Streszczenie
Legendę o Janie i Cecylii w „Nad Niemnem” wprowadza Eliza Orzeszkowa w opowieści Anzelma Bohatyrowicza. Jan i Cecylia byli protoplastami rodu Bohatyrowiczów i założycielami osady. Jako młodzi małżonkowie przybyli do nadniemeńskiej puszczy z Polski prawdopodobnie pod koniec XV wieku. Cecylia pochodziła z możnego rodu, natomiast Jan wywodził się z pospólstwa.
Oboje zbudowali sobie ubogą chatę pod starym dębem, a następnie wznieśli okazałe domostwo. Jan zajmował się polowaniem i uprawą roli, a Cecylia zbierała leśne owoce, przygotowywała posiłki i cerowała odzież. W ciągu kilku lat udało im się wykarczować znaczną część puszczy i założyć gospodarstwo przynoszące obfite plony. Wkrótce wieść o ich wspaniałych polach i uprawach rozeszła się po okolicy i ludzie zaczęli przybywać do nich, aby zasięgnąć rady w różnych sprawach.
Para doczekała się sześciu synów i sześciu córek. Każdy z synów pojął żonę spośród okolicznej ludności: rybaków, sokolników, bojarów, bobowników, pszczelarzy, a jeden znalazł małżonkę w Grodnie. Z tych samych stron przybywali również mężowie dla córek Jana i Cecylii. Wszyscy wspólnie się osiedlali na miejscu dawnej puszczy i po 80 latach powstała wspaniała osada.
Wieść o tym dotarła do króla Zygmunta Augusta, ostatniego z Jagiellonów. Podczas polowania w litewskich lasach przybył on do puszczy i ujrzał bogatą osadę. Po rozmowie z Janem i Cecylią, którzy mieli już wówczas ponad 100 lat, król nadał ich potomkom nazwisko Bohatyrowiczów od bohaterstwa ich protoplasty, który „ziemię dzikiej puszczy i srogim zwierzom odebrał, a zawojowawszy ją nie mieczem i krwią, ale pracą i potem , piersi jej dla mnogiego ludu otworzył.” Ród został również nobilitowany przez króla i otrzymał herb Pomian, „który jest żubrzą głową na żółtym polu osadzoną”. Miało to miejsce w 1549; data ta została wyryta na grobie Jana i Cecylii.
Znaczenie
Legenda o Janie i Cecylii spełnia w „Nad Niemnem” kilka istotnych funkcji. Na płaszczyźnie fabuły powieści podkreśla ona znaczenie rodowej tradycji i rodzinnych więzów. Prezentuje Bohatyrowiczów jako prastary ród o dumnej przeszłości. Ponadto stanowi motyw paralelny do losów Jana Bohatyrowicza i Justyny, których związek, podobnie jak w wypadku Jana i Cecylii, jest mezaliansem.
W planie ideowym powieści mogiła Jana i Cecylii stanowi natomiast wymowny symbol wartości pozytywistycznych i romantycznych. Romantyczne konotacje ma oczywiście wątek miłości, która pokonuje wszystkie przeszkody. Pozytywistycznym przesłaniem płynącym z historii protoplastów Bohatyrowiczów jest natomiast apoteoza pracy. Dzięki pracy człowiek spełnia swoje ludzkie powołanie, zyskuje szacunek i przyczynia się do powszechnego dobra ogółu. Powiedzenie, że praca uszlachetnia, znajduje w legendzie o Janie i Cecylii dosłowną realizację - to dzięki pracy król bowiem nobilituje cały ród.
Wyspiański w „Weselu” posługuje się wyrazistymi symbolami które są nośnikami określonych znaczeń i funkcji. W dramacie odnajdziemy zatem symboliczne...
Bunt należy do najpopularniejszych wątków literatury światowej przynajmniej od czasów Rewolucji Francuskiej. Wcześniej zazwyczaj kładziono w kulturze nacisk...
„Opowiadania” Tadeusza Borowskiego to utwór w którym autor zastosował interesującą metodę narracji i konstrukcję narratora. W cyklu przeważa opowiadanie...
Józio - główny bohater i narrator „Ferdydurke” - obudził się o dziwnej porze. Początkowo miał wrażenie że musi pędzić na dworzec. Dopiero po...
Przedstawiający sąd ostateczny tryptyk Hansa Memlinga powstał najprawdopodobniej w okresie między 1467 a 1471 r. Pierwotnie dzieło przeznaczone było dla jednego z florenckich...
Szarość przeciętność i jednakowość każdego naszego dnia który prawie niczym nie różni się od poprzedniego sprawia że często zapominamy że może istnieć...
Cechy opis założenia Akademizm to kierunek w sztuce który datowany jest na wiek XIX oraz część wieku poprzedniego. Malarstwo akademickie krytykowane było za zbytnie...
Danusia Jurandówna i Jagienka Zychówna to dwie bohaterki kobiece które pojawiają się w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza. Już na pierwszy...
Zdarza się że na bohaterach tragedii antycznej ciąży wina tragiczna zwana również hamartią. Wynika ona z nieodpowiedniej oceny własnej sytuacji ponieważ działając...