Geneza, czas i miejsce akcji
„Dżuma” pozostaje najbardziej znaną książką noblisty Alberta Camusa. Powieść ukazała się w 1947 roku, tuż po II wojnie światowej. I właśnie jako twórcze „przetworzenie” doświadczeń tego konfliktu można ją odczytywać. Tytułowa zaraz staje się bowiem symbolem sytuacji nadzwyczajnej – i pozwala autorowi snuć rozważania nad reakcjami ludzi wobec kataklizmu.
Mimo parabolicznego charakteru, opowieść ma formę literatury realistycznej. Akcja rozgrywa się w latach czterdziestych (w niesprecyzowanym roku), w algierskim Oranie. Algiera była wówczas francuską kolonią i z niej pochodził sam Camus.
Bohaterowie, problematyka
Reakcje ludzi na zło autor analizuje przez figury najważniejszych bohaterów. Głównym jest Bernard Rieux, lekarz zwalczający epidemię dżumy. Dowiadujemy się też na końcu książki, że jest on też jej narratorem. Jego przyjacielem (i niejako drugim narratorem – fragmenty jego notatek są bowiem wprost przytaczane) jest Jean Tarrou. Obaj reprezentują postawę humanistyczną. Pracują dla dobra ludzi, chociaż nie powoduje nimi religia. Ateizm nie jest sprzeczny z moralnością. Ateista uznaje, że świat sam w sobie nie ma sensu, jednak czynienie dobra może nadać mu ten sens. Rieux i Tarrou za swoją służbę ludziom płacą jednak dużą cenę – Tarrou umiera zarażony dżumą, Rieux zaś nie może być obecny przy śmierci swojej żony, która umiera w oddaleniu od Oranu.
Innym przykładem „świeckiego” podejścia do problemu cierpienia jest Raymond Rambert. To francuski dziennikarz, którego do Oranu przygnało poszukiwanie tematu na reportaż. Zamknięty w odizolowanym od świata mieście pragnie uciec. Chce żyć z ukochaną, nie zaś skonać razem z chorymi. Rieux tłumaczy mu, że ucieczka z miasta jest ryzykowana – nie wiadomo przecież, czy sam jest zdrowy i czy nie rozniesie epidemii. Rambert odrzuca jednak ten tok rozumowania Jest indywidualistą i koncentruje się na własnym szczęściu. Jednak w dalszej części powieści zmienia zdanie – postanawia zostać i pomagać Rieux. Indywidualista zaczyna rozumieć społeczny wymiar życia człowieka.
Ojciec Paneloux to jezuita. Początkowo uznaje on dżumę za karę bożą za grzechy. Jednak to abstrakcyjne rozumowanie nie wytrzymuje próby czasu. Kontakt z chorymi sprawia, że Paneloux zaczyna rozumieć skomplikowanie losy człowieka na ziemi. Umiera, służąc chorym, w zgodzie z własnym sumieniem i intelektem.
Rentier Cottard pozostaje najdziwniejszą z postaci powieści. To niedoszły samobójca, który w czasie zarazy czuje się jak ryba w wodzie, zaś po jej ustaniu popada w obłęd. Być może dzieje się tak z powody lęku przed odpowiedzialnością za dawne zbrodnie. A być może jest on z kategorii ludzi, którzy muszą żyć „na krawędzi”.
„Dżuma” to powieść parabola. Można ją uznać za alegoryczną opowieść o II wojnie światowej i kontakcie człowieka z demoniczną ideologią. Sama dżuma byłaby tu więc symbolem nazizmu. Jednak równie dobrze możemy stwierdzić, że powieść Camusa to uniwersalna historia o losie człowieka, zmagającego się z ze złem świata. Równie aktualna tuż po 1945, jak i dzisiaj.
Napisany przez Jana Andrzeja Morsztyna epigramat „Niestatek Prędzej kto wiatr ” znalazł się w pierwszej księdze zbioru poetyckiego „Lutnia” który...
Streszczenie Żył sobie pewien szewczyk którego nazywano Dratewką. Zajmował się szyciem butów ale zajęcie to nie przynosiło mu zbytnich dochodów. Choć...
Streszczenie Część I Powieść poprzedza dedykacja dla żony Krystyny i cytat z „Domu umarłych” Fiodora Dostojewskiego. Witebsk – Leningrad – Wołogda...
Wiesz Franciszka Karpińskiego „Do Justyny. Tęskność na wiosnę” należy do najbardziej znanych przykładów polskiej XVIII-wiecznej liryki miłosnej. W...
Karol Wojtyła to postać niezwykle istotna dla dziejów świata w XX stuleciu. Trudno rozważać jego ostatnie ćwierćwiecze bez uwzględnienia Jana Pawła II. Zadumani...
„Potęga smaku” Zbigniewa Herberta to wiersz który odnosi się do konkretnej sytuacji społeczno-politycznej Polski a mianowicie czasów PRL-u. Tekst...
Streszczenie Życie Buby nieco różni się od życia jej rówieśniczek. Upływa jej ono na brydżu granym ze znajomymi dziadka oraz na krótkich chwilach...
Streszczenie Przedmowa Polska od niemal pół wieku jest ofiarą okrucieństwa bezwzględnych władców a zarazem krajem zamieszkanym przez ludzi gotowych do największych...
Streszczenie Królestwo Niebieskie porównane jest do człowieka który przekazał służącym majątek przed podróżą. Jednemu dał 5 talentów...