Unikalne i sprawdzone teksty

Portrety kobiet wyemancypowanych - kobiety w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej | wypracowanie

W całej twórczości Elizy Orzeszkowej niezwykle istotne miejsce zajmuje kwestia kobiecej emancypacji. Sztandarowym przykładem jest w tym względzie „Marta”, ale problem ten pojawia się również w takich powieściach, jak „Cham” czy „Nad Niemnem”. Jakie portrety kobiet stworzyła zatem autorka w ostatniej z wymienionych powieści?

Gdyby pokusić się o formułę generalizującą metodę tworzenia kobiecych postaci w „Nad Niemnem”, trzeba by powiedzieć, że Orzeszkową wyraźnie interesują kobiety samodzielne. Często są to kobiety świadomie wybierające samotność i dobrze radzące sobie bez męskiej pomocy. Najlepszym przykładem jest tu pani Andrzejowa Korczyńska, wdowa po powstańcu styczniowym, która po śmierci męża odrzuca wszystkie matrymonialne propozycje i sama zajmuje się zarządzaniem majątkiem oraz wychowaniem syna. Co więcej, można wnioskować, że bardzo dobrze odnajduje się ona w tej samodzielnej roli, należy bowiem do kresowej elity. Pani Andrzejowej nie tylko udaje się zachować rodową ziemię, ale także świetnie wykształcić syna i zadbać o jego materialną przyszłość.

Kolejną samotną kobietą jest w powieści Marta Korczyńska, krewna Benedykta. To ona organizuje codzienne funkcjonowanie dworu w Korczynie. Dba o czystość, uczestniczy w przygotowywaniu posiłków, organizuje przyjęcia i dogląda całego gospodarstwa. Marta w przeszłości odrzuciła oświadczyny Anzelma Bohatyrowicza, ponieważ wstydziła się wyjść za schłopiałego, ubogiego szlachcica. Nie wiedziała wówczas, że wybiera samotność na całe życie. Przyjmuje jednak z godnością swój los, a w dojrzałym już wieku podejmuje decyzję o przeprowadzce do Bohatyrowiczów.

Justyna Orzelska z kolei to również kobieta samotna. Akcja powieści rozpoczyna się w momencie, gdy dziewczyna ma 24 lata, a warto pamiętać, że pod koniec XIX stulecia był to wiek ocierający się o staropanieństwo. W przeszłości Orzelska zawiodła się w miłości - została uwiedziona i porzucona przez Zygmunta Korczyńskiego. Mimo tych przeżyć i braku majątku Justyna nie staje się wyrachowaną osobą i odrzuca oświadczyny  arystokraty Teofila Różyca. Warto podkreślić, że bogate zamążpójście w czasach, kiedy toczy się akcja powieści, oznaczało dla kobiety zabezpieczenie bytu materialnego.

Trzeba pamiętać, że kobiety nie mogły wówczas swobodnie podejmować pracy zarobkowej ani korzystać z praw publicznych. Dopiero w tym kontekście odważna i samodzielna decyzja Justyny, żeby pójść za głosem serca a nie rozumu, zyskuje wymiar wyjątkowy. Orzelska przyjmuje oświadczyny ubogiego Janka Bohatyrowicza i wybiera ciężką pracę zamiast życia w luksusie.

Warto zwrócić uwagę, że wyraźna samotność kobiet w „Nad Niemnem” jest wynikiem określonej sytuacji politycznej. W powstaniu styczniowym zginęło bardzo wielu mężczyzn, a jeszcze więcej zostało zesłanych na Sybir. Powstało wówczas szczególne zjawisko społeczne – osamotnienie kobiet, które zmuszone były samodzielnie radzić sobie w codziennym życiu. Dla tamtych czasów bardzo charakterystyczne było nie tylko wdowieństwo, ale również staropanieństwo, zabrakło bowiem mężczyzn, z którymi kobiety mogłyby założyć rodziny.

Paradoksalnie jednak sytuacja taka przyspieszyła procesy emancypacyjne. W Polsce kobiety usamodzielniły się znacznie szybciej niż w krajach Europy zachodniej. Orzeszkowa dostrzega ów podskórny nurt historii. Autorka pokazuje, że polskie dzieje to nie tylko wielkie czyny będące dziełem mężczyzn, ale również kobieca codzienność oraz troska o byt i przetrwanie.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Lekarz – zawód czy posłannictwo?...

Zawód lekarza to jedna z najbardziej interesujących profesji. Nieustannie styka się on ze śmiercią ratuje ludzi przed chorobami i przynosi im ulgę w cierpieniu –...

Niezapomniana przygoda - opowiadanie...

Nigdy nie sądziłam że niezapomniana przygoda przytrafi mi się podczas drogi do szkoły. Od zawsze przecież chodziłam tą samą ścieżką przez las. Jednak do ostatniej...

Czy bohaterów „Dywizjonu 303”...

Arkady Fiedler w swojej książce „Dywizjon 303” nazywa polskich pilotów biorących udział w bitwie o Anglię współczesnymi rycerzami. Porównanie...

Czy kultura polska jest kulturą...

Odpowiedź na pytanie czy kultura polska jest kulturą o cechach mieszczańskich nie jest odpowiedzią łatwą. Można bowiem w polskiej kulturze dostrzec elementy twórczości...

Sens przypowieści biblijnych

Zazwyczaj gdy mowa o Biblii mamy na myśli jedną książkę. Gdy chodzi o formę fizyczną będziemy mieli rację – Pismo Święte to najczęściej jeden obszerny tom....

„Jądro ciemności” - znaczenie...

Tytuł „Jądro ciemności” ma znaczenie symboliczne. Po pierwsze odnosi się do Afryki jako kontynentu czarnych ludzi – w sensie dosłownym – ale również...

Biedota w „Lalce” – opracowanie...

„Lalka” Bolesława Prusa jest dziełem w którym ukazana została szczegółowa panorama polskiego społeczeństwa. Co charakterystyczne dla powieści...

Motyw vanitas w literaturze i sztuce...

Słowo „vanitas” to po łacinie „marność”. Przez wieki najpopularniejszym językiem w jakim czytano Pismo Święte była bowiem łacina – i właśnie...

O czym mówią moje książki nocą...

„Książka nie jest tak fajna jak film!” – powiedział ostatnio mój kolega. „W filmie widzisz co robią bohaterowie słyszysz jak rozmawiają....