Sławomir Mrożek – biografia i charakterystyka twórczości

Biografia

Sławomir Mrożek - jeden z najchętniej czytanych polskich autorów - przyszedł na świat 29 czerwca 1930 r. w Borzęcinie, wsi leżącej w powiecie brzeskim. Był synem Antoniego Mrożka, kierownika poczty, i Zofii z domu Kędzior, córki przedsiębiorcy z branży mleczarskiej. Jego rodzina szybko przeniosła się do Krakowa, gdzie ojciec otrzymał dobrą posadę.

Okres II wojny światowej spędził dorastający Mrożek poza miastem. Powróciwszy do dawnej stolicy Polski, przyszły autor „Tanga” ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego i zdał maturę. Następnie rozpoczął studia architektoniczne, które szybko zmienił na orientalistykę, a następnie na historię sztuki. Żaden z tych kierunków nie był jednak spełnieniem jego marzeń, toteż zupełnie zrezygnował z kontynuowania edukacji. W tym czasie był już rozpoznawalnym autorem rysunków satyrycznych (publikował je w „Przekroju” i „Szpilkach”).

Na początku lat 50 Mrożek stał się gorliwym orędownikiem socrealizmu. Pracował wtedy w „Dzienniku Polskim” i to właśnie na jego łamach publikował swoje reportaże i artykuły. Fascynacja młodego twórcy nowym porządkiem politycznym nie trwała jednak długo. Co ciekawe, Mrożek nigdy nie pomijał tego epizodu swojej biografii, jawnie i odważnie przyznając się do dokonanych kiedyś wyborów. W drugiej połowie lat 50 prowadził Mrożek rubrykę tekstowo - rysunkową o tytule „Postępowiec”. Miała ona charakter satyryczny i wykpiwała realia życia w PRL-u.

W 1963 r. Sławomir Mrożek opuścił Polskę. Wyjechał do Francji, a następnie przebywał w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech i Meksyku. Polska nie była mu jednak obojętna, czego dowody dawał, angażując się w liczne akcje o charakterze politycznym i społecznym (m. in. sprzeciw w sprawie wprowadzenia stanu wojennego).

Do ojczyzny powrócił Mrożek w 1996 r. Sześć lat później przeszedł udar mózgu, a następnie zmagał się z afazją. Odzyskawszy zdolność posługiwania się mową, wydał Mrożek bardzo głośną autobiografię zatytułowaną „Baltazar”.

W maju 2008 r. autor „Tanga” i „Emigrantów” postanowił jeszcze raz opuścić Polskę i osiąść na południu Francji. Klimat Nicei, bo tam się zatrzymał, miał bowiem korzystny wpływ na jego słabe zdrowie.

Sławomir Mrożek zmarł 15 sierpnia 2013 r. w Nicei. Jego prochy sprowadzono do Polski i złożono w Panteonie Narodowym w Krakowie.

Charakterystyka twórczości

Twórczość Sławomira Mrożka znana jest na całym świecie, a wiele spośród jego dzieł przetłumaczonych zostało nie tylko na język angielski, lecz również na niemiecki, francuski itd. Początki jego kariery nie były jednak tak obiecujące. Po krótkim romansie z socrealizmem autor przez pewien czas poszukiwał własnej tożsamości artystycznej. Budował ją przede wszystkim poprzez obnażanie absurdów rzeczywistości, w jakiej przyszło mu żyć. By osiągnąć zamierzony efekt, najczęściej posługiwał się absurdem, groteską i ironią. Komiczny świat jego utworów zdaje się eksponować bezsensowność i bezzasadność różnorodnych mechanizmów „porządkujących” świat.

Wiele miejsca poświęcał Mrożek również rozliczeniom z kulturą i historią. W „Indyku” bardzo wyraźnie rozprawił się z romantycznymi mitami, ukazując bohaterów hołdujących wysokim wartościom i celom, lecz zupełnie niepotrafiących wprowadzać ich w życie.

Za najważniejszy utwór Mrożka uznawane jest wydane w 1964 r. „Tango”. Dramat ten podejmuje tematykę społeczną i przedstawia pogrążoną w kryzysie rodzinę. Dom Stomila jest w utworze miejscem, w którym ścierają się pokolenia, a więc też wyznawane przez nie wartości i zasady.

Po opuszczeniu Polski w utworach Mrożka zaczęły pojawiać się refleksje charakterystyczne dla człowieka, który wyjechał z ubogiego i pozostającego na peryferiach kultury kraju i trafił do ziemi mlekiem i miodem płynącej. Właśnie ten motyw pojawia się w „Emigrantach”, którzy również uważani są za jeden z najwybitniejszych dramatów autora.

Sławomir Mrożek znany jest głównie z twórczości dramaturgicznej. Jednakże i jego opowiadania - szczególnie tom „Wesele w Atomicach” - zapisały się w historii polskiej literatury jako utwory napisane niezwykle sprawnie i w fascynujący sposób punktujące absurdy ówczesnej rzeczywistości.

Najważniejsze dzieła:

„Opowiadania z Trzmielowej Góry” (1953), „Słoń” (1957), „Wesele w Atomicach” (1959), „Donosy” (1983).
„Policja” (1958), „Indyk” (1960), „Tango” (1964), „Emigranci” (1974).