. I właśnie tutaj swój początek znalazła ostateczna klęska Artura.
Młodzieniec, działając w oparach szaleństwa, wybrał na swą prawą rękę Edka. Następnie oświadczył, że tylko władza może powstać z niczego, a każdy, kto mu się sprzeciwi, zostanie zamordowany przez Edka. Ten chwilowy obłęd głównego bohatera przerwała Ala, która wyznała (fałszywie zresztą), że zdradziła go z Edkiem. Ten cios zbił mówcę z pantałyku. Momentalnie pogrążył się on w rozpaczy, w swym przerażeniu uciekł nawet do matki, prosząc ją o wsparcie.
Artur to inteligentny idealista, młodzieniec o poszukiwawczym usposobieniu, który nie może biernie przyglądać się postępującej degrengoladzie moralnej, jaka zachodzi w jego najbliższym otoczeniu. W starciu z otaczającą go rzeczywistością niemal zupełnie zapomina o swych słabościach, na boczny tor spycha swe emocje. Jego ostateczna klęska wprowadza w jego obraz pierwiastek tragizmu. Artur umiera bowiem zdradzony przez Edka, uginając się pod potężnymi ciosami mężczyzny.
Nad ciałem swego syna Stomil wypowiada następujące słowa: Chciał zwyciężyć wszystkojedność i bylejakość. Żył rozumem, ale zbyt namiętnie. Za to zabiło go uczucie, zdradzone przez abstrakcję.
Pozostali bohaterowie
Eleonora, matka Artura
Eleonora to kobieta w apogeum wieku średniego. O jej urodzie kilkukrotnie w superlatywach wypowiadają się pozostali bohaterowie, także Artur.
Żona Stomila zupełnie nie wpasowuje się w oczekiwania, jakie można by postawić przed matką i panią domu. Nie do końca wie, kiedy na świat przyszedł Artur, nie jest również zadowolona z jego sukcesów edukacyjnych, gdyż najbardziej chciałaby, aby został artystą. Także domowi nie poświęca ona zbyt wielkiej uwagi, beztrosko patrząc na zagracone i zaniedbane pokoje.
Tym, co naprawdę interesuje Eleonorę, jest sztuka. To właśnie dla niej wybrała Stomila, z którym wytrwale - wpisując się w całe pokolenie - burzyła porządek moralny minionych czasów. Z wielką fascynacją bohaterka spogląda także na Edka. Ceni jego naturalność i siłę, podziwia nieograniczoną swobodę, z jaką mężczyzna działa. W końcu, wciąż będąc u boku Stomila, bohaterka dopuszcza się zdrady z Edkiem.
W czasie rozmowy z Alą Eleonora wyznaje, że obojętność, z jaką Stomil patrzy na jej romans, sprawia jej przykrość. Z wypowiedzianych słów wyczytać można również gorycz towarzyszącą kobiecie, która wiele poświęciła dla Stomila, a następnie „przegrała” z eksperymentami artystycznymi.
Stomil, ojciec Artura
Stomil to postawny mężczyzna, który odznacza się olbrzymią siwą czupryną. Największą miłością ojca Artura są awangardowe eksperymenty artystyczne. To właśnie im poświęca całe życie, niemal zupełnie zapominając o otaczającym go świecie. Wystarczy przecież wspomnieć, że ulubiony strój mężczyzny to porozciągana piżama (choć w ostatnim akcie zakłada garnitur).
W młodości Stomil zmieniał świat, przełamując konwenanse i drwiąc sobie z norm. Miłował się w skandalach, uwielbiał sztukę. Te zamiłowania przeniósł później do swego domu.
Stomil nie jest ani idealnym ojcem, ani idealnym panem domu. Wręcz przeciwnie - u syna zaskarbia sobie jedynie ogromną niechęć, a w przestrzeni mieszkalnej wprowadza ogromny chaos. Awangardowe eksperymenty artystyczne pochłaniają całą uwagę mężczyzny, toteż nie zauważa on, kiedy wiele rzeczy wymyka się spod jego kontroli.
Stomilowi nie można jednak odmówić tego, że jest człowiekiem inteligentnym i oczytanym. Na swoje nieszczęście wszystkie swe zdolności wykorzystuje wyłącznie w działalności artystycznej. Dlatego ostatecznie traci syna, a jego związek z Eleonorą staje pod znakiem zapytania.
Osoba na razie zwana Babcią, czyli Eugenia
Eugenia jest starszą, lecz pełną energii i werwy kobietą. W dwóch pierwszych aktach maskuje swój wiek jaskrawym, młodzieżowym strojem, w ostatnim zaś, przymuszona przez Artura, zakłada „poważną” suknię.
Babcia uwielbia grę w karty. Z chęcią wymienia kolejne figury, każdorazowo wtórując tej czynności jakimś pieprznym powiedzonkiem (np. cztery piki skurczybyki). W dodatku zręcznie wymyka się konwencji, czyniąc wszystko, by nie stać się po prostu poważną, stateczną kobietą.
W trzecim akcie Eugenia, przyjąwszy ostatecznie rolę babci, umiera, co pozostali domownicy przyjmują z wielkim zaskoczeniem.
Eugenia jest jedną z najbardziej komicznych postaci pojawiających się w „Tangu”. Jej komizm opiera się nie tylko na zabawnych wypowiedziach, ale także na kontraście między wiekiem a zachowaniem.
Starszy partner, czyli Eugeniusz
Eugeniusz to wuj Artura, brat Eugenii. Odznacza się on dobrymi manierami, kulturą słowa oraz nieśmiałością. Początkowo ubrany jest w żakiet, krótkie spodnie oraz wysokie skarpety.
Eugeniusz jest postacią bardzo szybko dostosowującą się do panujących warunków. Kiedy trzeba grać w karty, gra, ucząc się przy tym wulgaryzmów, a kiedy trzeba z grą w karty walczyć, walczy.
Eugeniusz przystaje do Artura, wyznając mu, że od dawna nie mógł znieść braku jakichkolwiek zasad w domu Stomila i Eleonory. Jednakże po klęsce młodzieńca wcale nie zamierza go pomścić. Przystaje wtedy do Edka (choć głośno wyraża swą pogardę moralną dla mężczyzny), a w ostatniej - symbolicznej - scenie pozwala Edkowi prowadzić się w tangu.
Wuj Artura często odbierany jest jako postać przywodząca na myśl postawę konformistycznej części polskiej inteligencji w dobie PRL-u.
Partner z wąsikiem, czyli Edek
Nie wiadomo, skąd Edek wziął się w domu Stomila i Eleonory. Pewnym jest jednak fakt, że ten niestarannie ubrany (zbyt rozpięta koszula w kratę, pomięte i brudnie spodnie w kolorze jasnopopielatym, jaskrawe buty i przesadnie barwne skarpety) i niechlujny mężczyzna szybko stał się jednym z domowników.
Edek w domu rodziców Artura czuje się nad wyraz swobodnie. Jest przecież bardzo ceniony przez niemal całą rodzinę. Babcia podziwia jego beztroskie podejście do życia, Eleonora naturalność i siłę, nawet Stomil uważa go za nowoczesnego i autentycznego. Jedynie Artur otwarcie krytykuje mężczyznę i chce przepędzić go z domu (Eugeniusz, który także nie jest zachwycony obecnością Edka, jest na to zbyt słaby).
Edek w istocie jest naturalny. To kwintesencja prostoty i wulgarności. Nie wnosi on nic nowego do rozmów, posługuje się usłyszanymi gdzieś i zapisanymi w notesie frazesami (ja cię kocham, a ty śpisz; zależy jak leży). Potrafi jednak świetne dostosować się do oczekiwań innych. Będąc w domu Stomila i Eleonory, staje się on piewcą postępu do przodu.
To Edek jest ostatecznym zwycięzcą, który powaliwszy wcześniej Artura, wprowadza w domu Eleonory i Stomila rządy twardej ręki (Ale nie bójcie się, byle cicho siedzieć, nie podskakiwać, uważać, co mówię, a będzie wam ze mną dobrze, zobaczycie. Ja jestem swój chłop. I pożartować mogę, i zabawić się lubię. Tylko posłuch musi być). Mężczyzna osiąga to dzięki swojej bezwzględności oraz zdolnościom adaptacyjnym (Edek mógł zaoferować coś każdej postaci, każdy korzystał na kontaktach z nim).
Ala, kuzynka i narzeczona Artura
Ala to urodziwa osiemnastolatka o jasnych włosach, której oświadcza się Artur.
Dziewczyna jest krewną rodziny Stomila i Eleonory. Chętnie przebywa w ich domu, gdyż podoba się jej panująca w nim atmosfera. W tych warunkach świadoma swych wdzięków bohaterka może swobodnie kokietować mężczyzn.
Ala nie może zrozumieć wagi planu, na który zdecydował się Artur. Dziewczyna pragnie być kochaną i adorowaną, dlatego długo rozmyśla nad przyjęciem oświadczyn młodzieńca.
W ostatnim akcie bohaterka wbija Arturowi nóż w plecy, przyznając się do zdrady z Edkiem.
StreszczenieHerakles był niezwykle silnym synem Dzeusa oraz królowej Alkmeny. Jego ojciec chciał zapewnić mu nieśmiertelność i podstawił dziecko do piersi Hery....
Geneza George Orwell napisał „Folwark zwierzęcy” w 1944 roku. Na genezę książki złożyły się doświadczenia pisarza podczas wojny domowej w Hiszpanii oraz...
Streszczenie Alba był chłopcem który uciekł z domu dziecka. Na swoje nowe miejsce zamieszkania wybrał on niewielki domek w lesie. Wkrótce żyjącemu w samotności...
Wiersz „Szare eminencje zachwytu” doskonale wyraża program artystyczny Mirona Białoszewskiego. Poeta wielokrotnie łączył w swej twórczości elementy wysokie...
Streszczenie Przypowieść o wdowim groszu znajduje się w Ewangelii wg Św. Łukasza. Jezus zwrócił uwagę na bogatych ludzi w świątyni którzy wrzucali pieniądze...
Profesor Spanner Komisja do spraw badania zbrodni hitlerowskich zajmuje się pseudonaukową działalnością profesora Spannera. W Instytucie Anatomicznym odkrywa makabryczny...
Streszczenie Opowiadania mówią o życiu Mikołajka – małego Francuza i o jego szkolnych przygodach. 1. Najmilsza pamiątka Dla wszystkich dzieci nastał wyjątkowy...
Streszczenie Księga W najwcześniejszych latach swego życia narrator zwykł spędzać czas z ojcem który często czytał tajemniczą Księgę. Kiedy starszy mężczyzna...
Streszczenie Akcja „Pinokia” zaczyna się gdy w ręce stolarza Wisienki trafia niezwykłe mówiące drewno. Nie nadaje się ono na zwykłą nogę od stołu...