Łukasz Górnicki

Łukasz Górnicki urodził się w 1527 roku w Oświęcimiu. Pochodził z rodziny mieszczańskiej, a jego wuj, Stanisław Gąsiorek, był dyrygentem kapeli królewskiej w Krakowie.On to sprowadził do stolicy młodego Łukasza i zapewnił mu wykształcenie. Wprowadził go także na dwór biskupi w Prądniku (dzisiaj jest to dzielnica Krakowa).

Górnicki studiował w Krakowie, otrzymał też posadę w kancelarii królewskiej. Zaprzyjaźnił się również z elitą intelektualną kraju, między innymi z Janem Kochanowskim. Już jako trzydziestoletni mężczyzna wyruszył na dwuletnie studia do Włoch. Właśnie z tym krajem wiąże się jego miejsce w literaturze. Po powrocie do Polski otrzymał od króla Zygmunta Augusta zalecenie, by przetłumaczyć z włoskiego dzieło Baldassarre Castiglione „Il Cortegiano”. Praca Castiglione’a ukazała się po raz pierwszy w 1528 roku i zyskała europejską sławę. Uznawano powszechnie, że książka zawiera obraz idealnego szlachcica – doczekała się ona przekładów na wiele języków. Trzeba pamiętać, iż w XVI wieku nie znano pojęć plagiatu, czy własności intelektualnej, stąd tłumaczenie nie były wierne. Jednak, jak zauważa znany brytyjski historyk Peter Burke, żaden kraj nie doczekał się tak oryginalnego przekładu, jak ten dokonany przez Goślickiego.

Polak przeniósł bowiem dzieło Casiglione’a w rodzime realia. O ile akcja oryginału rozgrywa się na dworze księcia Urbino, to bohaterami „Dworzanina polskiego” (wydanego w 1566 roku) są członkowie świty biskupiej na dworze w Prądniku. Ważną zmianą w stosunku do oryginału jest też usunięcie kobiet – jak uważał Górnicki, w Polsce nie brały one udziału w poważnych rozmowach, więc nie było dla nich miejsca w dziele. „Dworzanin polski” to owoc ciężkiej pracy, polegającej na przełożeniu wyrafinowanych pojęć filozoficznych i kulturalnych renesansowych Włoch na dopiero rozwijający się język polski. Historycy literatury często zestawiają tę próbę zaszczepienia w kraju europejskich wzorów życia dworskiego i myśli neoplatońskiej z rubasznymi dziełami Mikołaja Reja – w końcu Rej tworzył w tym samym czasie, co Górnicki.

Górnicki był także autorem pism politycznych ("Rozmowa Polaka z Włochem o wolnościach i prawach polskich") oraz historycznych (wydane pośmiertnie "Dzieje w Koronie polskiej […] od roku 1538 aż do roku 1572"). Otrzymał starostwa tykocińskie i wasilkowskie. W Tykocinie też spoczął po śmierci w 1603 roku. Dworzanin do tej pory uznawany zostaje za jego najwybitniejsze dzieło.