Medaliony – streszczenie, plan wydarzeń

Profesor Spanner

Komisja do spraw badania zbrodni hitlerowskich zajmuje się pseudonaukową działalnością profesora Spannera. W Instytucie Anatomicznym odkrywa makabryczny widok ciał pozbawionych głów i preparowanych w celach uzyskania mydła. Komisja rozmawia z więźniem, z pochodzenia gdańszczaninem, który dokładnie opowiada o strasznych praktykach Spannera i jego pracowników w czasie II wojny światowej. Spanner wykorzystywał tłuszcz z ludzkich zwłok do produkowania mydła, a pozostałości ciał były palone, jednak swąd przeszkadzał okolicznym mieszkańcom.

Sam Spanner był lekarzem, który na ochotnika zgłosił się do służby w SS. W 1945 roku wyjechał i ukrył się. Wśród zmarłych wykorzystywanych do tych praktyk byli głównie Polacy (pacjenci szpitali psychiatrycznych), a także nieprawomyślni Niemcy oraz jeden Rosjanin. Sama receptura produkcji mydła była tajemnicą, nie można było również nikomu zdradzać, co działo się w instytucie. Sam zeznający więzień nie zdawał sobie sprawy z tego, że dopuszcza się przestępstwa. Początkowo brzydził się powstałego mydła, ale potem go używał. Komisja przesłuchuje również lekarzy biorących udział w tej działalności, ale ci zasłaniają się niewiedzą.

Dno

Opowiadanie to przedstawia historię anonimowej kobiety, która podczas wojny straciła całą rodzinę. Ma jeszcze nadzieję, że jej syn, powstaniec warszawski, żyje. Męża widziała ostatni raz w obozie w Pruszkowie. Sama wraz z córką była więźniarką obozu w Ravensbruck, a wcześniej torturowano ją na Pawiaku. W obozie pracowała przy produkcji amunicji oraz części do samolotów. Katorżnicza praca w skrajnych warunkach odbywała się na granicy życia i śmierci. Panował głód, zimno, więźniarki były torturowane i poniżane. Za karę były przetrzymywane bez jedzenia w bunkrach, w których rozkładały się ciała zamordowanych. Niejednokrotnie dochodziło do aktów kanibalizmu.

Przeżycie samej podróży do Ravensbruck było cudem. Odbywała się ona w bydlęcych wagonach i trwała tydzień bez wody i jedzenia z ponad setką osób w jednym wagonie. Wielu ludzi nie przetrwało tego piekła, a część kobiet popadła w szaleństwo.

Kobieta cmentarna

Po jednym z cmentarzy błąka się kobieta. Opowiada historię tego miejsca i pochowanych tu ludzi. Jedna z kobiet zmarła niedługo po porodzie i została pochowana w białej sukni. Jej mąż nie mógł się z tym pogodzić, kazał ekshumować jej ciało, a po 3 miesiącach popełnił samobójstwo.

Kobieta informuje swoich rozmówców, że podczas wojny cmentarz został zniszczony przez bombardowania lotnicze. Tuż nad nekropolią mieszkali Żydzi, których Niemcy zabili w trakcie wojny, a część wywieźli. Kiedy domy płonęły, rodzice wyrzucali przez okno swoje dzieci.

Przy torze kolejowym

Anonimowy rozmówca pisarki przedstawia historię kobiety, która podczas wojny uciekła z transportu obozowego i zmarła na torach kolejowych. Udało jej się zbiec przez wyłom w podłodze wagonu wraz z dwoma innymi więźniami. Niektórzy zostali zastrzeleni, inni uciekli, ona zaś zraniła się poważnie w kolano. Utknęła na torach, a ludzie z pobliskiej miejscowości nie pomogli jej, ponieważ bali się konsekwencji ze strony Niemców. Kobieta prosiła przechodzącego mężczyznę, by przyniósł jej z apteki weronal, jednak on odmówił, więc poprosiła o alkohol i papierosy. Dzięki wódce popadła w obojętność i zasnęła. Kiedy się obudziła stało nad nią dwóch policjantów, których błagała, żeby ją zastrzelili. Żaden z nich nie chciał tego zrobić. Ostatecznie strzał oddał młody mężczyzna, który przyniósł kobiecie alkohol. W nocy z lasu wyszli mężczyźni, którzy chcieli ją zabrać, ale kiedy stwierdzili, że nie żyje, zostawili ciało. Rankiem pochowano zabitych. Narrator opowiadania wyraża niezrozumienie dla czynu młodego mężczyzny i dziwi
się, że pomimo iż pomógł kobiecie, ostatecznie ją zabił.

Dwojra Zielona

W sklepie zjawia się kobieta z przepaską na oku w towarzystwie mężczyzny. Chcą nabyć okulary i szklane oko. Pisarka rozmawia z kobietą i umawia się z nią na spotkanie. Pomimo młodego wieku (35 lat) kobieta jest bardzo zniszczona i nie ma zębów. Jej mąż zginął w lagrze. Jest to Dwojra Zielona (zielona – ponieważ nie posiada dokumentów), z pochodzenia Żydówka. Przed wojną mieszkała w Warszawie, gdzie pracowała w fabryce rękawiczek, a jej małżonek był szewcem. Po bombardowaniu stolicy przenieśli się do Janowa Podlaskiego. Wkrótce całą miejscowość wywieziono do Treblinki, a ona ukryła się na strychu. Udało jej się przeżyć.

Zarabiała, sprzedając koszule, jednak straciła oko, kiedy Niemcy dla rozrywki strzelali do ludzi. Było to w Nowy Rok w 1943 roku. Ze szpitala przewieziono ją do Majdanka, gdzie przeżyła piekło. W końcu przydzielono ją do pracy w fabryce amunicji. By przeżyć, wyrywała sobie złote zęby i wymieniała na jedzenie. 17 stycznia obóz został wyzwolony.

Wiza

Bohaterką opowiadania jest młoda Żydówka, była więźniarka obozu koncentracyjnego. Porusza się o kulach i czeka ją operacja nogi. Rozmawia z pisarką i wspomina o pewnej historii. Kiedyś podczas obierania ziemniaków natrafiła na gniazdo myszy. Ukryła je w słomie, żeby matka odnalazła młode, ale naszła ją również dziwna myśl, jakby to było, gdyby jednak oddać myszy kotu.

Kobieta już od dzieciństwa wyznawała katolicyzm i w obozie przebywała jako Polka. Któregoś dnia wyprowadzono kobiety na wizę, czyli pobliską łąkę, ponieważ ich baraki były sprzątane. Przebywały tam kilka dni, nie dostając nic do jedzenia. Kobiety umierały z głodu i wycieńczenia, zwłaszcza Greczynki, najsilniejsze zaś były Polki i Rosjanki. Po kilku dniach przeprowadzono selekcję, po której okazało się, że tylko kobieta przeżyła.

Człowiek jest mocny

Na wzgórzu wznosił się pałac, do którego zwożono ludzi. Wszyscy myśleli, że to łaźnia, jednak w środku tylko się rozbierali, a potem w ciężarówkach odbywał się proces uśmiercania ludzi gazem. Swoją historię związaną z tym miejscem opowiada Michał, z pochodzenia Żyd. Najpierw wywieziono całą jego rodzinę. Któregoś dnia wzięto również jego wraz z kilkunastoma innymi mężczyznami. Michał pracował przy pochówku ciał w lesie. Przed tym Ukraińcy przeszukiwali i okradali zamordowanych. Codziennie ciężarówka odbywała 13 kursów do lasu. Pewnego dnia Michał wśród ofiar rozpoznał swoją żonę i dzieci. Położył się wówczas przy żonie i chciał umrzeć, ale Niemiec go nie zastrzelił, bo stwierdził, że nadaje się do pracy. Niedługo potem udało mu się uciec.

Na zbiorowych mogiłach trawa rośnie słabiej. Miejsce to odwiedzają ludzie poszukujący swoich bliskich i czekający na wyniki ekshumacji.

Dorośli i Dzieci w Oświęcimiu

Holocaust pochłonął miliony ofiar w całej Europie. Niemcy zwozili do Polski Żydów, obiecując im dobre warunki życia i pracę. Na miejscu dokonywano eksterminacji przez zagazowanie lub wykorzystywano ludzi do katorżniczej pracy. Ograbiali ich nie tylko z majątku, ale także bezcześcili ciała, przerabiając na mydło. Ci, którzy przeżyli, dali wstrząsające świadectwo ogromu tej zbrodni. Wedle zeznań Meyera jednym z najgorszych w Oświęcimiu był August Glass, który słynął ze znęcania się nad więźniami i mordowania dla zabawy.

W Oświęcimiu dzieci, które nie nadawały się do pracy, zwłaszcza małe, były przeznaczane do gazu. O przeżyciu decydował metalowy pręt o wysokości 1,20 cm – wszystkie dzieci o niższym wzroście mordowano. Robiły one wszystko, by przeżyć – podczas selekcji wspinały się na palce i chowały się po obozie. Dwójce dzieci udało się wydostać z komory gazowej i przeżyć – ukrył je lekarz obozowy. Któregoś dnia, gdy lekarz zapytał kilkoro dzieci, w co się bawią, odpowiedziały, że w palenie Żydów.

Plan wydarzeń

Profesor Spanner

1. Wizyta Komisji do badania zbrodni hitlerowskich w Instytucie Anatomii i makabryczne odkrycia

2. Opowieść więźnia z Gdańska o procesie przerabiania ludzkich ciał na mydło

3. Zeznania niemieckich lekarzy na temat profesora Spannera

Dno

1. Rozmowa z byłą więźniarką obozu w Ravensbruck

2. Historia kobiety: pobyt na Pawiaku, transport do obozu i ciężka praca w skrajnych warunkach

3. Nadzieje kobiety na powrót syna

Kobieta cmentarna

1. Spotkanie z kobietą cmentarną

2. Opowieść kobiety o historii cmentarza i eksterminacji Żydów z pobliskich domów

Przy torze kolejowym

1.Opowieśc anonimowego świadka o wydarzeniu z czasów wojny:

a) ucieczka Żydówki z transportu obozowego i ciężkie zranienie się kobiety w nogę

b) ofiarowanie jej wódki i papierosów przez młodego mężczyznę

c) zastrzelenie kobiety przez mężczyznę

d) pochowanie zamordowanych

Dwojra Zielona

1. Spotkanie pisarki z Dwojrą Zieloną

2. Trudne losy Żydówki podczas wojny: zamordowania męża i jej ucieczka

3. Utrata oka przez Dwojrę w wyniku postrzału

4. Pobyt w Majdanku i wyzwolenie z obozu

Wiza

1. Wizyta pisarki u byłej więźniarki obozu koncentracyjnego

2. Opowieść kobiety o wizie, czyli łące, na którą wyprowadzano kobiety przetrzymywane w obozach

Człowiek jest mocny

1. Opowieść Michała o pałacu i praktyce zagazowywania Żydów

2. Tragiczna śmierć żony i dzieci Michała

3. Ucieczka mężczyzny

Dorośli i Dzieci w Oświęcimiu

1. Praktyka selekcji dzieci w Oświęcimiu za pomocą żelaznego pręta

2. Uratowanie dwójki dzieci od śmierci przez lekarza obozowego

3. Zabawa dzieci w palenie Żydów