Streszczenie
Legendę o Janie i Cecylii w „Nad Niemnem” wprowadza Eliza Orzeszkowa w opowieści Anzelma Bohatyrowicza. Jan i Cecylia byli protoplastami rodu Bohatyrowiczów i założycielami osady. Jako młodzi małżonkowie przybyli do nadniemeńskiej puszczy z Polski prawdopodobnie pod koniec XV wieku. Cecylia pochodziła z możnego rodu, natomiast Jan wywodził się z pospólstwa.
Oboje zbudowali sobie ubogą chatę pod starym dębem, a następnie wznieśli okazałe domostwo. Jan zajmował się polowaniem i uprawą roli, a Cecylia zbierała leśne owoce, przygotowywała posiłki i cerowała odzież. W ciągu kilku lat udało im się wykarczować znaczną część puszczy i założyć gospodarstwo przynoszące obfite plony. Wkrótce wieść o ich wspaniałych polach i uprawach rozeszła się po okolicy i ludzie zaczęli przybywać do nich, aby zasięgnąć rady w różnych sprawach.
Para doczekała się sześciu synów i sześciu córek. Każdy z synów pojął żonę spośród okolicznej ludności: rybaków, sokolników, bojarów, bobowników, pszczelarzy, a jeden znalazł małżonkę w Grodnie. Z tych samych stron przybywali również mężowie dla córek Jana i Cecylii. Wszyscy wspólnie się osiedlali na miejscu dawnej puszczy i po 80 latach powstała wspaniała osada.
Wieść o tym dotarła do króla Zygmunta Augusta, ostatniego z Jagiellonów. Podczas polowania w litewskich lasach przybył on do puszczy i ujrzał bogatą osadę. Po rozmowie z Janem i Cecylią, którzy mieli już wówczas ponad 100 lat, król nadał ich potomkom nazwisko Bohatyrowiczów od bohaterstwa ich protoplasty, który „ziemię dzikiej puszczy i srogim zwierzom odebrał, a zawojowawszy ją nie mieczem i krwią, ale pracą i potem , piersi jej dla mnogiego ludu otworzył.” Ród został również nobilitowany przez króla i otrzymał herb Pomian, „który jest żubrzą głową na żółtym polu osadzoną”. Miało to miejsce w 1549; data ta została wyryta na grobie Jana i Cecylii.
Znaczenie
Legenda o Janie i Cecylii spełnia w „Nad Niemnem” kilka istotnych funkcji. Na płaszczyźnie fabuły powieści podkreśla ona znaczenie rodowej tradycji i rodzinnych więzów. Prezentuje Bohatyrowiczów jako prastary ród o dumnej przeszłości. Ponadto stanowi motyw paralelny do losów Jana Bohatyrowicza i Justyny, których związek, podobnie jak w wypadku Jana i Cecylii, jest mezaliansem.
W planie ideowym powieści mogiła Jana i Cecylii stanowi natomiast wymowny symbol wartości pozytywistycznych i romantycznych. Romantyczne konotacje ma oczywiście wątek miłości, która pokonuje wszystkie przeszkody. Pozytywistycznym przesłaniem płynącym z historii protoplastów Bohatyrowiczów jest natomiast apoteoza pracy. Dzięki pracy człowiek spełnia swoje ludzkie powołanie, zyskuje szacunek i przyczynia się do powszechnego dobra ogółu. Powiedzenie, że praca uszlachetnia, znajduje w legendzie o Janie i Cecylii dosłowną realizację - to dzięki pracy król bowiem nobilituje cały ród.
Moje wakacje były naprawdę wspaniałe. W tym roku miałem okazje z moimi rodzicami zwiedzić Turcję. Podczas naszych wakacji przeżyłem niesamowite rzeczy. Przede wszystkim...
Liberalizm to nurt polityczny (ideologia) kładący szczególny nacisk na wolność polityczną i gospodarczą. Historycy idei doszukują się korzeni liberalizmu już...
„Stańczyk” to jeden z tych obrazów Jana Matejki który poświęcony jest przyczynom upadku Rzeczypospolitej. Królewski błazen zasiadający na...
Definicja Agnostycyzm to nazwa poglądu która pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „niepoznawalny”. Osoby wyznające agnostycyzm negują możliwość...
Wiele osób skarży się że w dzisiejszym świecie coraz bardziej rozpowszechnioną postawą jest egoizm. W czasach nieustannego „wyścigu szczurów”...
Terminem „nowa fala” określa się wiele wydarzeń ze świata światowej kultury jakie miały miejsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku....
Tragiczny koniec tak dobrze zapowiadającej się kariery Zenona Ziembiewicza stał się szeroko komentowanym tematem w pewnym niewielkim miasteczku. O niedawnych wydarzeniach...
„Dywizjon 303” Arkadego Fiedlera można nazwać zbiorem literackich reportaży. Przynależność do literatury faktu jest tu związana przede wszystkim z autentycznością...
Akwarela Jana Matejki pochodzi z 1862 roku. Inspirowana jest oczywiście cyklem „Treny” Jana Kochanowskiego i zawiera wiele bezpośrednich odniesień do niego. Obraz...