Unikalne i sprawdzone teksty

Patriotyzm i powstanie styczniowe w „Nad Niemnem” | wypracowanie

Powstanie styczniowe stanowi jeden z najważniejszych problemów powieści „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Książka powstawała w warunkach ograniczeń cenzuralnych, dlatego autorka nie mogła poruszać tematu polskiego Stycznia wprost, ale musiała się posługiwać językiem ezopowym. Naczelnym symbolem ofiary jest w powieści „mogiła” (pisana z dużej litery), będąca słowem-kluczem otwierającym historię narodowego zrywu. „Mogiła” pojawia się w rozmowach bohaterów wtajemniczonych w jej znaczenie. Ponadto o powstaniu mówi się: „pożar” lub „burza”.

Styczeń pojawia się we wspomnieniach bohaterów bezpośrednio zaangażowanych w tamte wydarzenia. Najbardziej obszernie historię powstania opowiada Jan Bohatyrowicz, który zabiera Justynę Orzelską na mogiłę. Sam w 1863 roku był dzieckiem i pamięta, jak jego ojciec wraz z wujem Anzelmem i braćmi Korczyńskimi – Andrzejem i Dominikiem wyruszył do lasu. Wzruszający obraz pożegnania nakłada się na tragiczny obraz klęski. Z powstania ocalał jedynie wuj Anzelm, który nie przekazał Jankowi wprost wiadomości o śmierci jego ojca i Andrzeja Korczyńskiego, ale pokazał na czoło i piersi – miejsca, gdzie zostali śmiertelnie ugodzeni przez wroga. Dominik z kolei dostał się do niewoli, na co wskazywał gest Anzelma imitujący związane nogi i ręce.

Powstanie dotkliwie odbiło się na Korczyńskich i Bohatyrowiczach. Pani Andrzejowa po śmierci ukochanego męża popadła w rozpacz; nigdy nie zdecydowała się ponownie wyjść za mąż, ale skupiła się na wychowaniu syna Zygmunta. Istotne znaczenie ma w powieści wdowi strój pani Korczyńskiej, stanowiący nawiązanie do zwyczaju, jaki panował po powstaniu styczniowym wśród polskich kobiet. Na znak smutku po powstańcach nosiły one bowiem czarne żałobne suknie.

O tym, jakie skutki powstania dotknęły polskie ziemiaństwo, możemy wnioskować ze wzmianek na temat uszczuplenia majątku Korczyn i walce Benedykta o jego utrzymanie. Są to wymowne aluzje do rosyjskich represji w postaci konfiskaty ziemi, a także nakazu odsprzedawania jej Rosjanom.

Mowa więzienna w „Nad Niemnem”, symbolika mogiły, wspomnienia bohaterów wyraźnie przywołują najtragiczniejsze z polskich powstań i sprawiają, że powieść zyskuje głębokie patriotyczne przesłanie. Orzeszkowa dowartościowuje ideę walki o wolność, opowiada się za pielęgnowaniem pamięci o ofierze tych, którzy polegli za Polskę i widzi w niej sens.

Mimo tragicznych skutków główna idea Stycznia nie straciła, według autorki, na wartości. Jest wciąż żywa i czeka na właściwy moment, by się odrodzić. Szczególne znaczenie zyskuje w tym kontekście pogodzenie się Benedykta Korczyńskiego z synem i ich wspólna wyprawa na Mogiłę. Równie ważne jest także zażegnanie konfliktu między Korczyńskimi i Bohatyrowiczami. W ostatniej scenie powieści Benedykt z Justyną odwiedzają chatę Anzelma, co stanowi symbol nadziei na ponowne zjednoczenie ludu i szlachty.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Czy Prometeusza można uznać za...

Mityczny stwórca człowieka Prometeusz to postać która łączy w sobie pewne sprzeczności. Z jednej strony jest on altruistą który gotów jest poświęcić...

Bolesław Chrobry jako ideał władcy...

Ponieważ „Kronika polska” Galla Anonima miała być raczej panegirykiem na cześć Bolesława Krzywoustego niż dziełem porządkującym dzieje polskich władców...

Historia wojny trojańskiej –...

Tetyda boginka morska była niezwykle piękna więc o jej rękę ubiegali Zeus i Posejdon. Jednakże ciążyła nad nią przepowiednia że urodzi ona syna który będzie...

Filozofia życia według Różewicza...

Poeci od zawsze wypowiadali się w najważniejszych sprawach dotyczących ludzkiego losu. Przedstawiali własne wizje powinności człowieka wyzwań przed nim stojących i radości...

Frida Kahlo Dwie Fridy – opis...

Frida Kahlo była jedną z najbardziej barwnych i interesujących postaci dwudziestowiecznego malarstwa. Jej twórczość często określana jest jako połączenie realizmu...

Przygotowanie – interpretacja...

Jest 31 grudnia 1799 r. Przed chatą czarnoksiężnika Twardowskiego która mieści się gdzieś w górach karpackich Czarownica czesze włosy i przywołuje siły...

Dziwny jest ten świat. Rozprawka

Wielki polski muzyk Czesław Niemen śpiewał w swoim najsłynniejszym przeboju: Dziwny jest ten świat gdzie jeszcze wciąż mieści się wiele zła. Niestety chyba każdy zmuszony...

Charakterystyka porównawcza Napoleona...

Napoleon i Snowball z „Folwarku zwierzęcego” George’a Orwella to dwa knury które stają na czele zwierzęcej rewolucji mającej na celu obalenie rządów...

Dlaczego jest coraz mniej patriotów?...

Współczesny świat co raz zadziwia nas kolejnymi zmianami. Nowe technologie sprawiają że życie ludzi jest coraz łatwiejsze kolejne choroby zostają pokonane przez...