Streszczenie
Akcja opowieści toczy się w historycznym mieście położonym na Litwie. U wrót zamku Litawora pojawiają się Krzyżacy, którzy chcą spotkać się z księciem. Po naporach przybyłych, do Litawora udaje się jego wierny doradca.
Rozmowa z mężczyzną wyjawia przyczynę konfliktu. Żona Litawora – Grażyna w posagu wniosła Lidę, miejsce, które należeć powinno do małżeństwa. Temu poglądowi sprzeciwia się jednak Witold, który jest władcą Litwy. Litawor planuje odbicie krainy, a zaplanowanie przedsięwzięcia zleca Rymwidowi. Ten jednak jest przeciwny najazdowi. Odwołuje się do historii i stara się księciu zaprezentować odpowiednie kroki, które powinien poczynić. Okazuje się jednak, że władca nie tylko nie chce rozwiązać sprawy pokojowo, ale co gorsza postanowił sprzymierzyć się z zakonnikami, którzy stoją u bram. Doradca po raz kolejny odwołuje się do historii i przedstawia trudne dzieje Litwy. Jednak Litwor nie słucha, po raz kolejny wytykając wady Witolda. Rozkazy wydane doradcy pozostają niezmienne.
Mężczyzna odchodzi, lecz postanawia porozmawiać z żoną władcy. Poznawszy zamiary Litawora, Grażyna postanawia interweniować. Jej wysiłki zdają się jednak nie przynosić skutku. Rymwid dostrzega, że stojący pod bramą posłowie oddalają się po rozmowie z posłańcem pochodzącym od kobiety. Taki obrót sytuacji zdenerwowała zakonników, którzy zapowiedzieli napaść.
Jednak władca gotowy jest stawić im czoła. Choć jego postawa wzbudza niepokój Rymwida, wyrusza on razem z panem. Gdy docierają na miejsce, władca rozpoczyna walkę. Taktyka pozostawiona zostaje Rymwidowi. Władca zostaje raniony, a na placu boju pojawia się postać czarnego rycerza. Doradca chcąc pomóc swemu panu orientuje się, że pod zbroją nie kryje się postać Litwora. Bitwa kończy się szczęśliwie dla mieszkańców zamku. Jednakże dzień później odbywa się pogrzeb.
Okazuje się jednak, że zmarłym nie jest Litawor, lecz jego żona. Wykorzystując podobieństwo do męża Grażyna poprowadziła wojsko. Czarnym rycerzem okazał się jej małżonek. Ciało Grażyny zostaje spalone, a Litawor popełnia samobójstwo w płomieniach. W książce pojawia się także nota wyjaśniająca niektóre wydarzenia. Między innymi postępowanie Grażyny i tożsamość przywódcy wojsk podczas bitwy.
Plan wydarzeń
1. Pojawienie się u bram zamku Litawora Krzyżaków.
2. Rozmowa władcy z Rymwidem.
3. Plan zbrojnego ataku w celu uzyskania ziem zagarniętych przez Witolda.
4. Sprzeciw Rymwida.
5. Rozmowa doradcy z Grażyną.
6. Odesłanie zakonników przez posła.
7. Zapowiedź napaści.
8. Wyruszenie wojsk z zamku.
9. Ranienie przywódcy.
10. Pojawienie się czarnego rycerza.
11. Pomyślne zakończenie bitwy.
12. Pogrzeb przywódcy.
13. Wyjawienie tożsamości dowódcy.
14. Samobójstwo Litawora.