Unikalne i sprawdzone teksty

„Nad Niemnem” jako powieść tendencyjna | wypracowanie

„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej nie jest typową powieścią tendencyjną, jak np. inna książka pisarki pt. „Marta”. Można jednak wskazać w tym dziele cechy charakterystyczne dla tak zwanej powieści z tezą.

Po pierwsze, w zarysie „Nad Niemnem” widać wyraźny projekt ideologiczny, przyświecający wymowie całej książki. Jest nim mianowicie swoista synteza dwóch tradycji: romantycznej i pozytywistycznej. Wymowny symbol owego połączenia stanowi obecność w powieści dwóch mogił: Jana i Cecylii, odwołującej się do pozytywistycznego kultu pracy, oraz mogiły powstańczej, oznaczającej ideał walki o wolność.

Obie te wartości znajdują w powieści szersze reprezentacje. Praca stanowi tu drogę do realizacji jednostki (dzięki niej Justyna odnajduje swoje życiowe powołanie) oraz przyczynia się do dobra ogółu (praca Bohatyrowiczów, Witolda czy Benedykta). Romantyczna idea buntu, a przede wszystkim walki o wyzwolenie kraju spod jarzma zaborców, wydaje się w powieści mniej wyraźna ze względu na ograniczenia cenzuralne i język więzienny, którym posłużyła się pisarka.

Po drugie, w „Nad Niemnem” mamy do czynienia z charakterystycznym dla powieści tendencyjnej dość wyraźnym podziałem bohaterów na pozytywnych i negatywnych. Czytelnik raczej pejoratywnie będzie zatem oceniał niemal wyjętego z żurnala Zygmunta Korczyńskiego, kosmopolitę i salonowego lwa czy Teofila Różyca, zepsutego światowym życiem narkomana. Przychylne uczucia wzbudzają natomiast Marta Korczyńska, Witold, większość Bohatyrowiczów oraz Justyna Orzelska. Z drugiej strony jednak wszyscy bohaterowie posiadają rozbudowane rysy psychologiczne i trudno określić ich jako papierowych i pomyślanych jedynie jako ilustracje określonej tezy, zwłaszcza jeśli chodzi o postać Benedykta Korczyńskiego.

Niewątpliwie pojawia się jednak w „Nad Niemnem” inna cecha powieści tendencyjnej, a mianowicie obecność w narracji dyskursu publicystycznego. W usta Witolda Korczyńskiego Orzeszkowa wyraźnie wkłada bowiem typowe pozytywistyczne hasła pracy u podstaw i pracy organicznej.

Pomimo obecności w „Nad Niemnem” wskazanych cech trudno jednak określić książkę jako powieść tendencyjną, ponieważ nie została ona podporządkowana jedynie doraźnym celom, prezentuje bogaty obraz epoki oraz rozbudowane portrety bohaterów.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Czy warto być emigrantem? Rozprawka...

Sprawa emigracji jest niezwykle aktualna w naszych czasach – w końcu setki tysięcy naszych rodaków opuszczają Polskę i udają się do innych krajów w...

Sarmatyzm – charakterystyka

W okresie Oświecenia sarmatyzm stał się wręcz synonimem zacofania i ciemnoty. Kojarzono go ze szlacheckim konserwatyzmem niechętnym edukacji nowym ideom i reformom politycznym...

Dulszczyzna dziś – czy Dulscy...

W 1906 roku miała premierę sztuka Gabriel Zapolskiej „Moralność pani Dulskiej”. W kontrowersyjny zarówno kpiarski jak i realistyczny sposób autorka...

Akademizm – cechy opis założenia...

Cechy opis założenia Akademizm to kierunek w sztuce który datowany jest na wiek XIX oraz część wieku poprzedniego. Malarstwo akademickie krytykowane było za zbytnie...

Monolog Kordiana na szczycie Mont...

Zdobycie szczytu najwyższej góry Europy czyli masywu Mont Blanc stanowi swoiste zwieńczenie wędrówki jaką odbył Kordian po opuszczeniu ojczyzny. Równocześnie...

Jak będzie wyglądać moja szkoła...

Moja szkoła to niezwykle piękny stary budynek którego jedna ze ścian pokryta jest pnącym bluszczem. Gdybym miał wyobrazić ją sobie za sto lat myślę że jej wygląd...

Opis tarczy Achillesa – środki...

Patrokles serdeczny przyjaciel Achillesa udał się z pomocą Achajom w walce z Trojanami. Przybrany był w zbroję greckiego herosa. Został on jednak pokonany przez Hektora...

Opis wiosny

Wiosna to niezwykła pora roku. Podczas niej przyroda zaczyna żyć na nowo. Trawa staje się zielona i pachnąca. Ziemia także zmienia swój zapach. Na łąkach oraz...

Dramat symboliczny – definicja...

Definicja wyznaczniki gatunku Dramat symboliczny to specyficzny rodzaj dramatu który pozwala na szersze i niedosłowne przedstawienie zamierzonego przekazu. Sama nazwa...