J.M. Barrie – biografia i charakterystyka twórczości

Biografia

J. M. Barrie (właśc. sir James Matthew Barrie) – dramaturg i powieściopisarz pochodzenia szkockiego; sławę zyskał jako autor powieści „Piotruś Pan”. Urodził się 9 maja 1860 r. w okolicy Kirriemuir w Szkocji jako dziewiąte spośród dziesięciorga dzieci Davida i Margaret Ogilvy Barrie. Jego ojciec trudnił się rzemiosłem, natomiast matka zajmowała się domem i starannym wychowaniem swych dzieci.

Margaret najbardziej faworyzowała syna Davida, co powodowało, że James długo żył w jego cieniu. Chłopiec jednak w wieku 13 lat zginął tragicznie podczas jazdy na łyżwach (James miał wtedy 6 lat). Margaret wpadła wówczas w ciężką depresję, a James chcąc ją pocieszyć, starał się niejako zastąpić nieżyjącego Davida, a także zyskać uczucia, jakimi matka szczególnie jego darzyła. Dlatego nosił ubrania po zmarłym bracie i próbował być taki jak on.

Silne przeżycie, jakim była tragiczna śmierć brata odcisnęło wyraźne piętno na psychice przyszłego autora „Piotrusia Pana”, a także miało duży wpływ na jego późniejszą twórczość. Chęć pozostania dzieckiem pozostała już w nim na zawsze. W końcu znalazła wyraz w jego najsłynniejszej sztuce, czyli właśnie w „Piotrusiu Panu”.

Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie w Edynburgu Barrie przez dwa lata pracował jako dziennikarz. Chcąc sobie dorobić, pisał m. in. recenzje teatralne. W 1882 r. rozpoczął współpracę z Nottingham Journal, gdzie publikował artykuły z serii „Auld Licht Idylls”. Przy wsparciu starszego brata Alexandra w 1885 r. przeniósł się do Londynu, gdzie pracował jako dziennikarz. Jednocześnie próbował swych sił również jako dramaturg.

W niedługi czas potem ożenił się z Mary Ansell, ale nie mieli dzieci, w końcu i małżeństwo w 1909 r. zakończyło się rozwodem.

W literackich kołach Londynu Barrie zapoznał i zaczął spotykać się z niejaką Sylvią Davies. Poznał też jej synów, z którymi często spotykał się na spacerach w parku w Kensington. Było to pięciu uroczych chłopców, których Barrie uwielbiał zabawiać i rozśmieszać swoimi opowieściami. To właśnie wspólne zabawy z dziećmi Llewelyn Davies stały się inspiracją do stworzenia historii o „Piotrusiu Panu”. Sztuka została wystawiona w 1904 r. i od razu odniosła ogromny sukces (potem powstały też dwie powieści: „Piotruś Pan w Ogrodach Kensingtońskich” i „Piotruś Pan i Wendy”). Ostatecznie historia „Piotrusia Pana” została wydana w formie książkowej pt. „Peter Pan i Wendy”.

Po śmierci państwa Davies, James został opiekunem ich dzieci i mimo rozwodu z Mary zdecydował się je adoptować.

J. M. Barrie zmarł na zapalenie płuc 19 czerwca 1937 w Londynie. Pochowany został na cmentarzu w Kirriemuir obok rodziców, siostry i brata Davida.

Charakterystyka twórczości

Już od najmłodszych lat James Matthew Barrie pragnął zostać pisarzem. Dlatego zaczytywał się w utworach takich autorów jak: Juliusz Verne, Thomas Mayne Reid i James Fenimore Cooper. Z ogromnym zainteresowaniem wysłuchiwał też opowieści mamy o sekcie religijnej (barwne postacie z Kirriemiur wykorzystał w serii artykułów „Ault Liht Idylls”, gdzie dla potrzeb literackich nazwał je Thrums).

Już w trakcie studiów Barrie pisywał artykuły do miejscowych gazet (współpraca z pismem The Nottingham Journal). Po przeprowadzce do Londynu dziennikarstwo pochłonęło go już całkowicie.

Pierwszą, dobrze przyjętą przez krytykę powieścią Barriego była książka zatytułowana „Better Dead” (1888 r.). Następnie wychodziły „Auld Lichts Idylls”, „A Window in Thrums” (1889) i „The Little Minister” (1891) i szczególnie ta ostatnia książka przyniosła mu wielką popularność i uznanie. Potem ukazały się też: „Margaret Ogilvy” (1896), „Sentimental Tommy” (1896) oraz „Tommy i Grizel” (1900). Choć niewątpliwe był to jego wydawniczy sukces, to jednak krytyka literacka zarzucała mu zbytni sentymentalizm i nadawanie Szkocji nierzeczywistego, nostalgicznego wręcz wizerunku.

Równocześnie Barrie działał jako dramaturg – szczególne uznanie wzbudziły jego sztuki „Quality Street”, „The Admirable Crichton”, „Little Mary”.

Największą sławę przyniosła mu oczywiście sztuka „Piotruś Pan”, której premiera odbyła się w Duke of York’s Theatre w Londynie 27 grudnia 1904 r. i od razu odniosła ogromny sukces. w Anglii a następnie w Ameryce. Historia o cudownym chłopcu żyjącym w Nibylandii musiała czekać kilka lat aż ostatecznie została wydana w książkowej formie jako „Peter and Wendy” (1911 r.).

Barrie jako autor „Piotrusia Pana” i znakomity dramaturg odebrał szereg zaszczytów i nagród. W 1913 r. odebrał tytuł szlachecki baroneta i poznał rodzinę królewską. Odznaczono go też Orderem Zasługi. Barrie został też rektorem Uniwersytetu St Andrews i kanclerzem Uniwersytety w Edynburgu.