Sztuka Gabrieli Zapolskiej wystawiona została w 1906 roku w Krakowie, a wydana rok później. Jej podtytuł brzmi „tragifarsa kołtuńska”, a akcja rozgrywa się we Lwowie lub w Krakowie –w zależności od wersji. Tytułowa Aniela Dulska, to mieszczanka i to stosunkowo zamożna. Posiada bowiem kamienicę i wynajmuje część lokali. Mimo to jest niebywale skąpa: wydziela mężowi cygara, od córki wymaga jazdy na najtańszym bilecie tramwajowym.
Streszczenie
W pierwszej scenie poznajemy Dulską i jej zwyczaje – krzyczy na służącą, bez powodu strofuje córki (Hesię i Melę). Wówczas wracaj jej syn, Zbigniew, całą noc pozostający poza domem. Matka robi mu wyrzuty z powodu złego prowadzenia się. Ten zarzuca jej hipokryzję, bo sama wynajmuje mieszkanie kobiecie wątpliwej reputacji (prawdopodobnie prostytutce).
Dalej widzimy Zbyszka, uwodzącego służącą (Hankę) oraz Dulską, wyrzucającą z mieszkania lokatorkę. Kobieta próbowała popełnić samobójstwo z powodu zdrady ukochanego – na taki skandal „porządna” Dulska pozwolić sobie nie może.
Dulska nie chce przyjąć do zwolnionego mieszkania swojej kuzynki. Przy okazji kuzynka owa (Juliasiewiczowa) zwraca uwagę na rodzący się romans Zbyszka ze służącą – ale Dulskiej to na rękę. W końcu jeśli chłopak będzie miał kochankę w domu, przestanie narażać reputację rodziny na mieście.
Sprawy się komplikują, gdy wychodzi na jaw, że Hanka jest w ciąży. Samo w sobie nie byłoby to problemem, bowiem Dulska wie, jak postępować – trzeba wyrzucić Hankę z pracy, jednocześnie dając jej pieniądze, by była cicho. Problemem natomiast staje się postawa Zbigniewa, który chce się ożenić ze służącą. Jednak decyzja chłopaka wynika nie tyle z miłości, co z chęci postąpienia na przekór matce. Dulska umiejętnie gra na najniższych instynktach bohaterów – z Hanką i jej ciotką załatwia „wyciszenie” sprawy w zamian za gotówkę. Przy pomocy kuzynki Juliasiewiczowej zmiękcza też Zbigniewa – który nie zamierza porzucić wygodnego życia dla żony. Ostatecznie triumfuje tytułowe „kołtuństwo” –wszystko toczy się bowiem podług myśli Dulskiej.
Wątek córek Dulskiej i jej męża jest drugorzędny – postacie te służą niemal wyłącznie ukazaniu osobowości tytułowej bohaterki. Niemal wyłącznie, bo widzimy też walkę z dziedziczeniem postawy matki – wydaje się początkowo, iż Mela będzie drugą Anielą, jednak okazuje się, że to w gruncie rzeczy dobra i wrażliwa dziewczyna, w głębi serca niezgadzająca się na bezduszne załatwienie sprawy z Hanką.
Plan wydarzeń
1. „Prezentacja” Dulskiej.
2. Powrót Zbigniewa.
3. Wyrzucenie kobiety z mieszkania.
4. Wizyta kuzynki.
5. Romans Zbigniewa ze służącą.
6. Ciąża Hanki.
7. Zbigniew chce się żenić.
8. Przekupstwa Dulskiej.
9. Triumf „kołtuństwa”.
Analiza „Między nami nic nie było” to utwór składający się z czterech strof. Pierwsza z nich rozpoczyna się wykrzyknieniem podkreślającym brak związku...
Wiersz „Obłoki” stanowi część przedwojennej twórczości Czesława Miłosza. Przyszły noblista był wówczas młodym poetą związanym z wileńską...
Streszczenie „Mam na imię Maciek” Głównym bohaterem utworu jest duch Maciek – syn Oktawiusza i Porcji. Ma 120 lat i choć jest doświadczonym duchem...
Dytyramb to starożytna pieśń pochwalna na cześć Dionizosa – z niej wywodzą się takie gatunki jak tragedia i komedia. „Dytyramb” w podtytule wiersza Juliana...
Streszczenie Tom I Pensja pani Latter była od 1870 r. najznamienitszą w całej Warszawie. Jej mury opuszczały najlepsze obywatelki większość z absolwentek cieszyła się...
Interpretacja Mit o Pigmalionie to przede wszystkim opowieść o uczuciu którym obdarza się osobę niezwykłą osobę idealną. Stworzona kobieta to ideał ucieleśnienie...
Streszczenie Osoby: AA XX Akcja utworu rozgrywa się w brudnym pomieszczeniu którego ściany „przyozdobione” są zaciekami. Z sufitu zwisa goła żarówka....
Streszczenie „Nowe szaty cesarza” to baśń Hansa Christiana Andersena. Opowiada ona o władcy który uwielbiał zdobne szaty i jak mówi autor całe...
Geneza Powieść „Anna Karenina” Lwa Tołstoja powstawała w latach 1873 – 1877. Pisarz mieszkał wówczas w Jasnej Polanie i wiódł szczęśliwe...
