„Ballady i romanse” Władysława Broniewskiego to wiersz przedstawiający śmierć nastoletniej Żydówki, Ryfki, rozstrzelanej przez bezdusznych SS-manów. Tekst już w samym tytule nawiązuje do „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza, a dokładnie do „Romantyczności” – programowego utworu polskiego romantyzmu. W wierszu można odnaleźć wyraźne cechy ballady: przemieszanie elementów epiki (szczątki fabuły, obecność bohaterów, akcji), liryki (środki poetyckie, podmiot liryczny) i dramatu (dialogi i monologi).
Oto mała Żydówka siedzi na gruzach zwalonych domów i nie wie, co ma ze sobą począć. Jej matka zginęła w nalotach bombowych, ojciec zaś został wywieziony do Majdanku. Dziewczyna przypomina Mickiewiczowską Karusię – podobnie jak ona traci bowiem kontakt z rzeczywistością, czego wyrazem jest chęć zaniesienia bułki rodzicom. Przejeżdżający ludzie silą się na słabe gesty pomocy, jednak nie ratują Ryfki. W końcu zjawiają się więc ss-mani, którzy prowadzą również ubiczowanego Chrystusa i dokonują egzekucji dziewczyny i Jezusa.
Broniewski wyraźnie dyskutuje zatem ze światopoglądem romantycznym. Romantycy byli bowiem przekonani o istnieniu metafizycznego ładu świata, którego naruszenie powoduje uruchomienie tajemnych sił natury i przywrócenie utraconego porządku. „Nie masz winy bez kary” – brzmiało motto Mickiewiczowskich ballad. Tymczasem w wierszu Broniewskiego bezsensowna i straszna zbrodnia Niemców nie spotyka się z żadną nadprzyrodzoną reakcją. Słychać wprawdzie anielskie „Alleluja”, jednak wydaje się ono jedynie ironicznym komentarzem do rozgrywającej się tragedii.
Istotne znaczenie ma również wprowadzenie do wiersza figury Chrystusa. Jego wspólna śmierć z Ryfką podkreśla niewinność ofiar i bestialstwo hitlerowców. Mordują oni ludzi bez żadnego powodu, bezsensowność ich argumentacji jest porażająca: „za koronę cierniową, za te włosy rude”. Świat po holocauście nie jest już zatem tym samym światem, mord na milionach ludzi podważył bowiem cały tradycyjny ład.
W swojej twórczości Konstanty Ildefons Gałczyński chętnie sięgał po wątki kultury ludowej miast i miasteczek przetwarzając je jednak po swojemu. Jak pisał Czesław...
Geneza „Iliadzie” przypisuje się autorstwo Homera mimo iż jest to kwestia sporna. Jest ona prawdopodobnie dziełem które poprzedza „Odyseję”...
Utwór Ignacego Krasickiego „Wstęp do bajek” otwiera wydany w 1779 roku tom „Bajki i przypowieści”. Wiersz ma formę wyliczenia – wymienione...
Antoni Słonimski napisał wiersz „Alarm” w 1940 roku. Tematem utworu jest atak hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku i naloty bombowe na Warszawę....
Według przyjętych zasad gatunku utwory żałobne poświęcano osobom znaczącym mężom stanu wodzom wybitnym duchownym. Jan Kochanowski odszedł od tej reguły. „Treny”...
Przyjaźń to jedno z najwspanialszych darów jakie człowiek może otrzymać od losu! Zgadzają się z tym najwięksi filozofowie i poeci. Ja również posiadam...
Geneza czas i miejsce akcji „Pamiętnik z powstania warszawskiego” to bodaj najbardziej znane beletrystyczne dzieło Mirona Białoszewskiego. Książka stanowi rodzaj...
Tytułowy bohater „Makbeta” Williama Szekspira z pewnością jest jedną z najbardziej wyrazistych i najlepiej nakreślonych postaci w historii literatury. W czasie...
„Oda do radości” (Ode „An die Freude”) Fryderyka Schillera powstała w 1785 roku opublikowana została rok później. W kolejnych wydaniach (1803...