Daleki rejs – streszczenie, problematyka

Streszczenie

Rozdział I

Poznajemy głównego bohatera – Pawła, którego ojciec dawno wyruszył w rejs, a on od dłuższego czasu czeka niecierpliwie na list od niego. Paweł mieszka tylko z mamą i młodszym bratem. Któregoś razu chłopak natrafił w skrzynce na list zaadresowany do siebie. Okazało się, że próbował nawiązać z nim kontakt niejaki Dżejms, który chciał utrzymywać z nim stałą korespondencję. Z tego co mówił wynikało, że wie bardzo dużo o Pawle.

Rozdział II

Paweł chciał sprawdzić czy rzeczywiście Dżejms tak dużo o nim wie. Dlatego w liście, który do niego pisał zadawał pytania mogące to zweryfikować. Pytał się np. o swoje ulubione danie. Po napisaniu listu, Paweł wspólnie z bratem oglądali program o himalaistach. Kuba – brat Pawła był gruby, nosił okulary i nie miał wielu kolegów, ponieważ uchodził w szkole za prymusa. Kiedy tata ich opuścił, Kuba stał się (zdaniem Pawła) ślamazarny i ciapowaty. Paweł nie potrafił go lubić – zwłaszcza zły był na niego za to, że kiedyś przyniesiony przez niego do domu kotek, zjadł mu chomika.

Rozdział III

Paweł często zaglądał do dziupli kasztanowca, gdzie schowane były listy, które wymieniał z Dżejmsem. Tego dnia nie mógł wyjąć listu, ponieważ wracał ze szkoły z kolegami. Zrobił to dopiero następnego dnia. Ku swojemu zaskoczeniu stwierdził, że Dżejms mówił prawdę i rzeczywiście sporo o nim wie – w liście bezbłędnie odpowiedział na wszystkie podchwytliwe pytania. Wiedział, że Paweł jest wysoki i chudy, a także, że lubi biegać i wspinać się. Z powodu odczytywania listu, Paweł spóźnił się do szkoły. Na jednej z lekcji uczniowie mieli za zadanie narysować swojego tatę. Pawłowi było smutno, bo zapomniał już jak wygląda jego tata.

Rozdział IV

Było coraz chłodniej. Bartek chciał zrobić prezent dla swojego przyjaciela, który miał właśnie imieniny i nazbierał mu liści do zielnika. Jego tata też miał na imię Bartłomiej. Napisał o tym w liście Dżejmsowi. Wiedział, że jest wiele dzieci, którym brakuje tatusiów, ale jemu najbardziej było żal tego, że on nawet nie wiedział gdzie jest jego tata. Ciekawy był kiedy obchodzi on imieniny. Mama powiedziała mu, że dopiero w sierpniu. Bartek chciał za wszelką cenę dowiedzieć się, gdzie teraz mieszka jego tata i postanowił to sprawdzić.
Rozdział V
Dżejms przekonywał w liście Pawła, że kiedyś widział jego tatę. Pytał go też o to, co zbiera jego brat, gdyż sam zbierał znaczki. Paweł przypomniał sobie, że kiedyś jadąc z mamą pociągiem, na stacji ujrzał mężczyzną do złudzenia przypominającego jego ojca. Mama jednak powiedziała mu, że się pomylił. Paweł chciał, by Dżejms pomógł mu odnaleźć ojca, dlatego pokazał mu jego fotografię. Gdy próbował wydostać ją z kartonu, do pokoju weszła mama i Kuba, ale na szczęście młodszy brat odwrócił uwagę mamy.

Rozdział VI

Na jednym ze zdjęć tato Pawła był w czepku kąpielowym. Chłopak chciał go za wszelką cenę odnaleźć. Napisał do Dżejmsa list, w którym wspomniał o wypożyczonym zdjęciu taty. Mimo próśb Dżejmsa, nie chciał wiele pisać o bracie – napomknął tylko, że niegdyś Kuba zbierał opakowania po zapałkach i batonikach. Na drugi dzień wracając do domu z kolegami – Bartkiem i Grześkiem, Paweł wypytywał wszystkich o godzinę (wbiegł nawet za jednym z przypadkowo spotkanych mężczyzn do kwiaciarni). Chłopakom nic nie chciał powiedzieć. Gdy wrócił do domu, był bardzo smutny i nie miał nawet ochoty na ulubione pierogi.

Rozdział VII

Paweł chciał poprosić kolegów o pomoc w poszukiwaniach ojca. Dżejms stwierdził, że mimo czepka, tatę Pawła i tak można bardzo łatwo rozpoznać. Uważał też, że w poszukiwania można by zaangażować samego Kubę. To właśnie on przerwał Pawłowi czytanie listu. Brat przyszedł pożyczyć od niego książkę „Gimnastyka dla wszystkich”. Paweł uważał, że Kubie też brakuje taty i było mu z tego powodu bardzo smutno.

Rozdział VIII

Któregoś dnia Paweł podsłuchał rozmowę mamy z ciotką Sylwią, która przekonywała ją, że pozostawiona sama z dziećmi powinna spróbować na nowo ułożyć sobie życie i ponownie wyjść za mąż. Pawła bardzo to zdenerwowało, dlatego napisał o tym Dżejmsowi. Chciał się też z nim jak najszybciej spotkać. Nazajutrz padał śnieg, ale Paweł był zdecydowany iść na spotkanie. Mamie wytłumaczył się, że idzie zrobić zakupy. Ku swemu zaskoczeniu pod kasztanem spotkał tylko starszego pana z pieskiem.

Rozdział IX

Paweł smucił się, że mama może chcieć ponownie wyjść za mąż i powiedział o tym kolegom. Mama uspokoiła go jednak i przekonała, że jego obawy są bezzasadne. Kuba był na diecie i bardzo widocznie schudł, czym zyskał szacunek i uznanie Pawła. Ten niezmordowanie poszukiwał ojca w okolicy i mimowolnie wypatrywał go w każdym napotkanym mężczyźnie. Każdy wydawał mu się do niego podobny. Dżejms napisał mu list, w którym usprawiedliwiał się dlaczego nie mógł przyjść na spotkanie. Jego zdaniem nie nadszedł jeszcze czas, by się ujawnić. Przekonywał Pawła, że nie powinien śmiać się z młodszego brata i że jego mama na pewno nie ma zamiaru wyjść za mąż (przynajmniej w najbliższym czasie). Paweł był głęboko zdumiony jak dużo Dżejms wie o jego rodzinie.

Rozdział X

Na Gwiazdkę Paweł podarował Dżejmsowi kartkę z Mikołajem. Dżejms z kolei miał dla niego list i mapę świata. Powiedział mu, że chciałby być żeglarzem i opłynąć razem z nim cały świat. Pod choinkę Paweł dostał łyżwy, a Kuba schował do worka podarek dla taty, czym bardzo rozczulił mamę. Paweł stopniowo przekonywał się do młodszego brata, od którego w prezencie dostał książkę o podróżach.

Rozdział XI

Nastały ferie świąteczne, które bracia spędzali wspólnie z mamą. Paweł zdecydował się odbyć wspólnie z Dżejmsem podróż, podczas której będzie szukać taty. O swych planach opowiedział mamie, nie zdradzając jej jednak kim jest Dżejms. Mama przyznała, że i ona sama chętnie wzięłaby udział w tym rejsie.

Rozdział XII

Nastały smutne dni. Kuba się rozchorował i ustały listy od Dżejmsa, co bardzo zaniepokoiło Pawła. Na dodatek w szkole Paweł dostał jedynkę z matematyki, co jeszcze bardziej go dobiło. Mama próbowała go jakoś pocieszyć. Chłopak w końcu opowiedział jej o Dżejmsie i pisanych do niego listach. Mama była przekonana, że Dżejms najprawdopodobniej zachorował i dlatego już nie pisze. Paweł odzyskał humor podczas wspólnej zabawy z mamą i Kubą w 20 pytań.

Rozdział XIII

Okazało się, że rzeczywiście Dżejms chorował na grypę. W liście przekonywał Pawła, by na wyprawę wyruszył z mamą i kolegami. Napomknął też, że mama Pawła oszczędza pieniądze na remont, a mogłaby je lepiej spożytkować – właśnie na ową podróż. Paweł powoli doszedł do wniosku, że tak naprawdę za Dżejmsa podawał się jego brat. Postanowił to sprawdzić i złapać go na gorącym uczynku przy kasztanie. W liście jednak nie dał mu poznać, że ma wobec niego podejrzenia. Jak zwykle wysłał list i zaczaił się za kioskiem. Niestety długo czekając, bardzo przemarzł i w efekcie się rozchorował.

Rozdział XIV

Pawłowi było smutno, że plany podróży spełzły na niczym, bo Dżejmsem okazał się Kuba. Mama pocieszała go i poradziła mu, by dalej pisał listy z Dżejmsem i nie zdradził się przed nim, że zna jego prawdziwą tożsamość. Niedługo potem Paweł wyzdrowiał i wrócił do szkoły. Namawiał też kolegów, by wspólnie z nim odbyli rejs. Znów pisał listy do brata.

Rozdział XV

Paweł poprawił swoje wyniki w szkole – dostał piątkę z matematyki i przekonywał Bartka, że każdy prawdziwy kapitan musi być dobry z tego przedmiotu. Kuba i Paweł zaczęli chodzić na pływalnię i Paweł napisał o tym w liście Dżejmsowi. Wspomniał mu, że Kuba bardzo dobrze pływa, a trener Filip jest bardzo podobny do taty. Mama chciała wyruszyć w rejs razem z Pawłem.

Rozdział XVI

Jeden z listów Dżejmsa zamókł. Tajemniczy nieznajomy pisał w nim, że wkrótce się ujawni. Przekonywał też Pawła, by nakłonił mamę, by wzięła udział w ćwiczeniach równowagi, mających na celu polepszenie jej zdrowia. Paweł nie wiedział, czy mama będzie chciała brać w nich udział. Kotka Mika, którą mama sprowadziła do domu, by wyłapała wszystkie muchy, praktycznie przez cały czas wspinała się po firankach. Mama planowała przeprowadzić remont w całym domu. Paweł nie chciał, by wyszło na jaw, że wie kim naprawdę jest Dżejms.

Rozdział XVII

Do Pawła przyjechał w odwiedziny dziadek, który mówił donośnym głosem. Od razu zauważył, że Kuba bardzo schudł. Paweł miał spotkać się z Dżejmsem o piątej. Dziadek chciał dowiedzieć się czy jego syn (a ich tata) pisze do niego listy. Nie otrzymał jednak odpowiedzi, ponieważ mama zawołała wszystkich na kolację. Kuba wreszcie oznajmił wszystkim, że to on podawał się w listach za Dżejmsa. Dziadek również o wszystkim się dowiedział.

Rozdział XVIII

Dziadek podarował chłopcom kompas i opowiadał im o astronomii. Poznawszy ich plany, postanowił również przyłączyć się do rejsu. Mama i Kuba postanowili ćwiczyć na ścieżce zdrowia. Pawła odwiedził kolega Bartek, który przyniósł ze sobą globus. Razem z dziadkiem odbywali na nim wymyślone podróż i dalekie rejsy. Właśnie wróciła do domu mama, która chciała również przyłączyć się do tej podróży. Było ich jednak jeszcze zbyt mało, dlatego Kuba postanowił, że weźmie do załogi również rudego Wojtka. Planował na pokład zabrać też tatę (oczywiście jak tylko się odnajdzie). Łącznie zebrało się na statku siedmiu członków załogi, co dobrze wróżyło.

Rozdział XIX

Po jakimś czasie dziadek wyjechał, a chłopcy z niecierpliwością oczekiwali wakacji. Paweł nie otrzymywał już listów od Dżejmsa, ale któregoś dnia odnalazł w dziupli wiadomość. Kuba pisał mu w liście, że ma żal do niego, bo ten czasami zdaje się w ogóle go nie zauważać, tak jakby był mu całkowicie obojętny, a to bardzo go smuciło. Dlatego chciałby na nowo pisać listy, dzięki którym mógł być naprawdę sobą i wyrażać to co czuje, a czego czasami mógłby wstydzić się okazać w relacjach bezpośrednich. Paweł odpisał mu, że z chęcią będzie utrzymywał dalszą korespondencję, gdyż kocha brata i pragnie dla niego jak najlepiej. Chciał też, by ich statek nazywał się „Siódemka”.

Problematyka

„Daleki rejs” to przejmująca, momentami bardzo wzruszająca powieść o poszukiwaniu tego co w życiu najważniejsze – przyjaźni i bliskości, które może zapewnić dziecku tylko ciepła, pełna i kochająca się rodzina. Relacje rodzinne w domu Pawła (główny bohater) nie należały do najlepszych głównie dlatego, że w rodzinie zabrakło taty. Emocje, jakie w takiej sytuacji rodzą się w dziecku, autorka starał się wyrazić, obrazując nam dokładnie przeżycia Pawła. To właśnie z jego perspektywy obserwujemy całą tę trudną sytuację. Taty nie ma już w domu ponad rok i cała rodzina bardzo odczuwa dojmującą, straszliwą tęsknotę. Paweł nie pamięta nawet już dobrze twarzy ojca i tego jak się ubierał. Jego największym marzeniem jest to, by tata wreszcie do nich powrócił, dlatego z takim utęsknieniem czeka na list od niego. Jedynym pocieszeniem jest dla niego to, że może utrzymywać z nim kontakt listowny. Nie chce, by mama ponownie wychodziła za mąż i sama myśl o tym bardzo go przeraża. Mimo upływu czasu wciąż pamięta o ojcu i stara się zrobić wszystko (wymyślony rejs „Siódemką”), by w końcu go odnaleźć.

Problematyka niepełnej rodziny poruszona przez autorkę wydaje się bardzo uniwersalna. Koledzy Pawła również nie żyli w pełnych rodzinach więc problem ten nie należał do wyjątkowych czy niespotykanych. W sytuacji Pawła uderza jednak to jak wielką spuściznę pozostawia po sobie osoba, którą przecież bardzo kochaliśmy, ceniliśmy, uznawaliśmy za autorytet, a która nagle, z niewiadomych przyczyn zniknęła, nie pozostawiając po sobie znaku. Paweł mocno to przeżywa, a jednocześnie smuci go własna bezsilność, niemoc rozwiązania tego problemu i ulżenia życiu matki i młodszego brata.

Kolejnym ważnym problemem podjętym tutaj jest potrzeba poszukiwania przyjaźni. Paweł pragnie mieć kogoś z kim będzie mógł dzielić się swymi bolączkami i troskami; kogoś kto go zawsze zrozumie, pocieszy i pospieszy mu z dobrą radą. Dlatego tak bardzo angażuje się w utrzymywanie listownej korespondencji z Tajemniczym Dżejmsem. Pisząc do niego listy, przekonuje się, że mają ze sobą wiele wspólnego, a Dżejms bardzo dużo o nim wie. Pisanie tych listów jest dla Pawła jakby terapią przynoszącą mu ulgę. Chłopak może zwierzać się w nich swojemu przyjacielowi, któremu ufa i na którego może liczyć. Dzieli się z nim swoimi uczuciami, tęsknotami i wie, że przyjaciel go rozumie. Razem z nim planuje odbycie tytułowego „dalekiego rejsu”, podczas którego zamierzają odnaleźć tatę Pawła. Tak naprawdę okazuje się, że Dżejmsem był Kuba – młodszy brat Pawła, z którym ten nie miał zbyt dobrych relacji. Paweł początkowo nie darzył go zbytnią sympatią, ale gdy odkrył, że to z nim utrzymywał listowny kontakt, ostatecznie przekonał się do niego i chciał dalej prowadzić tę korespondencję, która pomagała tak naprawdę im obu. Dzięki niej obaj mogli dzielić się ze sobą swymi uczuciami i intymni sekretami – mieli wrażenie, że siebie dobrze rozumieją i są ze sobą szczerzy.

Powieść uwydatnia też problem budowania relacji w rodzinie i bliskich więzi spajających wszystkich członków rodziny. Relacje między braćmi wbrew pozorom należą raczej do trudnych. Choć więź z bratem powinna być silna, zwłaszcza gdy ojciec opuścił rodzinę i chłopcy powinni zająć się mamą, tak naprawdę okazuje się, że coś uniemożliwia im porozumienie. Nie potrafią się dogadać, wiecznie się ze sobą kłócą, cały czas coś sobie wytykają – a to, że jeden próbuje naśladować drugiego, a to, że jeden drugiego ignoruje i całkowicie lekceważy lub najzwyczajniej nie lubi. Paweł jako starszy z braci jeszcze jakoś sobie z tym radził – miał wielu kolegów, z którymi często dzielił się swoimi troskami. Kuba natomiast nie miał kolegów, był szkolnym prymusem, który zajadał wszystkie swe frustracje, stając się przez to coraz grubszym i w efekcie przez wszystkich nielubianym. Paweł nie miał z nim dobrego kontaktu i nie chciał dzielić się z nim swoimi troskami. Uważał, że młodszy brat i tak go nie zrozumie. Nie zdradził mu nawet tego, że utrzymuje korespondencję z Tajemniczym Dżejmsem, co przecież było dla niego bardzo ważne. Dopiero z czasem dowiedziawszy się, że Dżejms to tak naprawdę Kuba, Paweł zaczął patrzeć na niego innymi oczami. Widząc już jak wielkim był dla niego wsparciem i jak często pomagał mu w najtrudniejszych chwilach, zmienił w końcu swoje myślenie na jego temat i wreszcie zaczął go cenić, przekonując się do jego zalet. Pokazuje to, że czasami łatwiej możemy poznać drugiego człowieka i jego uczucia nie w sposób bezpośredni, ale utrzymując z nim swobodny kontakt, który w żaden sposób nas nie krępuje i dzięki któremu możliwe staje się wyrażenie tego do czego trudno byłoby się nam przyznać w innych okolicznościach. Korespondencja pozwoliła chłopcom odbudować dobre relacje i poznać siebie, swoje emocje – dowiedzieć się więcej o sobie nawzajem i zrozumieć wzajemne niechęci czy pretensje. Pojawienie się Tajemniczego Dżejmsa było potrzebne, by Paweł popatrzył na brat przychylnym okiem i zaczął go doceniać, widząc w nim najważniejszą osobę w swym życiu.

Powieść ukazuje nam też siłę marzeń i wiary w ich spełnienie. Myśl o żegludze i odnalezieniu taty rozbudzona w Pawle przez Dżejmsa, stanowi dla chłopca jedyne pocieszenie i jest nadzieją, której tak usilnie i wytrwale się trzyma. Tylko myśl o tym, że jeszcze kiedyś uda mu się odnaleźć ojca dodaje mu sił i czyni ból spowodowany jego odejściem w miarę znośniejszym. Chłopak poświęca tej myśli wszystkie swe działania – pragnie poprawić się w nauce, by być dobrym kapitanem. Dokładnie planuje całą tę podróż – na pokład chciałby wziąć ze sobą mamę, przyjaciół i dziadka. To dziadek opowiada mu o geografii i udziela potrzebnych mu rad. Razem z nim i z Bartkiem odbywają wymyślone podróże palcem po globusie. To właśnie marzenie o powtórnym zobaczeniu ojca utrzymuje Pawła przy życiu i przynosi ulgę w jego tęsknocie.