„Lalka” jako powieść realistyczna prezentuje szeroką panoramę polskiego społeczeństwa. Nie jest to jedynie pobieżne przedstawienie polegające na wyliczeniu poszczególnych grup - wręcz przeciwnie, dzieło Bolesława Prusa uwidacznia nici wzajemnych zależności, relacje i oceny. Z pewnością można więc nazwać je wnikliwym studium polskiego społeczeństwa końca XIX stulecia.
Warszawa - główne miejsce akcji dzieła, które można postrzegać jako miniaturę nieistniejącej na mapach Polski - jest miastem kontrastów i nierówności. Jej ulice przemierzają niezwykle bogaci przedstawiciele arystokracji, uboższa szlachta, mieszczanie oraz znajdująca się w trudnej sytuacji życiowej biedota. W obrębie każdej z tych warstw można wyróżnić kilka rodzajów (np. wśród arystokratów są zarówno ci, którym los ojczyzny jest obojętny, jak i ci, którzy gotowi są do poświęceń - np. książę).
Bardzo wyraźnie podzielone społeczeństwo trawione jest przez mnóstwo „chorób”. Wokulski, Ochocki i Szuman to tylko niektórzy z bohaterów dostrzegających liczne wady arystokracji, która marnotrawi czas, środki finansowe i energię, koncentrując się głównie na kolejnych spotkaniach, balach i wydarzeniach kulturalnych. Tymczasem naród i kraj są w potrzebie, oczekują doraźnego wsparcia i odpowiedzialnego przewodnictwa. Jednak nie tylko arystokracja przejawia negatywne cechy. Tych nie brakuje także szlachcie (zacietrzewienie, przywiązanie do dawnych form życia), mieszczanom (chytrość, stawianie na pierwszym miejscu indywidualnego interesu) i najbiedniejszym (marnotrawienie pieniędzy, rozpusta, często niechęć do pracy).
Niemożność pokonania podziałów i zgodnego przystąpienia do współpracy okazuje się dla polskiego społeczeństwa zgubna. Wokulski, będąc w Paryżu, dostrzega harmonijną organizację życia miasta, które jawi mu się jako organizm (wielka gąsienica). Każda komórka, każdy narząd pełni określoną funkcję, by przyśpieszyć rozwój i postęp. Niestety, w Warszawie, a więc w polskim społeczeństwie, utrzymuje się stan zgoła inny.
Bolesław Prus nie zapomina w „Lalce” także o zróżnicowaniu etnicznym społeczeństwa. W dziele pojawiają się Niemcy i Żydzi. Ci pierwsi (np. Minclowie) to przede wszystkim kupcy, bogaci mieszczanie, którzy kultywują rodzime tradycje. Z kolei społeczność żydowska spotyka się z narastającą niechęcią ze strony Polaków (w dziele wciąż pojawiają się zapowiedzi groźnych wydarzeń). Dzieje się tak, ponieważ jest lepiej zorganizowana, skonsolidowana. Kiedy Szlangbaum kupuje sklep Wokulskiego, pracę (pomimo jego obietnic) tracą subiekci, którzy niepochlebnie wypowiadali się o Żydach, a na ich miejsce przyjmowani są właśnie starozakonni. W ten sposób umacniają oni swoją pozycję, co zostaje podkreślone, gdy główny bohater wycofuje się ze spółki do handlu ze Wschodem, a jego miejsce zajmują Żydzi.
Społeczeństwo ukazane w „Lalce” jest bardzo zróżnicowane i wyraźnie podzielone. Najbardziej degenerującym jest brak wspólnego celu, który zastąpiony zostaje szeregiem indywidualnych, egoistycznych dążeń. W tej rzeczywistości bohaterowie - idealiści skazani są na porażkę, bowiem konieczna jest tutaj praca od podstaw - szansa na ponowne zbudowanie zrębów zjednoczonego wokół wspólnego celu (dobra ojczyzny) społeczeństwa.
Życie codzienne i kariery zawodowe aktorek tancerek wokalistek kabaretowych oraz cyrkówek nad wyraz interesowały mieszkańców Paryża przełomu wieków...
Powieść Jana Potockiego „Rękopis znaleziony w Saragossie” od dwóch stuleci elektryzuje czytelników. Chociaż za życia autora nie cieszyła się...
W XV wieku odkryto w Rzymie niezwykłą grotę pełną zadziwiających malowideł. Przedstawiały one połączenia ludzi i zwierząt i roślin. Motywy owe zaczęły być kopiowane...
Kraków to jedno z najważniejszych polskich miast. Przez długie wieki był stolicą naszego kraju miejscem zamieszkania króla. To tutaj znajduje się prastary...
Louis Vauxcelles francuski krytyk sztuki w czasie podziwiania wystawy obrazów miał krzyknąć iż widzi Donatella wśród bestii (Donatello był renesansowym rzeźbiarzem)....
Definicja i wyznaczniki gatunku Dramat romantyczny to typ dramatu charakterystyczny dla epoki romantyzmu. Odrzuca on klasyczną koncepcję tej odmiany literackiej wyrastając...
XIX wiek stanowił trudny okres dla Polaków. Kraj znajdował się pod zaborami a próby postań narodowych nie doprowadziły do odzyskania niepodległości. Jednak...
Kiedy Mały Książę opuścił swoją planetę w pierwszej kolejności odwiedził ciała niebieskie zlokalizowane najbliżej jego asteroidy B-612. Były to planety 325 326 327...
Zabicie drugiego człowieka we wszystkich kulturach uchodzi za doświadczenie ekstremalne. Nawet w okresach brutalnych i okrutnych odebranie życia uznawano za najgorszą zbrodnię...