„Ballady i romanse” Władysława Broniewskiego to wiersz przedstawiający śmierć nastoletniej Żydówki, Ryfki, rozstrzelanej przez bezdusznych SS-manów. Tekst już w samym tytule nawiązuje do „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza, a dokładnie do „Romantyczności” – programowego utworu polskiego romantyzmu. W wierszu można odnaleźć wyraźne cechy ballady: przemieszanie elementów epiki (szczątki fabuły, obecność bohaterów, akcji), liryki (środki poetyckie, podmiot liryczny) i dramatu (dialogi i monologi).
Oto mała Żydówka siedzi na gruzach zwalonych domów i nie wie, co ma ze sobą począć. Jej matka zginęła w nalotach bombowych, ojciec zaś został wywieziony do Majdanku. Dziewczyna przypomina Mickiewiczowską Karusię – podobnie jak ona traci bowiem kontakt z rzeczywistością, czego wyrazem jest chęć zaniesienia bułki rodzicom. Przejeżdżający ludzie silą się na słabe gesty pomocy, jednak nie ratują Ryfki. W końcu zjawiają się więc ss-mani, którzy prowadzą również ubiczowanego Chrystusa i dokonują egzekucji dziewczyny i Jezusa.
Broniewski wyraźnie dyskutuje zatem ze światopoglądem romantycznym. Romantycy byli bowiem przekonani o istnieniu metafizycznego ładu świata, którego naruszenie powoduje uruchomienie tajemnych sił natury i przywrócenie utraconego porządku. „Nie masz winy bez kary” – brzmiało motto Mickiewiczowskich ballad. Tymczasem w wierszu Broniewskiego bezsensowna i straszna zbrodnia Niemców nie spotyka się z żadną nadprzyrodzoną reakcją. Słychać wprawdzie anielskie „Alleluja”, jednak wydaje się ono jedynie ironicznym komentarzem do rozgrywającej się tragedii.
Istotne znaczenie ma również wprowadzenie do wiersza figury Chrystusa. Jego wspólna śmierć z Ryfką podkreśla niewinność ofiar i bestialstwo hitlerowców. Mordują oni ludzi bez żadnego powodu, bezsensowność ich argumentacji jest porażająca: „za koronę cierniową, za te włosy rude”. Świat po holocauście nie jest już zatem tym samym światem, mord na milionach ludzi podważył bowiem cały tradycyjny ład.
Geneza Stefan Żeromski napisał powieść „Syzyfowe prace” na podstawie własnych doświadczeń w rosyjskiej szkole. Nie jest to jednak jego autobiografia –...
Oda Horacego pt. „Do Apollina” jest utworem pochodzącym z I księgi „Pieśni”. W całości jest skierowana do Apolla na co wskazuje tytuł. Apollo syn...
Tren IX jest rozliczeniem Kochanowskiego z filozofią stoicką. Stoicy uważali że człowiek może stać ponad cierpieniem i nędzą gdy posiądzie mądrość wyjaśniającą...
Streszczenie Czasem osoby które dotychczas były dalekie mogą stać się powiernikami największych sekretów. Nielubiany przez Martę partner matki Wiktor otrzymuje...
Geneza Jedno z najważniejszych dzieł Goethego - powieść epistolarna pt. „Cierpienia młodego Wertera” - opublikowane zostało w 1774 r. Utwór szybko zyskał...
„Bagnet na broń” Władysława Broniewskiego to wiersz reprezentujący lirykę tyrtejską. Poeta napisał go w kwietniu 1939 roku kilka miesięcy przed niemiecką...
Powstanie listopadowe zajęło ważne miejsce w twórczości polskich romantyków. Gdy wymarzony czyn zbrojny okazał się przedsięwzięciem nieudanym wielu literatów...
„Manifest szalony” jest wierszem Kazimierza Wierzyńskiego. Tytuł sugeruje że mamy do czynienia z czymś co wyjawia poglądy autora na poezję a może nawet i na...
„Serce roście” (rośnie) to kolejny utwór w którym Jan Kochanowski wysławia radości prostego ale porządnego życia. Pieśń zaczyna się od opisu...