Dziecko Noego – streszczenie, problematyka

Streszczenie

Akcja powieści „Dziecko Noego” toczy się w okupowanej Belgii podczas wojny i faszystowskich represji. Poznajemy Josepha – siedmioletniego chłopca o żydowskim pochodzeniu. W trosce o jego bezpieczeństwo rodzice oddają go na wychowanie i pod opiekę szlacheckiej rodziny państwa de Sully.

Z czasem jednak wzrasta liczba niemieckich kontroli, które czynione są po to, by odnaleźć ukrywających się Żydów. Chcąc ochronić przed nimi Josepha, rodzice umieszczają go w sierocińcu, gdzie chłopiec trafia pod opiekę księdza Ponsa. Otrzymuje też nowe papiery, w tym zyskuje nowe nazwisko i całkowicie inną historie pochodzenia. Wszystko po to, aby zapewnić mu lepszą ochronę.

W nowym otoczeniu Joseph czuje się opuszczony i bardzo brakuje mu rodziców. Ratunkiem w tej samotności okazuje się poznanie innego chłopca o imieniu Rudi. Rudi jest również Żydem z tym, że jego tożsamość jest starannie przez wszystkich ukrywana. Choć dzieci nie przyznawały się do swoich korzeni, bo było to zabronione, Joseph i tak odgadł, że Rudi jest Żydem. Wspólne pochodzenie bardzo ich do siebie zbliżyło – to właśnie z Rudim Joseph najchętniej się bawił i to Rudi był w domu dziecka jego najbliższym przyjacielem.

Ojciec Pons starał się dobrze opiekować podopiecznymi i udzielać im wsparcia duchowego. Między nim a dziećmi z sierocińca zrodziła się niezwykle cenna i silna więź. Za sprawą ojca Ponsa bohaterowie potrafili docenić swoje pochodzenie.

W jakiś czas potem Joseph zauważa dziwne zachowanie ojca Ponsa, który często wymyka się gdzieś ukradkiem. Postanawia to sprawdzić. Okazuje się, że jego opiekun jest kolekcjonerem i zbiera rozmaite pisma, księgi i kroniki żydowskie. Chce w ten sposób ocalić przed zapomnieniem to co stanowi podstawę jego korzeni, a mianowicie żydowską tradycję i kulturę, a także prawdę o narodzie zakłamywaną tak okrutnie przez brutalną wojnę. Ma nadzieję, że uda mu się przekazać tę prawdę następnym pokoleniom i dać jej drugie życie w ich sercach.

Niestety sytuacja ojca Ponsa jest coraz trudniejsza, gdyż wzmagają się niemieckie represje, a kontrole w sierocińcu zdarzają się teraz coraz częściej. Dochodzi w końcu do tego, że niemieccy żołnierze wkraczają do sierocińca i pod zarzutem ukrywania Żydów, nakazują ojcu Ponsowi ich wydanie.

Ksiądz robi wszystko, by ich ocalić i prosi o jeszcze jeden dzień zwłoki pod pretekstem, że potrzebuje go na przygotowania. W rzeczywistości czas ten wykorzystuje na przygotowanie ucieczki i w ten sposób ratuje Josepha i inne żydowskie dzieci.

Minęło wiele lat. Joseph już jako dorosły człowiek postanowił kontynuować pasję ojca Ponsa i sam został kolekcjonerem zbierającym pamiątki mówiące o jego pochodzeniu. Był niczym Noe, który ratował na Arce zwierzęta – Joseph tak jak on pragnął ocalić w sercach swych rodaków niezwykle cenne poczucie przynależności do swego narodu, do jego tradycji i kultury. Prawdę o swym narodzie chciał, tak jak ojciec Pons, przekazać kolejnym pokoleniom, które dowiadując się o swych korzeniach, będą potrafiły je doceniać i być z nich dumni, a także za wszelką cenę ich bronić. Joseph czuł, że na jego barkach spoczywa wielkie zadanie i wielka odpowiedzialność, ale bynajmniej nie chciał przed nimi uciekać.

Problematyka

„Dziecko Noego” to wzruszająca historia pięknej przyjaźni między Josephem – siedmioletnim chłopcem żydowskiego pochodzenia – a ojcem Ponsem, czyli belgijskim księdzem prowadzącym sierociniec. Akcja osadzona jest w Belgii w czasach wojny i okupacji. Joseph zostaje rozdzielony z rodzicami, którzy chcą ochronić go przed reżimem nazistów. Dlatego trafia do „Żółtej Willi”, która okazuje się dla niego nie tylko domem, ale też biblijną Arką Noego. Tak jak Noe ma bowiem do wypełnienia ważną misję, polegającą na ocaleniu dla następnych pokoleń całego dorobku kulturowego i pamięci o narodzie, czyli wszystkiego tego, co świadczy o żydowskich korzeniach, a co w tak bestialski sposób usiłowała zniszczyć i podeptać okropna wojna.

Jako pierwszy zadania tego podejmuje się ojciec Pons, który jest kolekcjonerem i zajmuje się zbieraniem rozmaitych ksiąg i pism żydowskich. Joseph podpatruje jego zajęcie i po latach, już będąc dorosłym człowiekiem, postanawia kontynuować jego wielkie dzieło. Dlatego też staje się tytułowym „dzieckiem Noego”.

Powieść podejmuje istotną problematykę człowieczeństwa i przynależności narodowościowej, a także dumy ze swych korzeni i szacunku do własnej przeszłości. Wszystko to było bardzo trudne w czasach okrucieństwa i terroru, ale z drugiej strony walka o te wartości stanowiła podstawę ludzkiej godności i tożsamości.

Świat ukazany w powieści poznajmy z perspektywy Josepha, który po latach opowiada swoją historię. Lata, które spędził pod opieką księdza Ponsa, były czasem, kiedy dojrzał i poznał siłę prawdziwej miłości, przyjaźni i wiary. To dzięki jego pomocy chłopiec przeżył i w końcu udało mu się powrócić do swoich rodziców.

Powieść ukazuje też historie szeregu innych barwnych postaci, które uczestniczą w wojnie po obu stronach. Z jednej strony mamy pokrzywdzonych przez los, a także bohaterów zdolnych do wszystkiego, by walczyć o wolność. Z drugiej – bezwzględnych i okrutnych oprawców. Wśród tłumu gestapowców znalazła się postać współczującego ojca Ponsa gotowego na wszelkie poświęcenie, a nawet narażającego własne życie po to, by ocalić niczemu niewinne żydowskie dzieci.

Książka jest głęboko wzruszająca, ale niesie też pewne przesłanie – pozwala zastanowić się nad własnym życiem i odnaleźć jego sens. Na przykładzie losów małego Josepha autor pokazuje nam ciężkie zmagania Żydów i ich nieustanną walkę o przetrwanie w czasach II wojny światowej.

„Dziecko Noego” to podejmująca poważny problem smutna opowieść, która mówi o tolerancji, szacunku, zrozumieniu i cierpieniu, a także dobroci, miłości i zdolności poświęcenia się dla innych, czyli o tym wszystkim, o co walczyli ludzie w czasach straszliwej, nie szczędzącej nikogo wojny. Napisana pięknym, a zarazem prostym językiem przekazuje nam uniwersalne prawdy, dzięki którym autor uświadamia nam, że religia, wiara i miłość kształtują nasze postępowanie i są wyznacznikiem naszego człowieczeństwa.